Türkiye'den tahıl koridoru açıklaması: Rusya'sız rota sağlıklı değil

Türkiye, 33 milyon tona yakın tahılın dünya piyasalarına taşınmasıyla etkinliğini kanıtlayan "tahıl koridoru" mekanizmasını yeniden canlandırmak için çalışmalarını sürdürüyor.

Rusya'nın anlaşmayı askıya almasından bu yana az gelişmiş ülkelerde tahıl fiyatlarında yüzde 15 civarında artış yaşanırken, Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş da derinleşmeye başladı. Tahıl inisiyatifinin askıya alınmasının ardından bir ay içinde bombalamalar neticesinde 810 bin insanı bir yıl besleyebilecek miktarda 220 bin ton tahıl zarar gördü.

Bölgesinde barış isteyen Ankara, alternatif güzergâhlar yerine Karadeniz Girişimi'nin en kısa zamanda yeniden canlandırılması için çabalıyor. Yeni ekim dönemi yaklaşırken, girişimin yeniden devreye alınacağı yönünde bir işaret olmaması halinde Ukrayna ve Rusya'da tahıl hasadının azalma olasılığı göz önünde bulunduruluyor. Üretilen tahıl miktarının azalmasıyla fiyatların daha da tırmanması, az gelişmiş ülkelerde kıtlık yaşanma olasılığının artması öngörülüyor. Sabah'ın haberine göre, Ankara, tahıl koridoru dışındaki alternatiflerin kapasite itibarıyla kıtlık tehlikesini önlemeye yeterli olabileceğini düşünmüyor. Öte yandan, tek taraflı hareket edilmesinin tehlikeyi daha da tırmandırabileceğine işaret ediyor.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın 25 Ağustos'ta Ukrayna'ya gideceği iddia edildi. Al Monitor'ün haberine göre, Fidan 23-24 Ağustos'ta önce Irak'a gidecek ardından da Ukrayna'yı ziyaret edecek.

Fidan ayrıca, dün Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Aleksei Erkhov ile bakanlıkta bir araya gelmişti.

Rusya, 17 Temmuz'da Tahıl Anlaşması'na katılımını durdurarak Tahıl Koridoru girişimini fiilen sonlandırmıştı.

2022 yılının ağustos ayında Ukrayna ve Rusya, Moskova'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından aylarca kapalı kalan Ukrayna'nın Karadeniz'deki üç limanını yeniden açan ayrı anlaşmalar imzaladı.

Bu anlaşmalar aynı zamanda Rus ürünlerinin dolaşımını da kolaylaştırdı.

Her iki ülke de Afrika, Orta Doğu ve Asya'da bazı ülkelerin ihtiyaç duyduğu buğday, arpa, ayçiçek yağı ve diğer gıda ürünlerinin başlıca küresel tedarikçileri.

Ukrayna büyük bir mısır ihracatçısı iken Rusya gübre ihracatı konusunda kritik önemde.

"Dünyanın ekmek sepeti" olarak adlandırılan Ukrayna'dan kesintiye uğrayan sevkiyatlar, küresel gıda krizini şiddetlendirdi ve dünya genelinde tahıl fiyatlarının yükselmesine neden oldu.

Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi Küresel Gıda ve Su Güvenliği Programı Direktörü Caitlin Welsh, "Büyük bir tarım üreticisi diğer büyük bir tarım üreticisine savaş açıyor ve bu da dünya çapında gıda ve gübre fiyatlarını etkiliyor" diyor.

Anlaşma, Ukrayna limanlarına giren ve çıkan gemilerin saldırıya uğramayacağına dair güvence sağlıyor.

Gemiler Rus, Ukraynalı, BM ve Türk yetkililer tarafından kontrol edilerek sadece gıda taşıdıklarından emin olunuyor.

Her dört ayda bir uzatılması öngörülen anlaşma, savaşın ortasında bir umut ışığı olarak görüldü ve şu ana kadar üç kez yenilendi.

Geçen yıl ağustos ayından bu yana kurulan tahıl koridorundan 36 milyon tondan fazla tahıl ürünü geçirildi. Bunun yarıdan fazlası Dünya Gıda Programına ait olanlarda dahil az gelişmiş ülkelere ulaştırıldı.

Ağustos ayında varılan anlaşmanın normalde her 4 ayda bir uzatılması planlanıyordu. Şu an akadar 3 defa yenilenen anlaşma son iki seferinde Rusya kendi ihracatının engellendiği gerekçesiyle ikişer ay uzatılmasına razı olmuştu.

Rusya lideri Vladimir Putin "Batının verilen sözleri tutmaması" halinde tahıl anlaşmasını uzatmayacaklarını belirtti. Perşembe günü gazetecilere konuşan Putin "Bu anlaşmayı uzatmak için defalarca iyi niyet gösterisinde bulunduk. Artık yeter," ifadelerini kullandı.

Putin, Rus tarım bankası üzerindeki yaptırımların kaldırılmasını ve tarım ürünlerinin nakliyesi ve sigortalanması üzerindeki kısıtlamaların da sonlandırılmasını istiyor.

Batı ülkeleri gıda ve gübrenin yaptrımlardan muaf olduğunu açıklasa da bazı şirketler yaptırımlar nedeniyle Rusya ile iş yapmaktan çekiniyor.

Öte yandan veriler Rusya'nın 2022-2023 ticari yılında 45,5 milyon metrik ton buğday ihracatı ile rekor kırdığını gösteriyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Tahıl Koridoru Anlaşması'nın uzatılmasına ilişkin bir soru üzerine, "Sayın Putin'i Ağustos ayı içerisinde Türkiye'de misafir etme hazırlığımız var. Karadeniz Tahıl Koridoru'nun uzatılması konusunda hemfikiriz" ifadelerini kullandı.

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres'in de Rusya Devlet Başkanı Putin'e bir mektup gönderdiğini anımsatan Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Temenni ediyorum ki bu mektupla bizim ve Rusya'nın müşterek gayretleriyle tahıl koridoru çalışmasının uzatılmasını temin ederiz. Böylece az gelişmiş fakir Afrika ülkelerinin problemlerini süratle Sayın Putin'le müşterek kaldığımız gibi devam ederiz" diye konuştu.