Antik çağın tıp merkezi Salbace

28 Eylül 2021 01:00:40

Denizli'nin Tavas ilçesi Vakıf Köyü sınırları içinde bulunan, Herakleia Salbace Antik Kenti'nde kazılar yeniden başladı. Antik kent araştırma Başkanı Mehmet Ok, Salbace'nin antik çağın çok önemli bir tıp merkezi olduğunu söyledi.

SÜLEYMAN KARAKULLUK

YENİ BİR TURİZM CAZİBE MERKEZİ: Dr. Mehmet Ok (sol3) ve Dr. Handegül Avcı’nın (sağ2) Tavas Belediye Başkan Yardımcıları Osman Hıra (sol1) ve Ali Karakaş’ı (sol2) ziyaretleri sırasında Milat da oradaydı. İki öğretim üyesi, Salbace’nin yeni bir turizm cazibe merkezi haline geleceğini söyledi.

SALBACE.jpg_a991ca714e0c3eeab47ed24f36768528.jpeg

HERAKLEIA Salbace antik kentinde kazı çalışmalarına yeniden başlandı. Konuyla ilgili bilgiler veren Antik Kent Araştırma Başkanı ve öğretim Üyesi Dr. Mehmet Ok ve Dr. Öğretim Üyesi Handegül Canlı, Salbace Antik Kenti'nin en az, yakın antik kent Afrodisias kadar önemli bir merkez olduğunu söylediler.

KAZILARA YENİDEN BAŞLANDI

Doç. Dr. Mehmet Ok, Salbace Antik Kenti'nde 2002 yılında bir kazı çalışması başlatıldığını ancak bunun sürdürülemediğini belirterek, şimdi TÜBİTAK ve Türk Tarih Kurumu projeleri kapsamında yeniden kazı çalışmalarına başlandığını söyledi.

HASTALARA ŞİFA VEREN ŞEHİR

Dr. Handegül Canlı ise Salbace Antik Kenti'nde kendi döneminde bir çok hastalığın şifa bulduğu bir tıp merkezi olduğunu ve burada yetişen doktorların, Anadolu'ya ve Avrupa'ya dağıldıklarını söyledi.

VAKIF KÖYÜ ANTİK KENTİN ÜZERİNE KURULMUŞ

Denizli'nin Tavas ilçesi Vakıf Köyü sınırları içinde yer alan Salbace Antik Kentinin büyük bir kısmı, halen köy yerleşim yerinin altında bulunuyor. Kent, Tabae (Davaz) Ovası'nın kuzey-doğusunda Salbacos (Babadağ) dağ silsilesinin eteklerine kurulmuş.

HELEN İNANCININ NEHİR TANRISI TİMELOS

Salbace'nin yönetim alanı, Afrodisias’a komşu olarak kurulmuş, Timelos nehri sınır olarak belirlenmiştir. (Ne var ki bu nehir günümüzde kurumuştur, dere yatağı ağaçlarla ve otlarla kaplıdır) Timelos, efsanelere göre hem Afrodisias’ın, hem de Herakleia Salbace'nin nehir tanrısıdır. Timelos figürleri, her iki antik kentin Roma İmparatorluğu dönemi sikkeleri üzerinde mevcuttur. Kentin ismi Roma dönemi sikkeleri üzerinde HERAKLEOTON olarak geçmektedir. İsminden de anlaşılacağı üzere kent, efsane kahraman Herakles adına inşa edilen şehirlerden biridir.

KENTİN GEÇMİŞİ HELENLERE KADAR GİDİYOR

Salbace Antik Kenti'nde bugüne kadar geniş kapsamlı ve uzun süreli bir kazı çalışması yapılmadı. Bu yüzden kentin ne zaman kurulduğu tam olarak bilinmiyor. Ancak elde edilen bulgulara ve bölgede ele geçen sikkelere dayanarak, kentin M.Ö. 1. yy’dan daha geride kurulmuş olabileceği tahmin ediliyor. Kentin Helen medeniyetinin yükseliş döneminde kurulmuş olabileceği belirtiliyor.

KARİA BÖLGESİ ALABANDA CONENTUS'U

Antik çağlarda Karia Bölgesi sınırlarında yer alan Herakleia Salbace, Roma Dönemi öncesi yönetim birliği olarak Alabanda Conventus’una (Alabanda Yargılama Merkezi) dahil edilmiştir. Roma döneminde ise Afrodisias'a bağlanmıştır. Bizanslılar zamanında şehrin etrafına surlar örülmüştür. 12. yy’dan itibaren ise bölge yavaş yavaş Türklerin eline geçmiştir.

SİKKELER NELER SÖYLÜYOR?

Herakleia Salbace'de bulunan sikkelerin ön yüzünde sakallı Herakles, Serapis, arka yüzünde ise; ayakta Herakles, tanrıça Amazon çift yüzlü balta taşır şekilde, iki erkek geyik arasında tasvir edilmiştir. Bazı sikkelerde bir tapınak içinde Efes Artemisi, önünde yılan ile tahtında oturan Asklepios, Hygeia, İsis, Hermes, Athena, Dionysos, Afrodite resmedilmiştir.

EGE BÖLGESİ'NDEKİ SAĞLIK MERKEZLERİ

Antik çağda Denizli çevresinde yer alan; Hierapolis, Laodikeia, Attouda, Karura, Herakleia Salbace ve Eumeneia kentlerinde tıp, ileri bir bilim dalı olarak kabul edilmiştir. Bu antik kentler arasında Herakleia Salbace'nin özel bir yeri vardır. Özellikle aynı aileden yetişen doktorlar, Roma İmparatorları Trajanus (M.S.98-117), Marcus Aurelius (M.S.161-180) ve Lucus Verus (M.S.161-169)’un baş hekimliklerini yapmıştır.

