Türkiye, yapmış olduğu anlaşmalar sayesinde gaz ticaretinde merkezi bir konuma yükselerek Avrupa'nın enerji ihtiyacını karşılamada kilit bir rol üstlenmeye hazırlanıyor. Rusya-Ukrayna krizinin yol açtığı doğal gaz arzı sıkıntısıyla karşı karşıya kalan Avrupa ülkeleri, enerji tedarikini çeşitlendirmek amacıyla farklı kaynaklardan gaz tedarikini araştırmaya başladılar. Türkiye ise doğal gaz merkezi olma hedefi doğrultusunda, sahip olduğu boru hattı altyapısıyla bu taleplere yanıt verme konusunda aktif bir rol üstlenmeye başladı.
Türkiye, İhracat Anlaşmaları İmzalıyorTürkiye, mevcut boru hatları aracılığıyla Yunanistan'a gaz tedarik ettiği gibi, bu yıl Avrupa'da 4 farklı ülkeyle doğal gaz ihracatı anlaşmaları imzaladı.
Yılın başında, Türkiye, Bulgaristan ile yaptığı anlaşma ile 13 yıl süreyle yıllık 1,5 milyar metreküp doğal gaz ihracatını içeren bir anlaşma imzaladı. Bu, Türkiye'nin Bulgaristan'a doğal gaz sevk ettiği ilk anlaşmalardan biriydi.
Bunun ardından Türkiye, Macaristan ile yapılan görüşmeleri tamamlayarak ağustos ayında bu ülkeye doğal gaz ihracatı konusunda bir anlaşma imzaladı. Bu anlaşma ile Türkiye, sınır komşusu olmayan bir ülkeye boru hatlarıyla gaz ihracatı yapma adımını attı ve yaklaşık 275 milyon metreküp gazın Macaristan'a sevk edilmesi öngörüldü.
Türkiye'nin üçüncü doğal gaz ihracat anlaşmasını Romanya ile yaptığı bilinmektedir. Bu anlaşma ile Türkiye, günlük 4 milyon metreküplük doğal gazı Romanya'ya tedarik edecek. Sevkiyatın 1 Ekim'de başlaması ve 31 Mart 2025'te sona ermesi planlanmaktadır.
Son olarak, Türkiye'nin Moldova ile imzaladığı dördüncü doğal gaz ihracat anlaşması ile bu ülkeye günlük 2 milyon metreküp doğal gaz tedarik edilecektir. Moldova'ya gaz sevkiyatının da 1 Ekim'de başlaması öngörülmektedir.
''Doğal gazda merkez haline geliyoruz''Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) başkentinde düzenlenen Abu Dabi Uluslararası Petrol Fuarı ve Konferansı'na katılan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Türkiye'den Avrupa'ya sevk edilen doğal gaz gönderimi için; ''Bugün itibarıyla Batı Balkan Boru Hattıyla Macaristan, Bulgaristan, Romanya ve Moldova'ya gaz gönderiyoruz. Doğal gazda giderek daha fazla merkez haline geliyoruz." ifadelerini kullandı.
Anlaşmalar 'Ön Perde' niteliğindeAnkara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM) Enerji Başdanışmanı Cenk Pala ise; "Türkiye, son 26-27 yıldır konuştuğumuz, Azerbaycan özelinde petrol ve doğal gazda Türkiye'yi doğu-batı arasında bir koridora, oradan da bir ticaret merkezine çevirme hedefini gerçekleştiriyor. İmzalananlar aslında bunun ön perdesi. Bu güzel bir çalışma. BOTAŞ iyi şeyler yapıyor. Ticaretin önünü açıyor. Güney Gaz Koridoru dediğimiz bu projenin hayata geçmesini sağlıyor." değerlendirmesinde bulundu.
Rusya-Ukrayna Savaşı sonrasında Kuzey Akım-1 ve Kuzey Akım-2'nin devre dışı kalması ve Avrupa Birliği'nin Rus gazından uzaklaşma çabaları, Avrupa'nın gaz tedarikinde büyük bir eksiklik yaşadığını gösteriyor. Pala, bu boşluğun, Avrupa tarafından Türkiye dışındaki ülkelerle, örneğin Mısır, Libya ve Cezayir gibi ülkelerle doldurulmaya çalışılmasının en az 5 yıl sürebileceğini belirtiyor. Ancak bu ülkelerin kendi tüketim ihtiyaçlarının yüksek olması nedeniyle, Avrupa'nın taleplerini tam anlamıyla karşılamakta yetersiz kalabileceğini ifade ediyor.
Türkiye, İhtiyaca En Hızlı Yanıt Verebilecek ÜlkePala, Avrupa'nın gaz ihtiyacını sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ile karşılamaya çalışsa da, LNG piyasasındaki anlaşmaların büyük ölçüde imzalandığını ve sevkiyatların büyük bir kısmının Asya pazarına yönlendiğini açıklıyor. Bu nedenle, Pala, Türkiye'nin Avrupa'nın gaz ihtiyacına en hızlı yanıt verebilecek ülke olduğunu vurguluyor.
Türkiye'nin, Trans-Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP) ve BOTAŞ altyapısıyla 10-15 milyar metreküplük doğal gazı hızla Avrupa'ya sevk edebileceğini veya Avrupa ülkelerinin Türkiye'nin yıllık 25 milyar metreküplük LNG kapasitesinden faydalanabileceğini belirtiyor.
Pala, ''İsteyen gider Katar'dan LNG alır, getirir BOTAŞ terminallerinden birine indirir. BOTAŞ, onu, bu boru hattı bağlantılarıyla Avrupa'ya verir." diyerek Türkiye'nin mevcut anlaşmaların ötesinde daha fazla gaz sevkiyatı yapabilmesi için Batı Boru Hattı'nda kapasite artışı gerektiğine dikkat çekiyor.
Türkiye, Stratejik Bir Ticaret Merkezi Potansiyeline SahipErste Investment Petrol ve Gaz Analisti Tamas Pletser, Türkiye'nin son dönemde imzaladığı anlaşmalar ile ilgili, "Türkiye'nin Avrupa'nın gaz tedariki için önemli bir merkez olabileceğini düşünüyorum. Türkiye, sadece Rus ham petrol ve gazına değil, Azerbaycan, Kuzey Irak, İsrail piyasası, farklı LNG kaynakları hatta uzun vadede Kıbrıs gazına bile ulaşabilir." ifadelerini kullandı.
Pletser, şu anda Macaristan'a doğalgaz tedarikinde Bulgaristan bölgesinde bazı darboğazların yaşandığını belirtti, ancak bu tür sorunların kolayca çözülebileceğini ifade etti.
Ayrıca, Pletser, Türkiye'nin doğal gaz merkezi olma hedefinin yeni olmadığına dikkat çekti ve Rusya-Ukrayna Savaşı'nın etkisiyle Moskova yönetiminin doğrudan gaz tedarik edecek bir boru hattına sahip olmadığını belirtti.
Pletser, "Bu plan yeniden revize edilebilir. Bunun Türkiye açısından son derece olumlu olduğunu düşünüyorum." açıklamasında bulundu.