Cumhurbaşkanlığı Milli Saraylar İdaresi Başkanlığına bağlı müze-fabrika olarak varlığını devam ettiren Yıldız Çini ve Porselen Fabrikası, hediyelik porselen eşya üretmenin yanı sıra, 128 yıldır Türk porselenini dünyaya tanıtıyor.
Yıldız Çini ve Porselen Fabrikası, Türk porselen ve çini sanatını canlandırmak amacıyla 1891'de Sultan II. Abdülhamid Han tarafından Yıldız Sarayı bahçesinde Yıldız Çini Fabrika-i Hümayunu adıyla kuruldu.
İtalyan Mimar Raimondo d'Aronco'nun imzasını taşıyan fabrikanın kuruluşunda gerekli olan teknoloji, malzeme ve kalıp, Fransa'daki Sevres ve Limoges fabrikalarından getirildi.
Yıldız Çini ve Porselen Fabrikası'nda üretilen eserlerin tümünde, fabrikanın orijinal amblemi olan ay-yıldız damgası yer alıyor. Damganın hemen altında, eserin hangi yıl üretildiği yazılıyor. Bazı ürünlerin bir köşesinde veya eserin altında sanatçının adı not olarak düşülüyor.
Birinci Dünya Savaşı'nda ülkenin ihtiyaç duyduğu telefon ve telgraf izolatörleri için porselen fincan üreten fabrika, Cumhuriyet döneminde bir süre Sümerbank çatısı altında üretimini sürdürdü. 1994'te Milli Saraylar Dairesi Başkanlığına bağlanan fabrika, şu anda Cumhurbaşkanlığı Milli Saraylar İdaresi Başkanlığına bağlı olarak varlığını devam ettiriyor.
"Ürünler hediyelik eşya mağazalarından satın alınabiliyor"
Milli Saraylar İdaresi Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Çapoğlu, AA muhabirinin sorularını cevaplarken, Yıldız Çini ve Porselen Fabrikası'nın kuruluşunu şöyle açıkladı:
"O yıllarda Avrupa'da Çin ve Japon porselenlerine karşı müthiş bir üretim var, o üretim ithal olarak bizim saltanatımıza da sirayet ediyor. Hem Avrupa'da gelişen porselen akımını Osmanlı'ya aktarmak hem de Türk çini el sanatlarına yeniden ivme kazandırmak amacıyla Yıldız Sarayı'nın içinde müteşebbis ruhla kurulmuştur bu fabrika. Burada, ilk kurulduğu yıllardan itibaren porselen ve çini ürünler üretiliyor."
Sümerbank çatısı altında üretim yapan, 1994'te TBMM çatısı altında Milli Saraylar Dairesi Başkanlığı bünyesinde üretimine devam eden fabrikanın şu anda Cumhurbaşkanlığı Milli Saraylar İdaresi Başkanlığına bağlı müze-fabrika olarak faaliyet gösterdiğini anlatan Çapoğlu, şunları söyledi:
"Şu an üretimimiz yine porselen ağırlıklı. Ürettiğimiz ürünler daha çok dekorlu ürünler. Klasik manada porselen masa üstü sofra gereçlerinden ziyade, üzerinde süslemelerin, bezemelerin olduğu dekorlu ürünler üretiyoruz. Bu ürünler Milli Sarayların hediyelik eşya mağazalarından satın alınabiliyor. 128 yıldır üretime devam ediyor, Türk porselenini dünyaya tanıtıyor, dekorlu ürünlerde bu niteliği sürdürüyor. Hatta üretimimizin bir kısmı da kurulduğu ilk günlerde üretilen ürünlerin, o dönemi yansıtacak şekilde replikaları. O dönemin estetiğini ilgililerin dikkatine üretimlerimizle sunuyoruz."
Çapoğlu, fabrikanın kuruluşundan bu yana da üretilen eserlerin, Osmanlı Devleti'ni ziyaret eden devlet büyüklerine hediye olarak sunulduğunu dile getirerek, "Avrupa'da hanedanların koleksiyonlarına baktığınızda nadide Yıldız Porselen eserlerini görmeniz mümkün. Üretildiği ilk günden bu yana Yıldız Porselen ürünlerinin altında ay-yıldız arması, üretildiği tarihi hatta dekorlu eserlerde eseri yapan sanatkarın imzasını da görmeniz mümkündür." dedi.