Yazıtlardan edinilen bilgilere göre İmparator Trajanus’un doktoru ve danışmanı Titus Statilius Kriton’dur. Yine kentte ele geçen bir yazıt, M.S.50 yıllarında Archelaos’un önemli bir tıp doktoru olduğunu göstermektedir. Ayrıca Roma İmparatoru Antoninus Pius (M.S.138-161) ve Marcus Aurelius’un (M.S. 161-180) doktoru Salbace'den yetişen Damokrates’tir.

Roma döneminde şef doktor olan Statilius Attalos da Salbace'de yetişmiştir. Yazıtlarda adı geçen diğer önemli doktor ise Diogenianost’tur. Herakleia Salbace antik kenti Herakles adına kurulmuş olmasına rağmen, kentin baş rahibi tıp ve sağlık tanrısı olarak kabul edilen Asklepios ve karısı Hygeia’dır.

KENTİN SUR DUVARLARI YAVAŞ YAVAŞ ÇIKARILIYOR

Salbace Antik kentinin üzerine kurulan Vakıf Köyü çevresinde çok fazla kalıntı mevcuttur. Kentin sur duvarları, stadyumu ve henüz ne oldukları tam olarak tespit edilemeyen bazı yapıları görmek mümkün. Kenti çevreleyen surların bir bölümü yapılan kazı çalışmalarıyla yavaş yavaş gün yüzüne çıkarılmaya başlandı. Köy içinde yapılan tarım faaliyetleri sırasında zaman zaman heykeller, kabartmalar, sikkeler, küpler bulunmaktadır.

EFSANE HİERON MEZARI BURAYA İNŞA EDİLDİ

Herakleia Salbace'de yapılan kazılarda bulunan sağlık tanrıçası Hygeia heykeli, Zeus Ktesios Patrios (Çobanların koruyucu babası kabartması, heykel torsoları gibi mermer eserler Hierapolis Arkeoloji Müzesi'nde sergileniyor. Ayrıca Ören Sırtında yer alan anıtsal Hieron mezarında yapılan kazılarda kabartmalar gün yüzüne çıkarılmış ve koruma altına alınmıştır. Salbacos (Babadağ) dağının sırtında yer alan Hieron Mezarı dikdörtgen şeklindedir. Ören sırtında yer alan Herakleia Hieronu, yani tapınak mezarın; Afrodisiaslı ustalar tarafından yapıldığı tahmin ediliyor. Yılın belirli günlerinde buradaki törenler için oturma yerleri ve seremoni alanları yapılmış. Herakleia Hioronu'nun, efsanevi kahraman Herkül'e adandığı tahmin ediliyor.

STADYUMUN TRİBÜNLERİ AYAKTA KALMIŞ

Salbace Antik Kenti'nde bulunan stadyum kalıntıları, halen antik kenti çevreleyen surlarla bugünkü Vakıf köyünün arasında bulunuyor. Stadyuma ait yamaçlarda bazı basamaklar yavaş yavaş gün yüzüne çıkarılırken, bu stadyumun antik çağda çok önemli bir gösteri merkezi olduğuna dair bulgular elde edilmiştir.

DEFİNECİLER KAZMADIK YER BIRAKMAMIŞ

Herakleia Salbace Antik Kenti çevresinde bugüne kadar çok sayıda kaçak kazı yapıldığı tespit edildi. Bölge halkının anlattığı rivayetlere göre, defineciler buralardan yüklü miktarlarda sikke buldular. Ayrıca heykel ve kabartma da buldular ve bunları yüksek fiyata satarak zengin oldular. 70'li ve 80'li yıllarda buralarda tarihi eser bulanlar olduğu söyleniyor.

TAVAS BELEDİYESİ'NDEN KAZI ÇALIŞMASINA DESTEK

Salbace Antik Kenti kazı çalışmalarına Tavas Belediyesi de destek veriyor. Belediye Başkanı Hüseyin İnamlık, antik dönemin en önemli tıp merkezlerinden biri olan Salbace'nin gün yüzüne çıkarılması çalışmalarına, belediye olarak ellerinden gelen desteği verdiklerini söyledi. Başkan İnamlık, Antik Kent Araştırma Başkanı Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Ok ve Dr. Öğretim Üyesi Handegül Canlı ile sık sık görüştüklerini dile getirdi.

SALBACE'YE NASIL GİDİLİR?

Salbace Antik Kenti'ne iki yoldan gidilir. Biri Denizli-Muğla karayolu üzerinden Tavas ilçesine ulaşılır. Oradan Kızılcabölük istikametine dönülerek Vakıf Köyü'ne varılır. Diğer yol ise Aydın-Denizli karayolu üzerinden Karacasu istikametine dönülür. Afrodisias'tan sonra Karahisar'dan geçen eski yol üzerinden Salbace antik kentine ulaşılır. Salbace (Vakıf Köyü) çevresinde henüz otel ve konaklama mekanları yoktur. Burada bir kaç gün kalmak isteyenler Tavas'a gelip buradaki otellerde kalabilirler.

Salbace Antik Kenti'ne iki yoldan gidilir. Buru Denizli-Muğla karayolu üzerinden Tavas ilçesine ulaşılır. Oradan Kızılcabölük üzerinden Vakıf Köyü'ne varılır. Diğer yol ise Aydın-Denizli karayolu üzerinden Karacasu istikamiten dönülür. Afrodisias'tan sonra Karahisar'dan geçn eski yol üzerinden kente ulaşılır. Salbace çevresinde henüz otel ve konaklama mekanları yoktur. Burada bir kaç gün kalmak isteyenler Tavas'a gelip buradaki otellerde kalabilirler.

Antik çağın tıp merkezi Salbace

Yorum Yazın