Türkiye, Afganistan’dan yönelen yasa dışı göçün önlenmesi için yeni bir adım attı. İnsan kaçakçılarına binlerce dolar ödeyerek Türkiye’ye gelmek isteyen çoğu erkek Afganistan vatandaşının, yeni bir hayat için yaptığı tehlikeli ve insani olmayan şartlarda olmayan yolculukların engellenmesi amacıyla “çalışma grubu” oluşturuldu. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdür Vekili Abdullah Ayaz, sınır dışı sayısının 2017’de 35 bin 307 olduğunu belirterek, “Görünen o ki yıl sonuna kadar bu rakam 50 binin üzerine çok rahat bir şekilde çıkacak” dedi. Türkiye’nin düzensiz göçmenler tarafından transit ülke olarak kullanıldığını söyleyen Ayaz, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıkladığı 100 Günlük Program’daki projelere ilişkin şunları anlattı:
GEÇEN YILI KATLADI 2017’de 175 bin düzensiz göçmen yakalanmıştı. 11 Eylül 2018 itibarıyla bu sayı 170 bine ulaştı. Mart ve Nisan aylarında Afganistan kaynaklı bir krizle karşı karşıya kaldık. Bu sebeple Düziçi Geçici Barınma Merkezini, Geçici Geri Gönderme Merkezi haline getirerek 4 bin kapasite artışı sağladık. İstanbul Tuzla, Ankara Akyurt ve Ağrı’da inşaatlar devam etmekte. Kırıkkale ve Bursa’daki kamu binalarının dönüştürülmesiyle ilgili çalışma sürüyor.
50 BİN SINIR DIŞI Yılbaşından beri 21 binden fazlası Afgan olmak üzere 39 binin üzerinde sınır dışı gerçekleştirdik. Geçen yılki toplam sınır dışının 35 bin 307 olduğu düşünülürse yılın daha 9. ayındayız, geçen yılki rakamı fazlasıyla aştık. Yılsonuna kadar bu rakam 50 binin üzerine çok rahat çıkacak.
EN FAZLA 1 YIL Geri gönderme merkezlerinde düzensiz göçmenlerin giysi ve hijyen malzemeleri temin ediliyor; yemek, sıcak su, iletişim ihtiyaçları karşılanıyor. En fazla bir yıl düzensiz göçmenleri burada tutabiliyoruz. Uluslararası korumaya başvururlarsa değerlendirmeyi yapıp eğer kabul edilebilir başvuruları varsa ilticalarını kabul edip onları serbest bırakıyoruz, aksi takdirde sınır dışı işlemlerini yapıyoruz.
KAOS GÖÇÜ TETİKLEDİ Afganistan’da iyiye giden pek bir şey yok. Siyasi olarak sıkıntılı bir dönemden geçiyorlar. Ülkenin yüzde 50’sini Taliban kontrol ediyor, sürekli saldırılar gerçekleşiyor. Afganistan’da etkin dış güçler ülkeye sürekli müdahale etmeye çalışıyor. Bunun ortaya çıkardığı kaos ortamı var. Buna ilave olarak uzun yıllardır İran’da yaşayan çok sayıda Afgan var. Bunlar orada yerleşik. Tabii her yıl yüz binlerce Afgan da İran’a geçmeye çalışıyor. Ekonomik ve siyasal sıkıntılar göçü tetikliyor.
VİZE İLE GELSİNLER Afganistan’la karşılıklı olarak “göç çalışma” grubu kurma kararı aldık. Temel hedef, düzensiz göçü kontrol altına almak, düzenli göçü teşvik etmek, artırmak. Türkiye’ye vize ile gelsinler, çalışma ve ikamet izni alsınlar; kaçakçılara binlerce dolar ödeyerek, tehlikeli yolculukla ülkemiz sınırlarını aşma uğraşı içinde olmasınlar.
KOLAY PARA Dünyada bu kadar adaletsizlik, refah konusunda makas açıklığı varken ülkeler arasında, insanların bir yerde sefalet içinde yaşayıp ölümü beklemeleri düşünülemez. O insanlar buldukları ilk fırsatta refahın olduğu yerlere sığınma uğraşına giriyor. Göçmen kaçaklığında arz ve talep dengesi var. Afganistan veya Pakistan’daki durum bir talep ortaya çıkarıyor. Bu talebi karşılamaya da birileri zaten dünden hazır. Çünkü burada muazzam bir para var ve bu kolay bir para.
GÖNÜLLÜ DÖNÜŞ Suriye krizi 2011’de başladığında ilk başta sayının bu kadar artacağına ilişkin öngörü yoktu. İlk yıllarda alınan kayıtlarda ciddi bir veri açıklığı var. Bu eksikliklerin giderilmesi için veri güncelleme projesini başlattık. Suriyeli misafirlerimizin verilerini güncelliyoruz. 3 milyon 555 bin Suriyeli var, tamamı kayıtlı. Göç İdaresi olarak gönüllü geri dönüşü teşvik etmeye çalışıyoruz.
HUKUKA AYKIRI Suriye’deki durum tam olarak çözülmeden ve gerçekten barış tesis edilmeden kişilerin zorlanarak geri gönderilmesi düşünülemez. Hem ulusal mevzuat temelinde hem de uluslararası hukuk temelinde böyle bir karar alınması ihtimali yok.