Ses duvarı, İnsanların merak ettiği konular arasına girdi. Peki ses duvarı nedir? Ses duvarını aşan ilk icat nedir? Soruları haberimizde cevap buluyor.
Kırbaç. Kırbaç 7 bin yıl önce Çin’de icat edildi, fakat kırbaç ‘şaklaması’nın, kırbacın sapına çarpan derinin sesi olmayıp, mini bir ses duvarı patlaması olduğunun anlaşılması ancak 1927’de yüksek-hızda fotoğrafçılığın icadıyla mümkün oldu.
Kırbaç şaklaması, kırbacın vurulması anında kendi etrafında katlanmasıyla oluşan halkadan kaynaklanır.
Bu halka kırbaç boyunca ilerler ve kırbaç uca doğru iyice inceldiğinden halka gittikçe hızlanarak başlangıçtakinin 10 katı hıza ulaşır. "Şaklama" halkanın saate 1194 km hıza ulaşarak ses duvarını aştığı anda gerçekleşir.
Pilotluğunu Chuck Yeager'ın yaptığı Bell XI, 1947'de sesi duvarını aşan ilk uçaktı. Bu uçak, 1948'de 21.900 metre yükseklikte saatte 1540 km hıza ulaştı ve bu hâlâ tüm zamanların en hızlı dokuzuncu insanlı uçuşudur.
En hızlı insanlı uçuş rekoru hâlâ, 1967'de 31.200 metre yükseklikte saatte 6389 km hıza ulaşan X-15A'nındır.
Dünya üzerinde bir insanın en hızlı yolculuğu ise Apollo-10'un 1969'da atmosfere yeniden girişi sırasında gerçekleşti. Bu aracın hızı kayıtlara saatte 39.897 km olarak geçti.
SES DUVARI NEDİR?
“Ses duvarı” deyiminin,uçaklar belirli hızlarla uçtuğu zaman var olan bir şartı,bir durumu tanımlamak için kullanılması gerçekte yanlıştır.
Böyle bir tanımlama,uçağın ses hızıyla uçtuğu zaman karşılaştığı bir duvarı düşündürecektir. Oysa böyle bir şey söz konusu değildir.
Durumu açıklamak için,bir uçağın normal sıradan bir hızla uçtuğunu düşünelim. Uçak ileriye doğru hareket ettikçe, uçağın ön kısımları bir basınç dalgası gönderir.
Basınç dalgası,uçağın ileriye doğru hareketinin hava zerreciklerine etkisinin sonucudur. Ses hızıyla uçağın önünde giden bu basınç dalgası, normal hızda yol alan uçaktan daha süratle hareket eder. İlerdeki hava zerreciklerini etkiler ve havanın, gelen uçağın kanat yüzeylerinde yumuşak, engellemesiz,akarcasına hareketini sağlar.
Şimdide ,uçağın ses hızıyla yol aldığını varsayalım.Bu durumda,ilerdeki hava önceden gelen bir basınç dalgasıyla etkilenmeyecektir. Gerek uçak, gerekse basınç dalgası aynı hızla (ses hızında) hareket etmektedir.Bu nedenle ,kanatın önünde basınç dalgası oluşur.
Sonuç bir şok dalga karakteri taşır.Uçağın kanadında zorlamadan farksız,büyük bir sürtünme yapar. Uçak ses hızıyla veya daha yüksek hızda uçarken bu şok dalgalarının ve sürtünmenin bir “engel” meydana getirmesi beklenirse de, uçak mühendislerinin önceden hazırlıklı olmaları ,tasarladıkları özel projeler sayesinde bu engel bertaraf edilmiştir.Yani ses duvarının gerçek bir engel niteliği taşımasına meydan verilmez.
Uçak “ses duvarı”nı aşarken duyulan yüksek tonda “patlama”, yukarda açıklanan şok dalgasının sonucudur.