Yer fıstığı baklagiller ailesindendir. Tohumlarında %45-60 oranında yağ, %20-30 oranında protein, %18 oranında karbonhidrat, vitaminler ve madensel maddeler içerir, özellikle yağ sanayi ve çerez yapımı kullanım alanlarının başında gelmektedir. Sapı kuru ot ve kabuğu da çeşitli şekillerde değerlendirilen önemli bir bitkidir. Yer fıstığının 32 çeşidi bulunmaktadır. Yer fıstığının ilk olarak Paraguay vadilerinde yetiştirildiği düşünülmektedir. Bu bir yıllık otsu bitkinin boyu 30 ile 50 cm büyümektedir.
Eski dönemlerden beri yer fıstığı besin kaynağı olarak kullanılmaktaydı. Sağlık açısından faydaları bilindiği için hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Özellikle yer fıstığı kurutularak uzun yıllar yenilebilir halde saklanabilmektedir. Fıstık genellikle bölgesel farklılıklara göre yetişir. Bölgesel farklılıklar biçim olarak farklılık gösterse bile içerik olarak aynı özelliklere sahiptirler. Mesela Rusya bölgesinde yetişmekte olan fıstıkların çekirdekleri diğer bölgedeki çekirdeklere göre oldukça küçüktür ancak bu demek değildir ki sağladığı faydalarda değişim göstermektedir. Bu durumun halen daha üzerinde durulmaktadır ve araştırmalara devam edilmektedir.
Yer fıstığının kullanım alanına bakacak olursak yağ yapımında, kozmetik ürünlerinde, şekerlemelerde, yaygın olarak fıstık ezmesinde ve kavrulmuş fıstık olarak kullanılmaktadır. İçeriğinde E vitamini, B grubu vitaminler ile fosfor, magnezyum, potasyum, sodyum ve kalsiyum mineralleri bulunmaktadır ve bu nedenle yer fıstığı sağlık açısından birçok fayda sağlamaktadır.
Yapılan çeşitli çalışmalarlada yer fıstığının sağlık açısından insan vücuduna güçlü ve oldukça yararlı etkileri olduğu ortaya koyulmuştur. Yer fıstığının kemik ve kasları güçlendirmesi, mideyi koruması, kalp sağlığına destek olması ve kansere karşı koruyucu görev üstlenmesi gibi çeşitli faydaları bulunmaktadır. Bu besinin sağlık ve olumlu sonuçları açısından faydalarını 10 madde halinde yazımızın devamında sizler için alt başlıklar şeklinde düzenledik.
Yer Fıstığının Faydaları Nelerdir ?Yer fıstığının vitamin ve mineral deposu olması bilinen bir gerçektir ve insan sağlığı açısından oldukça etkili bir üründür. Fıstık B6, B9 vitaminleri yanında, niasin, riboflavin, thiamin gibi, vitaminlerin yanında, sağlık açısından çok fazla faydalı olan pantotenik asit içerir. Potasyum, manganez, bakır, kalsiyum, magnezyum, demir, selenyum, çinko fıstığın içerdiği minerallerin bazılarıdır. Fıstığın içerdiği yukarıda sıraladığımız vitamin ve mineraller, organların sağlığı açısından hayati önem taşırlar. İnsanı kansere karşı koruyabilir, kalp sağlığına iyi gelebilir ve antioksidanları sayesinde daha fazla yarar sağlayabilir. Yazımızın bu bölümünde faydalarını ayrıntı olarak sizlerle paylaşacağız.
1.KanserYer fıstığının kanser türlerinden birkaçına iyi geldiği bilinmektedir. Özellikle kolon ve mide kanserine karşı etkili bir koruyucudur. Özellikle insanların kansere yakalanma riskini minimuma indirir. Kolon kanserini inceleyecek olursak haftada gerekli yer fıstığı tüketen kadınların ve erkeklerin kolon kanserine yakalanma riskleri %25 ile %70 arasında azalmaktadır. Özellikle kadınlar için bu oran en yüksek sıralardadır ve kadınlara sağladığı fayda bunla sınırlı değildir.
Mide kanseri bakımından etkisine bakacak olursak yer fıstığının polifenolik asidi yüksek oranda içerisinde bulunduruyor olması nedeni ile birlikte mide kanserine yakalanma riskini oldukça düşük bir seviyeye indirmektedir.
2.Safrakesesi TaşlarıYer fıstığının safrakesesi taşı nedeni ile oluşan ağrılara iyi gelmesi bir yana safrakesesine de oldukça faydalıdır. Haftalık olarak yer fıstığı tüketiminin tamamlanması ile birlikte safrakesesinde taş oluşumu engellenmekte ve hatta safrakesesi sağlığı yer fıstığı sayesinde koruma altına alınmaktadır.
3.Sinir HastalığıYer fıstığının içerisindeki polifenolik asitler sinir sağlığı için faydalıdır. Bu nedenle sinirlerle alakalı tüm hastalıklara karşı koruyucudur. Alzheimer hastalığı bunlardan sadece birisidir. Yaşlılığın getirdiği sinir tahribatında da yer fıstığı etkilidir.
