SAKARYA GAZ SAHASI GELİŞTİRME PROJESİ NEDİR?

Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi, Türkiye’nin tarihindeki en önemli enerji projesidir.

Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi’nde, 2020-2022 döneminde Karadeniz’de keşfedilen toplam 710 milyar metreküplük dev doğal gaz rezervlerinin üretime açılıp karaya ulaştırılması, milletimizin hizmetine sunulması ve böylece ülkemizin enerji bağımsızlığında büyük bir kazanım sağlanması hedefiyle yola çıkılmıştır. Türkiye’nin millî petrol ve doğal gaz arama ve üretim şirketi Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), proje sahibi olarak proje yatırımının yanı sıra, arama, sondaj ve işletme faaliyetlerinden sorumludur. Kurulduğu 1954 yılından bu yana enerji alanında pek çok özel şirket ve kamu kuruluşunu sektörümüze kazandıran TPAO, geçmişten gelen deneyim ve birikimi sayesinde Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi’nin ilk fazını rekor bir sürede hayata geçirmiştir. TPAO, bu dev proje ile açık denizde hidrokarbon arama ve üretimi, sondaj teknolojileri ve kapasite gelişimi alanlarında pek çok “ilk”e imza atmıştır. Sakarya Gaz Sahası’ndan ilk fazda üretilen doğal gaz, 20 Nisan 2023 tarihinde düzenlenecek “Karadeniz Gazı Devreye Alma Töreni” ile karaya ulaştırılacaktır. Projenin ikinci fazının 2027 veya 2028 yılında tamamlanması ve böylece Sakarya Gaz Sahası’nda tam kapasite üretime geçilmesi öngörülmektedir. Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi tam kapasiteye ulaştığında, Türkiye’nin mevcut yıllık doğal gaz ihtiyacının %25 ila %30’unu tek başına karşılayacaktır. Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi, ülkemizin enerjide dışa bağımlılığını azaltmanın yanı sıra, Filyos ve Zonguldak bölgesini enerji, teknoloji ve lojistik üssü haline getirecek, bölge ekonomisini canlandırma ve kalkındırma yönünde önemli bir rol oynayacaktır.

SAKARYA GAZ SAHASI’NDAKİ REZERV KEŞİFLERİNİN TARİHÇESİSakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’nın (TPAO) 20 Temmuz 2020’de Fatih sondaj gemisi ile Karadeniz’de Türkiye Münhasır Ekonomik Bölgesi’nde yer alan Sakarya Gaz Sahası’nda yer alan Tuna-1 kuyusunda gerçekleştirdiği sondajla start aldı.TPAO, Ağustos 2020’de Tuna-1 kuyusunda 320 milyar metreküplük bir doğal gaz keşfi gerçekleştirdi. Bu keşif, Karadeniz’deki ilk ultra derin doğal gaz rezerv keşfi olarak kayda geçti.Ekim 2020’de Tuna-1 kuyusundaki sondaj tamamlandığında, kuyudaki rezerv miktarı 85 milyar metreküplük revizyonla 405 milyar metreküp olarak güncellendi.Sakarya Gaz Sahası keşfi: Türkiye’nin tarihinde karada ve denizde gerçekleştirdiği en büyük doğal gaz rezerv keşfi, Karadeniz’de bugüne kadar herhangi bir ülke tarafından gerçekleştirilen en büyük doğal gaz rezerv keşfi,2020 yılında dünya çapındaki tüm denizlerde gerçekleştirilen en büyük doğal gaz keşfi oldu. TPAO, bu keşifler sayesinde dünya devleriyle yarışarak 2021 yılında dünyada “Yılın Arama Şirketi” seçildi. Haziran 2021’de Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi’nde kritik bir dönüm noktası daha yaşandı ve Amasra-1 kuyusunda 135 milyar metreküplük yeni bir rezerv keşfi gerçekleştirildi. Yeni keşiflerle Karadeniz’deki toplam doğal gaz rezervi 540 milyar metreküpe ulaştı. Aralık 2022’de Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan, DeGolyer & MacNaughton adlı bağımsız kuruluşun yaptığı yeniden değerlendirme çalışması sonucunda söz konusu rezervin 652 milyar metreküp olarak güncellendiğini, ayrıca Çaycuma-1 kuyusunda 58 milyar metreküplük yeni bir rezerv keşfi daha gerçekleştirildiğini açıkladı. Böylece Karadeniz’deki toplam rezerv miktarı Aralık 2022’de 710 milyar metreküp olarak güncellendi.

