Rapor sunumu İLKE Vakfı YouTube kanalında Melih Turan'ın moderatörlüğünde İKAM Direktörü Dr. Taha Eğri, Dr. Özer Selçuk ve Dr. Furkan Yıldızın katılımıyla yayımlanan programda gerçekleştirildi.
İLKE Vakfı, Alan İzleme Raporları Projesi kapsamında serinin altıncı raporu olan “İktisat İzleme Raporu 2020”‘yi kamuoyunun istifadesine sundu. Yedi alt başlıkta hazırlanan raporda 2020 makroekonomik görünüm, stratejik sektörler, İslam iktisadı, gelir dağılımı ve sosyal adalet, çalışma hayatı ve salgın bağlamında Türkiye ekonomisi olmak üzere birçok farklı konu ele alınıyor. Raporun önemli detaylarından bazıları ise şöyle:
Türkiye 2020’de pozitif büyüdü
Son yüzyılın en büyük salgını olan COVID-19, 2020 yılında küresel ölçekte derin bir etki bıraktı. Salgın sebebiyle ortaya çıkan etkilerin izdüşümleri genel olarak sağlık, ekonomi, eğitim, siyaset ve toplum alanlarında görülürken bu etkinin en derinden hissedildiği alan sağlık sektörüdür oldu.
Makroekonomik göstergeler arasındaki enflasyon, işsizlik ve kur rakamları da bu etkilerin en yoğun hissedildiği alanlar olurken, ekonomik sektörel yapı da salgından etkilenmiştir. Buna rağmen Türkiye’nin en önemli sektörlerinden tarım, enerji, bilişim ve savunma sanayi sektörleri yılı pozitif bir katkı oranıyla tamamlamıştır.
Salgının ortaya çıkardığı küresel ekonomik kriz tüm ülkeleri etkilese de Türkiye ekonomisi alınan önlemler ve yaz aylarında yaşanan normalleşme süreci yıl sonunu pozitif büyüme oranıyla bitirmiştir.
Kritik sektörler ve 2020 performansları
İLKE Vakfı tarafından geçtiğimiz yıl yayımlanan “Geleceğin Türkiye’sinde Ekonomi” raporunda, ülkemizin rekabet gücünü artırmak ve dışa bağımlılığı azaltmak için odaklanılması ve teşviklerle desteklenmesi gerektiği belirtilen tarım, enerji, savunma ve bilişim sektörleri sıralanmıştı. Geçtiğimiz yıl özellikle tarım ve savunma sanayi öne çıkarak, krizlere rağmen ekonomiye pozitif katkı verdi. 2020 yılı bitkisel üretimimiz, yaşanan kuraklığa rağmen tarihin en yüksek seviyesine ulaşarak 124 milyon ton olarak gerçekleşti.
Enerji atılımları ekonomiye büyük katkı sağladı
Tarım sektörüne benzer şekilde enerji sektörü de 2020 yılı içerisinde birçok atılım sayesinde iyi bir performans sergilenmiştir Karadeniz’de keşfedilen doğalgaz rezervleri ve Doğu Akdeniz’deki arama faaliyetleri ile siyasi mücadeleler geçtiğimiz yılın en önemli konularıydı. Özellikle, 2021 Ocak ayında elektrik üretimimizin %21,3’ü rüzgârdan sağlanarak tüm zamanların rekoru kırılmış oldu.
Savunma sanayisi ölü sektör olmaktan çıktı
Benzer şekilde, savunma sanayii de hayata geçirilen yerli projelerin hem ithalata faturasını azaltması hem de ihraç edilen ürünlerle döviz rezervlerine katkı yaptı. Krizlerden veya salgınlardan hiç etkilenmeyen askerî harcamalar, küresel olarak da artış göstermeye devam etti. Küresel savunma harcamalarının GSYH’ye oranı ise 2019 yılında 1,85 iken 2020 yılında %2,08’e yükseldi. Dünyanın en büyük 100 savunma sanayi firmasının listelendiği “Defence News Top 100” listesindeki Türk şirketlerinin sayısı 2016 yılında sadece 2 iken, 2020 yılında 7’ye çıktı.
Bilgi ve iletişim sektörü %13,6 büyüdü
Uzaktan eğitim ve çalışma zorunluluğu, bu alanda harcama ve yatırımların artışıyla sonuçlandı. TÜİK verilerine göre 2020 yılında dünya ile paralel bir şekilde, Türkiye bilgi ve iletişim sektörü %13,6 büyüme kaydetti. Ayrıca bilişim alanında ihracat rakamları da artarak ekonomiye katkı verdi.
En büyük darbeyi turizm gördü
Kritik sektörlerin yanında salgın bu yıl turizm sektörünü hassas bir konuma taşıdı. Büyük bir umutla girilen 2020 yılında turizm salgından en büyük darbeyi gördü. Özellikle Mart ayından itibaren küresel uçuşların azalması, uluslararası fuarların iptal edilmesi ve dünya çapında seyahat yasaklarının gelmesi, 2020 yılı yaz aylarına ilişkin yapılan tatil rezervasyonlarının ve önceden alınan uçak biletlerinin iptal edilmesine, bir kısmının da ertelenmesine neden oldu. İhracat rakamları içerisinde ciddi bir paya sahip olan turizmdeki kayıplar döviz rezervlerinden hizmet sektöründeki istihdama kadar birçok alanda sorunlara yol açtı.