​Türkiye'nin havadaki 'gözü' İHA'lar küçük parlama bile tespit ediliyor

Orman yangınlarına karşı önemleri giderek artan insansız hava araçları (İHA) geçen yıl toplam 2 bin 76 yangının tespitinde rol oynadı. Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Orman Genel Müdürlüğünden (OGM) edinilen bilgiye göre, alevlere müdahalede teknolojiden de en üst düzeyde yararlanılmaya çalışılıyor. Bu kapsamda İHA'lar da orman yangınlarının gözlenmesi, tespiti ile büyüyen ve büyüme eğilimde olan yangınlarda etkin müdahale bakımından önemli görevler üstleniyor.

OGM ile BAYKAR arasında yapılan işbirliğiyle 2020'den bu yana Bayraktar TB2 ve Aksungur İHA'lar, yangınların erken tespiti ve söndürme çalışmalarının verimli yönetilmesinde kullanılıyor. Türkiye, Avrupa'da orman yangınlarında yüksek teknolojiye sahip İHA kullanan ilk ülke olarak öne çıkıyor.

Yerli ve milli imkanlarla geliştirilen İHA'lar, yangına etkin müdahale için gözetleme yapmasının yanında yangının başlangıcı ve ilerleyen aşamalarında elde ettiği görüntülerin teknolojik altyapıyla değerlendirilmesiyle alevlere erken ve etkin müdahale edilmesini sağlıyor.

Kütahya- Eskişehir sınırındaki Akoluk köyünde ormanlık alanda çıkan dumanı görüntüleyen İHA sayesinde yangına kısa sürede müdahale edildi. İHA'nın dumanı görüntüleyip bildirmesiyle birlikte bölgeye ekipler sevk edildi. Yangın büyümeden kontrol altına alındı.

İHA'lar, üzerlerine entegre edilen güçlü termal kameralar sayesinde 100 kilometre mesafeden 1 metrekarelik ısı kaynağını veya küçük bir parlamayı daha başındayken tespit edebiliyor.

Tespit edilen görüntüler, Ankara'da bulunan Yangın Yönetim Merkezine aktarılıyor. BAYKAR tarafından geliştirilen teknolojik altyapı sayesinde merkezin talimatları sahalara yönlendiriliyor. Sahada görev yapan personel, ellerindeki tabletlerden yangını belirleyerek verilen talimatlara uygun şekilde ekipleri gerekli bölgelere yönlendiriyor.

Yangınlar söndürüldükten sonra yanan ağaçların toprak altında kalan kısımlarında hava şartlarına bağlı oluşan yeni yangınlara müdahalede de İHA'lardan yararlanılıyor. İHA üzerindeki kameralardaki IR özelliğiyle yangın alanlarında oluşabilecek durumlar tespit edilerek yeni yangınların önüne geçiliyor.

Orman Genel Müdürlüğü (OGM )Halk TV'nin Bayraktar TB2'ler üzerinden yaptığı provokasyona ilişkin açıklama yaptı. Orman yangınlarında kullanılan İHA'ların kiralanmasına ilişkin, "BAYKAR ile imzalanan sözleşme, uçuş saat ücretleri dikkate alındığında dünyadaki benzeri uçuş hizmetlerinin çok altındadır" denilen açıklamada, BAYKAR'ın 4 adet İHA'yı bilabedel devletin hizmetine sunduğu da ifade edildi.

Dar ve zorlu arazi koşullarında kullanılan yüksek teknolojiye sahip yatay ve dikey iniş, kalkış yapabilen İHA'lar da yangınla etkin mücadelede ön plana çıkıyor.

Bu araçlar, özellikleri sayesinde yangın gözetleme ve tespit çalışmalarında kullanılırken gözetleme kameraları ve termal görüntüleme sistemleriyle ormanlık alanları sürekli izleyerek, olası yangınları erken aşamada tespit ediyor. Böylece, yangınlar hızla kontrol edilebilirken müdahale ekiplerinin de daha hızlı alana yönlendirilmesi sağlanıyor.

Orman Genel Müdürlüğü (OGM) tarafından mobil baz istasyonu özelliği kazandırılan Aksungur İHA, haberleşmede sıkıntı yaşanan orman bölgelerinde, teşkilata, yangın sırasında kesintisiz iletişim imkanı veriyor. İHA, GSM antenleri vasıtasıyla sabit olarak yaklaşık 50 kilometrekare alandaki abonelere hizmet verebiliyor.

Türkiye'de geçen yıl 15 Kasım'a kadar 2 bin 540 orman, 3 bin 78 de kırsal alan yangını meydana geldi. İHA'ların görev yaptığı 1 Haziran-15 Kasım 2023 döneminde 1307 orman yangının 546'sı, 1955 kırsal alan yangının ise 1530'u İHA'lar yoluyla tespit edildi. Böylece toplam 2 bin 76 yangının tespitinde İHA'lardan yararlanılmış oldu.

İHA'ların içinde bulunduğu yüksek teknoloji kullanımıyla yangına müdahale süresi 45 dakikadan 11 dakikaya düşerken bu sürenin 10 dakikaya düşürülmesi hedefleniyor.

Bu yıl da orman yangınlarının izlenmesi, tespiti ile yangınlara müdahalede 14 İHA görev başında olacak.

İHA'ların dışında Orman Yangın Erken Uyarı Sistemi de (OYEUS), kurumsal kapasitenin geliştirilmesi ile orman yangınlarının erken tespitine katkı veriyor.

Geliştirilen yazılım, yangın gözetleme kulelerinin bulunduğu yerden 15 kilometre çapındaki orman görüntülerini analiz ederek uzaktaki bir dumanı 15 ila 25 saniye arasında tespit edip alarm üretiyor.

Yangın Risk Yönetimi Projesi ile de orman yangınlarının önceden tahmin edilebilmesi ve bölgelerde gerekli önlemlerin alınabilmesi için yapay zeka destekli dinamik yangın riski haritası oluşturuldu.

Bu kapsamda, çeşitli faktörler göz önünde bulundurularak yapay zeka modelleri geliştirilerek, meteorolojik veriler, bitki örtüsü, topografya, nüfus yoğunluğu, kara yolları, enerji nakil hatları ve geçmiş yangın verileri gibi 400'den fazla değişken kullanılarak yangın riski haritaları oluşturuldu.