SAKARYA GAZ SAHASI GELİŞTİRME PROJESİ HANGİ BÖLÜMLERDEN OLUŞUYOR?

Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi üç ana bileşenden oluşuyor:

Filyos’un 165 kilometre kuzeyinde, 2 bin 200 metre deniz derinliğinde kurulan Deniz Tabanı Üretim Tesisi Sakarya Gaz Sahası Kara Tesisi Karadaki ve denizdeki bu iki üniteyi birbirine bağlayan deniz tabanı kordonu, bağlantı ve boru hatlarıDENİZ TABANI ÜRETİM TESİSİ: Karadeniz gazının üretimi için deniz altında kurulan tesis, Filyos kıyısından 165 kilometre uzaklıkta, yaklaşık 2 bin 200 metre derinlikte inşa edildi. Karadeniz’de bugüne dek yapılan en büyük sismik veri toplama çalışması 23 bin 918 km2’lik bir alanda Sakarya Gaz Sahası için gerçekleştirildi.Projenin ilk fazı için deniz altında 10 adet kuyu açıldı. İkinci fazda 30 kuyu daha açılması planlanıyor. Deniz tabanında yer alan üretim tesisi, 22 bin kilometrekare alana yayılmış durumdaki 10 kuyudan çıkarılan doğal gazı bir araya toplayarak karaya aktaracak.Projenin ilk fazında günlük 10 milyon metreküp gaz üretilmesi, ikinci fazda ise üretimin günlük 40 milyon metreküp düzeyine çıkarılması hedefleniyor. Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi’nde deniz enerji filomuzdan Fatih, Yavuz ve Kanuni sondaj gemilerimizin yanı sıra, 50 kadar destek gemisi görev yapıyor. Fatih sondaj gemimiz kuyuları açarken, Kanuni gemimiz kuyu alt inşaatını, Yavuz gemimiz ise kuyu üst inşaatını tamamlıyor.Deniz tabanı üretim tesisi, uzaktan kumandayla insansız üretim gerçekleştirmek üzere tasarlandı. Deniz yüzeyinde herhangi bir tesis kurulmadı. Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi’nde 40 bin veri toplama noktası kullanılıyor. Veri toplama noktalarından elde edilen bilgilerle, vanaların açılıp kapanması da dâhil olmak üzere, tüm sistem Türk mühendislerce geliştirilen ve neslinin ilk örneği olan ZEKİ adlı dijital ikiz teknoloji kullanılarak uzaktan kumanda ediliyor.KORDON VE BORU HATLARI:Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi’nin ilk fazında inşa edilen boru hattı ve deniz tabanı kordonu, Deniz Tabanı Üretim Tesisi ile Kara Tesisi’ni birleştiriyor.Projenin ilk fazında 16 inç (yaklaşık 40 cm) çapında bir doğal gaz boru hattı inşa edildi. Projenin ikinci fazında artan üretim kapasitesine karşılık gelecek biçimde 24 inç (yaklaşık 60 cm) çapında ikinci bir boru hattı inşa edilecek. Karadeniz gazını karaya taşıyan ilk faz boru hattının yapımında, her biri 12 metre uzunlukta yaklaşık 30 bin boru kullanıldı. Boruların güzergâhını saptamak için bir yıl boyunca deniz tabanı etütleri ve mühendislik çalışmaları yapıldı. Deniz tabanına yerleştirilen boru hattının kıyıdan itibaren ilk 5 kilometrelik kısmı sığ sularda, kalan kısmı ise derin sularda yer alıyor. İlk hattın boru serme işlemi, Haziran 2022’de Filyos’ta Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın teşrifleriyle düzenlenen “İlk Boru İndirme ve Kaynak Töreni” ile başladı. Boru serim işlemi sığ sularda Temmuz 2022’de, derin sularda ise Kasım 2022’de tamamlandı. Borular deniz tabanına alanında en ileri teknolojiyi kullanan gemiler tarafından döşendi. Deniz altında kurulan boru hattı sistemi içerisinde, doğal gaz aktarım hatlarının yanı sıra, biri derin denize antifriz taşıyan, diğeri de elektrik, fiber optik, hidrolik ve kimyasal bağlantısını sağlayan birer bileşen daha yer alıyor. Bu kablo ve hatları barındıran deniz tabanı kordon hattı, denizdeki üretim tesisi ile kara tesisi arasındaki bağlantıyı sağlıyor. İnsansız akıllı kuyu sisteminin kullanacağı elektro-hidromekanik teknoloji, dünya denizlerinde ilk olarak Sakarya Gaz Sahası’nda hayata geçirildi. SAKARYA GAZ SAHASI KARA TESİSİ:Sakarya Gaz Sahası Kara Tesisi, daha önce Filyos Endüstri Bölgesi olarak anılan, daha sonra TPAO’ya tahsis edilen TPAO Filyos Münferit Yatırım Yeri içinde yer alıyor. Sakarya Gaz Sahası Kara Tesisi’nde, Sakarya Gaz Sahası’ndan gelen doğal gaz işlenecek, içinde bulunabilecek su ve yabancı maddeler ayrıştırılacak, BOTAŞ’ın standartlarına uygun hale getirilecek, basınçlandırılacak ve BOTAŞ’a ait Ana Ölçüm İstasyonu’na ve ardından ulusal gaz şebekesine aktarılacak. Üretilen doğal gaz, Kara İşleme Tesisi’nde ya da Filyos’ta başka bir alanda depolanmayacak. Tesisin inşaat ve işletme sürecinde Türk mevzuatına ve uluslararası standartlara uygun şekilde en üst düzey güvenlik önlemleri uygulanıyor. Tesis, en gelişmiş ve en modern güvenlik sistemleri ile donatılarak inşa edildi.

