Enderun-ı Hümayun Nazırı Ebubekir Efendi’nin ‘Vaka-i Cedid’ adlı kitabı, İsmail Yiğit’in tercümesiyle Payidar Akademi’den okuyucularla buluştu. 1916 yılında kırk iki sayfa olarak İstanbul’da basılan ‘Vaka-i Cedid’in yazarı Ebubekir Efendi, 1768-1813 yılları arasında cereyan eden olayları kısa fakat o nispette değerli bir şekilde kaleme alarak kitabına Vaka-i Cedid ismini verdi. Anlattığı dönemin önemli hadiselerini kapsayan kitap, uzun yıllar sonra tarih meraklılarının ve araştırmacıların kütüphanelerindeki yerini alacak. Kitabı yayına hazırlayan İsmail Yiğit’in yaklaşık üç yıllık çalışması sonucu ortaya çıkan ‘Vaka-i Cedid’ bir döneme adeta ışık tutuyor.
Ebubekir Efendi’nin gözünden…
İsmail Yiğit’in aslından latinize ederek günümüz Türkçesine kazandırdığı Vaka-i Cedid’in devletin iç ve dış olaylarının hikâyesinde intizama çok dikkat edildiği ve bununla beraber diğer tarihlerde görülmeyen birçok işitilmemiş malumat ile dolu olduğu görülür. Her ne kadar Osmanlı Devleti'nin kuruluş yıllarında yeniçeri ve diğer asker sınıflarına tahsis edilen gündelik ulûfe o zamana göre oldukça yüksek ve her ihtiyacı karşılayacak derecede ise de sonraları akçenin kıymeti yavaş yavaş düşmüştü. Buna karşılık, tahsis edilmiş olan ulûfe eski hâliyle kalmış olduğundan, askerler geçimlerini sağlamak için sanat ve ticarete başlamışlardı. Hükumet ne bunun önüne geçmiş ne de ulûfelerin ihtiyaca yetecek seviyeye çıkarılmasına çalışmıştı. Bu hâl askerin terbiye ve disiplininin bozulmasına neden olmuştu. Bu kitapta; Ebubekir Efendi III. Selim, II. Mahmut, Alemdar Paşa ve Halet Efendi dönemlerinde Yeniçeri ve Hükümet arasındaki olayları ele alınmıştır.
Kitabın yazarla Eyüp Sultan’da buluşması
Vaka-i Cedid’in yazarı Ebubekir Efendi son uykusunu Eyüp’te uyuyan eski bir Eyüp Sultanlı. Oğlu, Erkânı Harp Kaymakamı Süheyl Bey’le birlikte ikisinin de kabri Eyüp’te Bostan İskelesi Sokağı üzerinde Mihrişah Valide Sultan İmareti karşısındaki mezarlıkta, sokak tarafında ve birinci sırada yer alıyor. Lahdi fesli şahidelidir. Kitabesi on mısradır. Kitabı Payidar Yayınevi’nden çıkarmanın ayrıca bir hikâyesi olduğunu söyleyen İsmail Yiğit, “Yaklaşık üç yıllık çalışmam olan ‘Vaka-i Cedid’le Payidar’a çok gidip geldim. Basılmasına ya hep bir engel çıktı ya da çalışma uzadı. En sonunda sözleşmeyi imzaladık ve kısa bir süre sonra kitabın müellifi Ebubekir Efendi’nin de tıpkı Payidar Yayınları gibi Eyüp Sultan’da olduğunu duydum ve kabrini ziyaret ettim. Kitap çalışmasından önce Ebubekir Efendi’nin mezarının Eyüp’te olduğunu bilmiyordum. Eyüp Sultan’da medfun bulunan bir yazarın kitabının da sahibinin doğma büyüme gerçek bir Eyüp Sultanlı olan Payidar’dan çıkması güzel bir tevafuk” dedi.