UAEA ve İran'dan nükleer denetimde uzlaşı

UAEA’dan yapılan açıklamaya göre, Grossi; Tahran ziyaretinde İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed İslami ile görüştü.

Görüşmede işbirliğinin güçlendirilmesini sağlama ve güvenlik denetimine ilişkin mevcut sorunların giderilmesi ele alındı.

İki tarafın 3 husustan oluşan bir mutabakat üzerinde anlaştığı belirtilen açıklamada, bu tür önemli uzlaşıların daha geniş anlaşmaların önünü açabileceği hususunda tarafların hemfikir olduğuna değinildi.

Söz konusu mutabakata göre, Ajans ile İran arasındaki etkileşim, bir işbirliği ruhu içinde ve kapsamlı koruma önlemleri anlaşmasına dayalı olarak, UAEA’nın yetkilerine ve İran'ın hak ve yükümlülüklerine tam uyum içinde yürütülecek.

Ajans ile İran arasında gerginliğe yol açan Ajans tarafından nükleer bulguların tespit edildiği 3 yere ilişkin Tahran yönetiminin güvenlik denetimi açısından çözüme kavuşturulmamış sorularla ilgili işbirliğini sürdüreceği, bu hususta daha fazla bilgi ve erişim izni vermeye hazır olduğunu taahhüt ettiği vurgulandı.

UAEA Başkanı Rafael Mariano Grossi, İran’da yaptığı üst düzey temasların ardından Viyana Schwechat Havalimanında basın mensuplarının sorularını yanıtladı.

Grossi, İran ile Ajans arasında son dönemde bazı hususlarda yaşanan gelişmeler ve son olarak yüksek saflıkta uranyum parçacıklarının tespit edilmesi gibi hususları görüşmek, ilişkileri yeniden doğru yörüngeye oturtmak için bu üst düzey görüşmelerin kendisi açısından önemli olduğunu ifade etti.

Ajans müfettişlerinin görevlerini yapabilmesi, iki taraf arasında gerginliğe yol açan 3 yere ilişkin henüz çözüme kavuşturulmamış soruların Tahran yönetimi tarafından aydınlığa kavuşturulması konuları üzerinde mutabakata vardıklarını aktaran Grossi, "Çok önemli son husus ise doğrulama ve gözlem için kullanılan unsurların yeniden kurulmasına olanak sağlamak ki bu bizim için vazgeçilmez bir husus." diye konuştu.

Grossi, İran’ın uranyum zenginleştirme oranlarına ilişkin Ajansa bir açıklama yapmak durumunda olmadığını, kendileri için önemli olanın Tahran’ın nükleer faaliyetlerini denetleyebilmek olduğunu dile getirdi.

Ajansın, İran'ın nükleer faaliyetleri denetlemek için kullandığı kamera, çevrim içi ölçüm sistemleri ya da atık denetleme unsurlarının halihazırda çalışmadığını belirten Grossi, "Bu sistemlerin yeniden işler hale getirilmesi için uzlaşı sağladık." dedi.

Grossi, özellikle Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan İran nükleer anlaşmasının yeniden hayata geçirilmesi olasılığına ilişkin söz konusu denetim mekanizmasının çok önemli olduğunu vurguladı.

"Eğer bizim, örneğin santrifüjlerin işleyişi ya da diğer unsurlara ilişkin bilgimiz olmazsa, o zaman hem İran hem de diğer paydaşlarla yeniden başlamak için gerekli olan temel hususlara yönelik ihtiyaç duyulan garantiyi vermekte zorlanırız." görüşünü paylaşan Grossi, nükleer anlaşmanın yeniden canlandırılması için bilgi akışının sağlıklı şekilde işlemesinin önemli olduğunun altını çizdi.

Grossi, denetim için kullanılan kamera ve benzeri sistemlerin nasıl yeniden hayata geçirileceğine ilişkin yöntem üzerine görüşüldüğünü, söz konusu sistemlerin en kısa sürede işler hale geleceğini söyledi.

Grossi, İran’ın Fordo Nükleer Tesisinde tespit edilen yüzde 83,7 saflıkta zenginleştirilmiş uranyum parçacıklarına ilişkin Tahran yönetiminden açıklama beklediklerini kaydederek, "Söz konusu saflıkta bir üretim ya da stok bulunmuyor, bu da çok önemli, insanların yanlış yönlendirilmemesi gerekiyor." değerlendirmesinde bulundu.