SAKARYA GAZ SAHASI GELİŞTİRME PROJESİNİN “İLK”LERİ VE “EN”LERİ

Türkiye’nin bugüne kadar gerçekleştirdiği en büyük doğal gaz keşfi Karadeniz’de tarihte gerçekleştirilmiş en büyük doğal gaz keşfi 2020 yılında tüm dünya çapında denizlerdeki en büyük doğal gaz keşfi Karadeniz altında bugüne dek gerçekleştirilen en büyük sismik veri toplama çalışması Kıyıya uzaklık-derinlik-rezerv büyüklüğü parametreleri açısından dünya çapında denizlerde yürütülen en büyük doğal gaz projesi Türkiye’nin ilk ultra derin deniz üretim sahası Türkiye’nin milli deniz enerji filosunun ilk ultra derin deniz rezerv keşfi Türkiye’nin milli deniz enerji filosunun hayata geçirdiği ilk doğal gaz üretim projesi Gelişmiş elektro-hidromekanik teknolojinin dünyadaki ilk deniz altı uygulaması Avrupa’nın en büyük doğal gaz alım ve işleme tesisi Keşiften ilk üretime kadar dünyanın en hızlı tamamlanan derin deniz gaz sahası geliştirme projesi.

SAKARYA GAZ SAHASI GELİŞTİRME PROJESİ’NDE BAŞLICA DÖNÜM NOKTALARIAğustos 2020’de açıklanan ilk rezerv keşfinin ardından TPAO, Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi’nin tasarım ve mühendislik çalışmalarına başladı. Temmuz 2021’de Kanuni sondaj gemimiz Karadeniz’de ilk kuyu akış testlerini başarı ile tamamladı. Böylece Sakarya Gaz Sahası Türkali-2 tespit kuyusunda sağlanan doğal gaz akışı, 28 Ekim 2021’de düzenlenen “Gaz Yakma Töreni” ile kamuoyuna duyuruldu. Kasım 2021’de proje için yapılan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) sonuçlandı ve proje için olumlu ÇED raporu alındı. Ocak 2022’de açık denizdeki üretim tesisi ile karadaki tesisi birbirine bağlayan boru hattını oluşturan boruların ilk sevkiyatı Filyos Limanı’na ulaştı. Haziran 2022’de sığ sularda boru hattı serim işlemlerine Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın teşrifleriyle Filyos’ta düzenlenen “Karadeniz Gazı Denize İlk Boru İndirme ve Kaynak Töreni” ile başlandı. Temmuz 2022’de ise derin sularda boru döşeme işlemleri başladı. Sığ ve derin sularda boru döşeme işlemleri 2022 sonbaharında, derin sularda kordon bağı serim işlemi ise Kasım 2022’de tamamlandı. Ekim 2022’de kara tesisine TEİAŞ tarafından enerji