Bireysel yatırımcı için en değerli yatırım aracı gayrimenkuldür. Özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde gayrimenkul son 15 yılda ciddi getiri kaynağına dönüştü. Avrupa Birliği (AB) ülkeleri de her zaman yatırım listesinde ilk sırada yer alıyor. 2008'deki küresel finansal krizin ardından 2014'e kadar emlak fiyatları değer kaybeden AB'de trend son 5 yıldır geri döndü. Tabii ülkeden ülkeye değişmek kaydıyla. 28 AB üyesi ülkesi ve aday ülkelere dair düzenli istatistikler açıklayan Avrupa İstatistik Enstitüsü Eurostat'a göre özellikle AB'nin 4 yıl içinde sınırlarına katacağı Montenegro'da (Karadağ) emlak altın değerinde. Ülkede kira çarpanı 13 yıl. Karadağ, savaş ülkesi Ukrayna ve siyasi kaosu bir türlü atlatamayan Moldova'dan sonra en değerli ülke. Türkiye’de ise kira çarpanı 28 yıl. Bu rakam da bir çok Avrupa ülkesinin önünde. Nitekim Avusturya'da bu değer 51 yıl, İtalya'da 42 ve İngiltere'de 38 yıl. Haliyle 13 yılın neden bireysel yatırımcının gözlerini parlattığını anlayabiliriz.
Konut üretiminde Türkiye’deki tecrübesini Karadağ'a taşıyan Mirnadom'un kurucu ortağı ve CEO'su Serkan Şahin, ülkenin en fazla değerlenen en değerli koylarına sahip sahil şehri Bar'da konut ürettiklerini söylüyor. Ülkede yer kıtlığından dolayı sınırlı sayıda konut üretimine izin verildiğini belirten Şahin, Adriyatik kenarındaki şehirlerden en makul fiyata konut alınabilecek bölgenin Karadağ olduğunu vurguluyor.
Oturum izni için alt limit yok Karadağ'da emlak yatırımı yapanların bir diğer motivasyonu da ülkenin konut alana oturum izni vermesi. Konut değeri için henüz bir alt limit bulunmuyor. Avrupa'da bazı ülkeler oturum izni için alt limit getirmiş durumda. Örneğin Yunanistan'da 250 bin Euro ve İspanya'da 500 bin Euro'luk alt limitler bulunuyor. Bu da ülkece belirlenen rakamın altında bir emlak alımı yaptığınızda evinizi görmek için vize almak zorunda kalacağınız anlamına geliyor. Karadağ'da durum farklı. Oturum izninin, evin tapusu elinizde olduğu sürece her yıl yenilendiğini kaydeden Serkan Şahin, özellikle şu uyarıda bulunuyor: “Dünyanın hiç bir yerinde olmadığı gibi emlak alma yolu ile vatandaşlık verilmesi Karadağ'd da bulunmuyor. Yatırımcı, ev alarak ya da iş kurarak vatandaşlık alacağı vaatlerine itibar etmesin.”
Türk yatırımcının gözdesi Karadağ'a dair raporlar uzun süredir Türkiye'deki birçok şirket yöneticisinin masasında yer alıyor. Zaten Bursalı İntaş gibi bazı firmalar çoktan AVM, otel ve inşaat yatırımlarında bulunmuş. D-Marin, İntaş'ın da taşeronluk yaptığı milyar dolarlık kompleks projesi Porto Novi'de marina işletmeciliğini almış bile. Sahilin şeridinin en büyük şehri Bar'daki limanın işletmesi de yine Türklere emanet. Buradaki limanın İtalya-Trieste'deki limanla birlikte Adriyatik'teki iki limandan birisi olduğunu bilirsek Kutman Grubun işlettiği limanın önemini kavrayabiliriz. Zaten hediyelik eşya, restoran ve butik gibi sayısız işletmeyi Türklerin işlettiğini söylememize bile gerek yok. Ayrıca Türk emlak yatırımcısı da sahil şeridindeki her metrekare ile ilgili bilgiye sahip. Kışın günde bir, yazın günde 2 sefer yapan Türk Hava Yolları'nın yolcu listesi, ilginin boyutları hakkında bilgi verecektir.
TABLO.. Ülke Kira çarpanı*
Avusturya 51 İtalya 42 İngiltere 38 Fransa 36 Norveç 32 Andorra 32 Rusya 31 İsviçre 30 Malta 30 Türkiye 28 Hollanda 27 Çekya 27 Letonya 26 Almanya 25 Finlandiya 24 Yunanistan 24 Lüksemburg 23 Sırbistan 23 Slovakya 22 Litvanya 21 İspanya 21 Danimarka 21 Belçika 21 Makedonya 20 Kıbrıs 20 Slovenya 19 Macaristan 19 Hırvatistan 18 Portekiz 18 Polonya 18 Romanya 16 Bulgaristan 16 Estonya 15 İrlanda 14 Montenegro 13 Ukrayna 11 Moldova 10
Kaynak: EUROSTAT, *Yıl