Türkiye İle İsrail anlaştı

Türkiye-İsrail ilişkilerinin normalleşmesi için yapılan görüşmelerde sona gelinirken, Reuters haber ajansı anlaşmanın sağlandığını duyurdu. Ajansa konuşan üst düzey İsrailli bir yetkili "İsrail ve Türkiye ilişkilerin normalleştirilmesi için uzlaşmaya vardı" dedi.

Yakınlaşma adımlarının önünü tıkayan en önemli faktör, Mavi Marmara tazminatıyla ilgili...

10 Türk vatandaşının yaşamını yitirdiği 2010 yılındaki baskınla ilgili olarak İsrail, Türkiye'ye 20 milyon dolar ödeyecek.

Bu para hayatını kaybeden ya da yaralananların ailelerine verilmesi için özel bir fona devredilecek.

İkinci olarak Türkiye ve İsrail ilişkileri normalleşecek, geri çekilen büyükelçiler yeniden gönderilecek.

Üçüncü maddeyle, Türkiye baskını gerçekleştiren İsrail askerlerine açtığı davalardan vazgeçecek. Karar, TBMM'den kanun olarak geçirilecek.

Dördüncü madde ise Hamas ile ilgili. Hamas'ın askeri kanadının önemli isimlerinden, İsrail'in askerlerinin kaçırılıp öldürülmesiyle ilgili suçladığı Salih El Aruri Türkiye'den sınır dışı edilecek. Hamas'ın Türkiye'deki aktiviteleri sınırlandırılacak.

Beşinci madde ise en kritiği, anlaşma imzalandığı andan itibaren Türkiye ve İsrail gaz arama çalışmalarında işbirliği yapmayı, Türkiye, İsrail gazı almayı veAvrupa'ya İsrail gazının taşınması için boru hattı inşasını kabul edecek.

Haaretz'e konuşan İsrail yetkilisi anlaşmayla ilgili detayların kaldığını ancak krizin çözülme yolunda olduğunu söyledi.

İsrailli yetkilinin açıklamasının ardından Türk diplomatik kaynaklar, Türkiye ve İsrail arasında ilişkilerin normalleştirilmesi için görüşmeler yapıldığını ve bunların en kısa zamanda sonuçlanmasına yönelik çalışmaların sürdüğünü bildirdi. Ankara tazminat ve özrün yanı sıra, Gazze Şeridi'ne yönelik ablukayı kaldırmasını da İsrail'e şart koşuyordu.

Son olarak, Enerji Bakanı Berat Albayrak bugün şu açıklamayı yapmıştı: "Sayın Cumhurbaşkanımız Türkmenistan seyahati dönüşünde ilişkilerin normalleşmesi için üç şartın gerekli olduğunu söyledi. Bu şartlar gerçekleşmeden Türkiye'nin bu konuyla alakalı ilişkilerini normalleştirmeyi beklemesi düşünülmemeli."

İsrail'le ön anlaşma iddiaları konusunda CNN TÜRK'e konuşan Dışişleri kaynakları, "bu bir süreç, görüşmelerin devam ettiğini doğruluyoruz ama henüz sonuçlanmadı" diye konuştu.

Dışişleri kaynakları, "görüşmelerin en kısa zamanda sonuçlanması için çalışıyoruz" ifadelerini kullandı.

Başbakanlık yetkilileri ise "İsrail'le görüşmeler bir süredir yapılmaktaydı. İki ülke arasında varılmış nihai bir mutabakat olmamakla birlikte görüşmeler olumlu bir şekilde devam etmektedir" diye konuştu.

Yetkilinin verdiği bilgiye göre Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da Filistin devlet başkanı Mahmud Abbas ile görüştü.

Başbakanlık'tan "Sayın Başbakanımız bir süredir İsrail'le yürütülen müzakerelerde varılan aşamayla ilgili olarak yarın saat 13.00'te Çankaya Köşkünde açıklamada bulunacaktır" açıklaması geldi.

Mutabakata varılması beklenen son görüşme Roma'da yapılıyor. Türkiye'yi Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu, İsrail'i ise Netanyahu'nun özel temsilcisi Ciechanover temsil ediyor.

Al Jazeera'ye bilgi veren İsrail dışişleri kaynakları bugün Roma'da yapılacak görüşmede mutabakata son halinin verilmesinin beklendiğini söyledi. Ancak Türk Dışişleri konuyla ilgili yorum yapmaktan kaçınıyor.