sağlandı. Kasım 2022’de Sakarya Gaz Sahası’nın ilk gaz haznesi PEÇENEK, Ocak 2023’te ise ikinci gaz toplama ve dağıtım haznesi ÇEPNİ, deniz tabanına başarıyla yerleştirildi. Ocak 2023 itibarıyla deniz tabanındaki montaj çalışmaları da tamamlanarak, test çalışmalarına start verildi. Sakarya Gaz Sahası Kara Tesisi’nin devreye alınması için gerekli olan fonksiyon testleri aşama aşama uygulanmaya başlandı.Deniz enerji filomuzun son üyesi olan su altı inşaat gemisi Mukavemet, Sakarya Gaz Sahası’nda ağır tonajlı ekipmanları deniz tabanına yerleştirmek üzere Şubat 2023’te ilk görevine çıktı. Mart 2023’te akış hatları ile kordon hattının ön devreye alma işlemleri tamamlandı. Mart 2023’ün sonunda gazın karaya ulaşması, deniz tabanı üretim tesisi, iletim sistemleri ve karadan tesisin yönetilmesi süreçleri test edildi. Bu kapsamda Karadeniz’de keşfedilen bu dev rezervlerin çıkarılması ve karaya ulaştırılması için başlatılan deniz tabanı üretim tesisi, boru hatları ve kara tesisinin inşaat çalışmalarında da son aşamaya gelindi.Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi kapsamında ilk faz böylece tamamlandı. 20 Nisan 2023 tarihinde Karadeniz gazının karaya ulaştırılmasının ardından, proje ikinci faz çalışmalarıyla devam edecek.RAKAMLARLA SAKARYA GAZ SAHASI GELİŞTİRME PROJESİ 2200 m – Deniz tabanı üretim tesisi Karadeniz’de 2 bin 200 metre derinliktedir. 165 km – Doğal gazı karaya taşıyan boru hatlarından her birinin uzunluğu 165 kilometredir. 10 milyon m3 – İlk fazda günde 10 milyon metreküp doğal gaz üretilecektir. 40 milyon m3 – Proje tam kapasiteye ulaştığında günlük üretim kapasitesi 40 milyon metreküpe çıkacaktır. 40 BİN VERİ TOPLAMA NOKTASI - Kullanılacak 40 bin veri toplama noktası ile tüm sistem uzaktan kumanda edilecektir. 3 SONDAJ GEMİSİ – Projede TPAO filosundan Fatih, Kanuni ve Yavuz sondaj gemileri görev yapmaktadır. 50 UZMANLAŞMIŞ GEMİ – Projede TPAO’ye ait gemilerin yanı sıra yüklenicilere ait ve alanında uzmanlaşmış olan yaklaşık 50 gemi görev yapmaktadır. 10 BİN ÇALIŞAN- Proje kapsamında inşaat çalışmalarının yoğunlaştığı dönemlerde karada ve denizde yaklaşık 10 bin kişi istihdam edilmiştir.