4.KolesterolYer fıstığının kolesterol bakımından faydası göz ardı edilmemelidir. Kötü kolesterolün düşürülmesine yardımcı olarak iyi kolesterolün yükselmesini sağlamaktadır.
Mono doymamış yağlar ve oleik asitler içeren yer fıstığı bu sayede koroner kalp hastalıklarına karşıda önleyici bir görev üstlenmektedir. Yani yer fıstığı kalp sağlığı açısından da oldukça önemli bir üründür.
5.Kilo VermeÖzellikle kadınlarda haftalık yer fıstığı tüketim miktarı oldukça önemlidir. Gerektiği şekilde tüketimi tüketilirse bayanların obezite sorunu ile karşılaşmamalarına neden olmaktadır. Özellikle sabah kahvaltılarında tüketilen fıstık ezmesi tokluk hissine neden olarak yeme isteğini en aza indirger ve bu sayede kilo verme konusunda rahatlık yaşanmaktadır.
6.Kan ŞekeriYer fıstığında bulunan yağlar ve karbonhidratlar kana karışması açısından oldukça etkili olanlardır ve bu nedenle kan şekerinde ani bir dengelenme bile yaşanabilir.
7.İnme RiskiYer fıstığı mono-doymamış yağ asidi (MUFA), özellikle de oleik asit yeterli seviyelerde oluşturmaktadır. Düşük mono-doymamış yağ asidi kandaki “kötü kolesterol” ve artışlara neden olmaktadır. Araştırmalar tekli doymamış yağ asitleri bakımından zengin olan yer fıstığının sağlıklı kan lipid profili kayırarak koroner arter hastalığı ve inme riskini önlemeye yardımcı olduğunu göstermektedir .
8.Sağlıklı VücutYer fıstığı antioksidan özelliğe sahip olması ile de bilinmektedir. Böylelikle, biokanin-A ve genestesin maddeleri ile birlikte vücutta serbest radikallerin etkisini kırarak genel sağlıkta insan vücuduna fayda sağlamaktadır.
Sağlıklı bir vücut ile birlikte enerjik bir insan modeli ortaya çıkmaktadır. Bunun en önemli nedeni ise yer fıstığının içerdiği yüksek değerdeki vitaminler, mineraller ve antioksidan özelliğidir ve bunlar güçlü enerji kaynaklarıdır.
9.Cilt SağlığıYer fıstığının içerisinde E vitaminin bulunduğunu daha öncede söylemiştik. E vitaminin insan vücuduna etkisine bakacak olursak ilk olarak cilt karşımıza çıkmaktadır. Cilt sağlığının en temel maddesi E vitamini olduğundan yer fıstığı cilt sağlığını korumaktadır ve bunun yanında güneşin zararlı ışınlarından cildi korumaktadır. Bunlara ek olarak egzama ve sedef gibi cilt hastalıklarına karşı da koruyucu ve oluşan hastalıkları da geriletmektedir.
10.Saç SağlığıYer fıstığı genel olarak saç sağlığı için oldukça faydalıdır. Omega 3 yağları içeren fıstık, saçların dökülmesini engeller, ayrıca yumuşamasına ve parlak görünüm kazanmasına yardımcı olur.
Yer Fıstığı Tüketiminin Zararı Var Mıdır ?Yer fıstığının sağlık açısından çok sayıda faydası olduğunu detaylı olarak yazımızda ele aldık. Ancak fıstığın sağlık açısından birçok faydasının olmasının yanında ürününün fazla ve bilinçsiz tüketilmesi gibi durumlardan kaynaklanan zararları vardır. Bu zararlar kişinin sağlık durumu ile yakından ilgilidir. Özellikle kolesterol konusunda farklı görüşler vardır. Bu yüzden kolesterol sorunu olan kişilerin doktorların danışarak fıstık tüketmeleri önerilmektedir.
Yer fıstığının fazla tüketimi içerdiği yağ oranı nedeni ile ciltte özellikle sivilce gibi sorunlara neden olmakla birlikte fıstığa karşı alerjisi olan kişilerde olumsuz durumları ortaya çıkarmaktadır. Ayrıca yağ oranından kaynaklı fazla tüketim kilo artışına da sebebiyet vermektedir.
Yukarıda siz okurlarımız için paylaştığımız bilgilerde yer fıstığının temel özellikleri, faydaları, zararları, fazla tüketiminin yol açtığı durumları, hastalıklara ve vücuda olan etkileri hakkında bilgiler verilmiştir. Ayrıca yazımızın devamında sizlere paylaşacağımız tablo aracılığı ile yer fıstığının besin değerlerine ait birtakım bilgileri kolay bir şekilde inceleyebilirsiniz.
Yer Fıstığının Besin DeğeriTablo bir porsiyon yani 100 gram yer fıstığı baz alınarak hesaplanmıştır.
Kalori (kcal): 567 Toplam yağ: 49 g Kolesterol: 0 mg Sodyum: 18 mg Potasyum: 705 mg Karbonhidrat: 16 g Diyet lifi: 8 g Şeker: 4 g Protein: 26 g A vitamini: 0 IU C vitamini: 0 mg Kalsiyum: 92 mg Demir: 4,6 mg D vitamini: 0 IU Piridoksin: 0,3 mg B12 vitamini: 0 µg Magnezyum: 168 mg