Ciechanover ve Sinirlioğlu son olarak 8 Nisan'da Londra'da görüşmüştü. Görüşmenin ardından Türk Dışişleri'nden, "Heyetler, mutabakat metninin nihai hale getirilmesi ve farklılıkların giderilmesi yönünde ilerleme sağlamışlar ve anlaşmanın çok yakında gerçekleştirilecek bir sonraki toplantıda sonuçlandırılması hususunda uzlaşıya varmışlardır" açıklaması gelmişti.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu da aynı gün akşam saatlerinde Roma'da olacak. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ile Roma'da bir araya gelecek olan Netanyahu, İsrail basınına göre, anlaşmanın detaylarıyla ilgili Kerry'ye bilgi verecek.

Cumartesi günü İsrailli Haaretz ve Şalom gazeteleri, MİT Müsteşarı Hakan Fidan ile İsrail'in milli istihbarat örgütü Mossad'ın şefi Yossef Cohen ile anlaşmanın detayları üzerine görüştüğünü, Türkiye-Hamas ilişkileri üzerinde uzlaşmaya vardığını yazdı.

Mutabakata varılmasına bir gün kala Hamas'ın Siyasi Büro Şefi Halid Meşal İstanbul'da Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ardından Başbakan Binali Yıldırım ile görüştü.

İsrailli diplomatlar Türkiye ile yapılan görüşmelerde en önemli konulardan birinin Türkiye - Hamas ilişkileri olduğunu, "Hamas'ın herhangi bir üyesinin Türkiye'de bulunmasının kabul edilemeyeceğini" söylüyor. Türk diplomatlar ise Hamas konusunun bu görüşmelerin konusu olamayacağını belirtiyor. Ankara Filistin sorununun çözümü için Filistin yönetimiyle ve Hamas ile görüşmeye devam edileceğini vurguluyor. Taslak mutabakat metninde ciddi ilerlemenin sağlandığı Aralık ayında Halid Meşal Türkiye'ye bir ziyarette bulunmuştu. Türkiye, Filistin sorununda Hamas'a yönelik tutumunu değiştirmeyeceğini bu şekilde göstermiş oldu.

"Hamas şartı yok"

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Çarşamba günü düzenlediği basın toplantısında, "İsrail ile normalleşmede Hamas ile ilgili bir sorunun olduğunu düşünmüyorum. Görüşmelerimizde Hamas diye bir şart yoktur, olamaz da" dedi.

Cumhurbaşkanlığı sözcüsü İbrahim Kalım da aynı gün verdiği bir röportajda Türkiye'de bulunan Hamas üyelerinin İsrail ve Filistin'in anlaşması çerçevesinde Türkiye'ye geldiğini; Hamas'ın İstanbul'da askeri bürosu olmadığını vurguladı. "Zaman zaman Halid Meşal buraya gelir, bu ziyaretleri başka bir noktaya çekmek iyi niyetle bağdaşmaz. Biz Hamas ile de Filistin yönetimiyle de görüşmeye devam edeceğiz. İsrail öyle bir talepte [Hamas'la ilişkilerin kesilmesi] bulunacak bir konumda değil" dedi.

Bunun üzerine Hamas Siyasi Büro Şefi Halid Meşal, Türkiye'ye Filistin davasına verdiği destek ve İsrail ile normalleşmesi sürecinde Gazze ablukasının kaldırılmasını şart koşmasından dolayı teşekkür etti.

Gazze ablukasını kırmak için yola çıkan Mavi Marmara gemisine 31 Mayıs 2010'da uluslararası sularda İsrail'in düzenlediği ve dokuz Türk'ün öldürülmesiyle sonuçlanan saldırıdan sonra Ankara-Tel Aviv ilişkileri kopma noktasına geldi.

Saldırının ardından Tel Aviv'deki büyükelçisini çeken Türkiye, ilişkilerin normalleşmesi için resmi özür, öldürülenler ve yaralananlar için tazminat ve Gazze'ye yönelik ablukanın kaldırılmasını şart koştu.

Mart 2013'te Netanyahu, o dönem başbakan olan Erdoğan'ı telefonla arayarak özür diledi. Resmi özür yazılı olarak da açıklandı. Ardından Türkiye ile İsrail arasında Gazze ablukasının kalkması ve tazminat için görüşmeler başladı.

Görüşmeleri, son kararnamede Türkiye'nin New York'taki BM daimi temsilciliğine atanan Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu yürütüyor. İsrail tarafında ise başlangıçta Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreteri Dore Gold'ün yürüttüğü görevi son iki görüşmede Başbakan Netanyahu'nun özel temsilcisi Joseph Ciechanover devraldı.