ENES BABACAN / İSTANBUL
Türkiye'nin Suriye krizi, Akdeniz'in güvenliği ve enerji krizi konusunda dış politikada yeni bir atak başlattığına dikkat çeken uzamanlar önümüzdeki dönemde bölgede ve dünyada dengelerin değişeceğini belirtiler.
Anlaşma koşulları Filistin'i memnun etti
Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM) Ortadoğu Uzmanı Oytun Orhan, "Türkiye dış politikada yeni bir diplomatik atak başlattı. Türkiye'nin bölgede en çok işbirliğine ihtiyaç duyduğu bir dönemdeyiz. Suriye krizi nedeniyle bölgede güvenlik ve enerji başlıkları alanları başta olmak üzere işbirliği yapabilmemiz gerekiyordu. İsrail'in, Doğu Akdeniz gazını Avrupa pazarına sürebileceği en güvenilir ve kolay yol için Türkiye'ye ihtiyacı var. Her iki ülkenin Suriye'deki kriz nedeniyle güvenlik içinde işbirliğine ihtiyacı olduğu kanaatindeyim. Suriye konusunda istihbarat ve güvenlik bilgileri paylaşımı anlamında da bir anlaşmaya varıldığının duyurulması da bu ihtiyacın fark edildiği ve giderildiğini göstermektedir. İki ülke arasındaki anlaşma ile zor durumda olan Gazze başta olmak üzere en çok Filistinlileri memnun etti. İsrail ile Türkiye arasındaki anlaşma maddeleri arasında Hamas'ın Türkiye'deki faaliyetleri durdurmak gibi bir şartın da olmadığının ortaya çıkmasından sonra Hamas ve Filistin için bu anlaşmadan daha da anlam kazandı. Türkiye'nin İsrail ve Filistin arasında arabulucu olma isteğinin Filistin ve İsrail tarafından da istendiği ortadadır. Türkiye'nin Filistin halkını düşünerek yaptığı bu anlaşmanın ve İsrail ile işbirliğinin öneminin zamanla daha iyi anlaşılacağını düşünüyorum" dedi.
Normalleşme Ortadoğu'da dengeleri değiştirir
Rusya ile Türkiye'nin ilişkilerindeki normalleşme girişimlerinin Ortadoğu'daki dengeleri değiştireceğine vurgu yapan Orhan, "Rusya ile Türkiye'nin sürdürülebilir, karşılıklı güvenilir ilişkilere dönmesi durumunda Suriye'deki ve dolayısıyla Ortadoğu'daki dengeler değişecektir. Türkiye'nin PYD endişesi ve Rusya'daki ekonomik gelişmeler iki ülke arasındaki ilişkileri daha önemli kılıyor. Her iki ülkenin de siyasi kriz sebebiyle ekonomik kriz başta olmak üzere turizm vs gibi alanlarda krize neden olmuştu. Rusya ve Türkiye'nin geçmişteki ilişkilerine döneme istekleri son dönemde had safhaya çıkmış durumda. Türkiye ile Rusya'nın ikili ilişkilerini yeniden üst seviyeye çıkarmaları ve karşılıklı güvene dayalı işbirliğine başlamaları durumunda Suriye başta olmak üzere Ortadoğu'daki dengeleri Türkiye'nin çıkarları lehine değiştirebilir. Ruhani ile birlikte batıya yüzünü dönen İran ile de yakınlaşan Türkiye, Rusya ile de anlaşması durumunda Suriye'nin geleceği konusunda nasıl bir geçiş dönemi olacağı konusunda daha geniş bir muhatap bulacaktır " dedi.
Anlaşmanın temel nedeni enerji ve güvenlik
Türkiye ile İsrail'in anlaşmasını değerlendiren Ortadoğu Uzmanı Dr. Abdullah Manaz, "Türkiye İsrail anlaşmasının temel nedeni Doğalgaz ve Doğu Akdeniz'in güvenliği içindir. Rusya'nın bölgeye taşındığı bir dönemde, Türkiye - İsrail dayanışması kısmen bir denge oluşturacaktır. Türkiye, "Bağımsız Kürdistan" çabalarına karşı daha etkin mücadele imkanına kavuşacaktır. Türkiye gibi büyük ve Müslüman bir ülkenin, Gazze'nin yeniden imarı ve acil sorunlarına müdahil olması, bölgedeki en acil insanlık dramını sona erdirme konusunda önemli bir başarıdır" sözleri ile değerlendirdi.
Türkiye ABD'ye karşı Rusya ile denge kuruyor
Türkiye ve Rusya'nın iki devletin ilişkilerinin normalleşmesi yönündeki adımlarını temel nedeninin Suriye topraklarındaki denge olduğuna vurgu yapan Manaz, "Rusya ile normalleşmenin temel nedeni, ABD'nin bölgedeki tek yanlı Kürdistan politikasına karşı bir güç dengesi kurmaktır. Bölgede kurulacak bağımsız bir Kürdistan veya Kürt Koridoru, Rusya'nın bölgesel müttefikleri İran, Irak ve Suriye için hayati bir önem taşımaktadır. Türkiye gibi güçlü olmayan ülkeler, Kürt Ayrılıkçılığı ile temelinden sarsılıp parçalanacaktır. Rusya ile normalleşme ile birlikte Türkiye, her üç ülkenin de toprak bütünlüğünün sağlanmasında önemli bir koz elde edecektir. İsrail ve Rusya, esasen kültürel ve siyasal olarak Türkiye'nin uzun vadeli düşmanlarıdır. Türk hükümeti bu dostluk girişimlerini kamuoyuna anlatmada sıkıntılar yaşayacaktır. Ancak, uluslararası politikada ezeli düşmanlıklar yerine, güç dengeleri ve çıkarlar esastır. Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri'nin tek yanlı dayatmalarından ancak bu şekilde kurtulabilir" dedi.
Bölge ve dünyada söz sahibi oluyoruz!
Türkiye'nin İsrail ve Rusya ile politik adımlarını gazetemize değerlendiren Politik Analist ve Yazar Mensur Akgün "Türkiye'nin Rusya ile normalleşme girişimlerini ve İsrail ile anlaşmasını politik çıkarlarımızı olumlu yönde etkileyecek gelişmeler olarak görüyorum. Dış politikadaki istikrarsız gidişata karşı ciddi girişimlerdir. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Putin'e gönderdiği mektubu da bu bağlamda dış politikada özlediğimiz döneme yeniden dönüş olarak görüyorum. Türkiye'nin İsrail ile anlaşmasını eleştirenlerin duygusal ve siyasi eleştiriler yaptıklarını görüyoruz. Dünyadaki hiçbir ülkenin Türkiye kadar Filistin'i düşünmediği ve yardım etmediği ortadadır. Ancak Türkiye'nin bölgede ve dünyada yeniden söz sahibi ve güçlü bir dış politikaya dönmeye başlayacağını görüyorum" şeklinde konuştu.