SAKARYA GAZ SAHASI GELİŞTİRME PROJESİ’NİN SAĞLAYACAĞI KAZANIMLAR Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi, Türkiye’nin enerji bağımsızlığına, millî ekonomiye, teknolojik gelişime, yerel kalkınmaya ve istihdama katkı sağlamayı hedefleyen, çevreyle dost bir projedir. Enerji bağımsızlığının ve arz güvenliğinin giderek önem kazandığı dünyamızda, Türkiye’nin bugüne dek keşfettiği en büyük doğal gaz rezervini üretime açması ekonomimiz ve enerji jeopolitiği açısından hayati bir kazanımdır. Projenin temel hedefi, yerli hidrokarbon kaynaklarımızı üretime açarak enerji bağımsızlığımıza katkıda bulunmak, enerjide dışa bağımlılığımızı azaltmak, yerli üretimi ve kapasite gelişimini desteklemektir. Projenin ekonomik ve sosyal açıdan temel ilkesi, ülkemize ve bölge halkına mümkün olan en yüksek faydanın sağlanması, yerelde olumlu etkilerin pekiştirilmesi, olumsuz etkilerin azaltılması ve önlenmesidir.Ülke ekonomisine sağlanan katkının yanı sıra, iyi bir komşu olma ilkesinden hareketle, projenin hayata geçirildiği Filyos ve çevresinde çok sayıda toplumsal destek projesine imza atılıyor.İnşaat ve işletme süreçlerinde ortaya çıkan istihdam ve satın alma gereksinimleri için yerel ve ulusal kaynaklara öncelik veriliyor. Bugüne dek yurt dışından tedarik edilen ve ileri teknoloji gerektiren birçok malzeme ve teçhizatın yerel üretimine öncelik verilmesi sayesinde Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi, yerli ve millî teknolojinin gelişiminde hayati rol üstleniyor. Proje, açık deniz operasyonları, sondaj teknolojileri, platform işletmeciliği gibi alanlarda yerli insan kaynağı geliştirilmesine de eşsiz bir katkı sunuyor. Proje kapsamında deniz enerji filomuzdaki millî sondaj gemilerimiz en etkin şekilde kullanılıyor. Pek çok operasyonun ilk kez yerli insan kaynağımızla hayata geçirilmesi sayesinde açık deniz hidrokarbon arama ve üretimi alanında ülkemizin yerli ve millî altyapısı kuruluyor.Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi’nde görev alacak insan kaynağının yetiştirilmesi için bölgedeki üniversitelerle iş birliği kurularak donanımlı uzmanlar yetiştiriliyor.TPAO desteği ile Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Çaycuma Meslek Yüksekokulu bünyesinde “Açık Deniz Sondaj Teknolojisi” ve “Açık Deniz Tabanı Uygulamaları Teknolojisi” ön lisans programları, 2022-2023 eğitim-öğretim yılında öğrencileriyle buluştu.Çok sayıda yetişmiş mühendisimiz, ülkemizin en önemli enerji projesinde görev almak için dünyanın dört bir yanından vatan topraklarına dönmüş bulunuyor. Bu sayede, Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi tersine beyin göçüne büyük katkı sağlıyor.Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi, TPAO’nun ve Türk enerji sektörünün kapasite gelişimine sunduğu katkı sayesinde denizlerimizdeki birçok yeni müjdeye ve yerli üretim süreçlerine de öncülük ediyor.Projenin çevre üzerindeki olası etkilerinin saptanması için Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) ve ardından Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi (ÇSED) çalışmaları yapıldı. Bu çalışmalarla projenin çevre, bölge sakinleri ve yerel geçim kaynakları üzerindeki olası etkileri saptandı; bu etkilerin önlenmesi, asgariye indirilmesi, bertaraf veya telafi edilmesine yönelik adımlar belirlendi. TPAO’nun çevre duyarlılığından hareketle, proje kapsamında yürütülen tüm faaliyetlerin çevre mevzuatına ve uluslararası standartlara uygunluğu düzenli olarak izlenip yönetiliyor. Projenin çevresel ve sosyal etkilerini yönetmek, olumsuz etkileri asgari düzeye indirmek ve olumlu etkileri güçlendirmek için bir dizi yönetim planı hazırlandı. Hazırlanan bu yönetim planları, inşaat ve işletme dönemlerinde ana ve alt yüklenici firmalarımız da dahil olmak üzere tüm proje sorumluları tarafından uygulanıyor.