Uzay ile alakalı bilinmezler ve her geçen gün eklenen yeni bilinmezler uzayı ve oradaki karambolü her zaman ilginç hale getirmiştir. Muammaların çok olduğu ve fezaya dair her yenilik bilim insanları başta olmak üzere herkese heyecan veriyor. Şu aralar gündem de olan ''Oumuamua'' adı verilen nesne, bilim dünyasının gündeminde. Oumuamua ne demek, anlamı nedir? Oumuamua nereden ve neden geldi? Bilim adına meraklı olan insanlar için bu haber biçilmiş kaftan. Buyurun detaylar.
Oumuamua güneş sisteminin dışından geldiği tespit edilen ilk yıldızlararası nesnedir.
Oumuamua bir kuyruklu yıldız mı yoksa asteroid mi?
Bilim insanlarının sınıflandırmasına göre hiperbolik asterorid olarak tanımlanan Oumuamua bu sınıflandırma yapılmadan önce kuyruklu yıldız olduğu sanılıyordu. Bakalım mesele tam olarak ne?
Kimi zaman uzaylı teorilerine malzeme olacak hadiseler yaşanır. 2017 yılında ise bu gelişmeler arasında belki de en çok dikkat çekeni ne olduğu belirsiz bir cismin beklenmedik hareketleriydi.
Bilim insanlarının tespit ettikten sonra Oumuamua adını verdikleri, ince uzun yapıya sahip bu nesne olağandışı bir şekilde başına buyruk bir biçimde eksantrik hiperbolik bir yörüngede dolaşıyordu.
Güneşin çekim alanına girdikten 40 gün sonra keşfedilen, bu kadar büyük bir cismin bir yıldızın çekim alanına girip dönmeye başlamaması hayret vericiydi. Güneş’in çekim alanına giren ve kısa bir süre yörüngede gezen nesne görme alanından uzaklaştı.
Oumuamua şu an nerede, kayıp mı oldu?
Peki, oumuamua şu an nerede?
Hiperbolik yörüngesinin bir gereği olarak, 2022'de Neptün’ün yörüngesinden geçecek ve Oort bulutunu yaklaşık 20.000 yıllık bir zaman dilimi içerisinde geride bırakacaktır. Cismin galaktik diskteki yıldızlar arasında sürüklendiği süre ise henüz bilinmiyor.
Astronomlar tabi ki böyle olağanüstü bir hadiseyi kaçıramazlardı. Gerekli tüm veriler hazırlandı ve yeni araştırmalar yürütülmeye başlandı. Dünya bu garip nesnenin ne olduğuyla fazlasıyla ilgiliydi. Kuyruklu yıldız mı yoksa bir asteroid mi olduğu konusundaki tartışmalar alevlenmişti.
Oumuamua ne demek, anlamı nedir?
Oumuamua, “izci” ya da “uzaktan gelen haberci” anlamına gelmektedir. Araştırmacılar 2017’nin Ekim ayından bu yana yürüttükleri çalışmalarda da en nihayetinde bazı açıklamalara ulaştılar.
Uzun bir süre bu garip şekilli nesnenin hangi sınıfa ait olduğu sorusu bile araştırmacıları muallakta bırakmıştı fakat yaşanan son gelişmelerin ışığında Oumuamua’nın ne olduğuna dair memnun edici bir yanıt geldi.
İtalyan astronom Marco Micheli önderliğindeki bir araştırma ekibi, çalışmalarını geçtiğimiz yıl Nature Dergisinde yayınladı. Araştırmacılar, nesnenin yapısını ve kökenini en iyi şekilde belirlemek için dünyanın yakınından geçerken çizdiği yörüngeyi ve hızını incelemişlerdi.
Oumuamua'nın yüksek hızının sadece Güneş’in yerçekimiyle kuvvetiyle olmadığı, aynı zamanda içerisinde bulunan gazların salınmasının hızına hız kattığı anlaşıldı. Peki, oumuamua tam olarak nedir?
Bilindiği gibi kuyruklu yıldızların uçmalarını sağlayan şey de içlerinde yer alan gaz birikiminin dışarıya doğru çıkmasıdır. Ekip sözü geçen nesnedeki gazın karbonmonoksit, karbondioksit ve sudan oluştuğuna dair bulgulara ulaştı.
NASA’ya göre Oumuamua nedir?
İlk safhalarda bu gazların nesnenin hızına olan etkisi çok da belli olmuyordu. NASA’nın Kaliforniya’daki Jet Propulsion Laboratuvarı'nda yönetici olan Paul Chodas’a göre bu etki sonunda gözlemlenebildi.
Oumuamua'nın bir kuyruklu yıldız olduğuna ilişkin kanıtların sayısı artmış olsa da, diğer tüm teorilerin de aksini ispatlamak ve çürütmek gerekiyor.
Micheli’nin açıklamasına göre eldeki en net veriler nesnenin bir çeşit asteroid olduğu yönünde fakat Oumuamua’yı bir asteroid olarak nitelendirmek, yıldızlararasında nasıl başıboş dolaştığı sorusunu açıklamıyor.
Oumuamua nereden ve neden geldi?
Bununla birlikte, Oumuamua'nın nereden ve ne sebeple geldiği hala bilinmiyor. Tamamen başına buyruk bir şekilde hareket ettiğinden dolayı özüne inmek hiç de kolay olmamalı fakat gelecek yıllarda bu garip nesne hakkında konuşacak çok fazla şeyin olması ihtimali yüksek.
Oumuamua nedir, şu an nerede? Sorusunu yanıtladığımıza göre, aşağıda yer alan Halknediyor kısmından yorumda bulunabilirsiniz.
OUMUAMUA HAKKINDA 10 GERÇEK
1) Buralardan olmadığını biliyoruz.
Oumuamua takma adlı ve 1l/2017 U1 olarak bilinen nesne, Güneş sistemimizde ortaya çıktığında çok hızlı yolculuk ediyordu (saniyede 87.3 km). Güneş sistemimiz içerisinde bulunan kuyruklu yıldızlar ve astreoitler bundan daha yavaş bir hızla hareket eder (ortalama saniyede 19 km). Teknik olmayan bir tabir ile ‘Oumuamua’ yıldızlararası bir serseridir.
2) Nereden geldiğinden emin değiliz.
Oumuamua, Güneş sistemimize Şilyak (Lyra) takımyıldızının tehlikeli bir noktasından girdi ancak aslında nereden geldiğini söylemek mümkün değil. Binlerce yıl önce, Oumuamua asıl ait olduğu gezegen sisteminde başıboş dolaşmaya başladığında yıldızlar çok farklı pozisyondaydılar bu yüzden de tam olarak nereden geldiğini belirlemek olanaksız.
3) Burada durmayacağını da biliyoruz.
Oumuamua, Güneş sistemimizin dışına doğru yöneldi ve geri dönmeyecek. Hızlıca Pegasus takımyıldızına doğru yöneldi ve yaklaşık 4 yıl sonra Neptün‘ün yörüngesini de geçecek. 11.000 yıl içerisinde ise bir ışık yılı mesafede olacak.
4) Nasıl göründüğünü de bilmiyoruz.
Onu sadece teleskop aracılığı ile bir ışık noktası şeklinde görebildik (çok uzakta bulunuyor ve uzunluğu da yarım milden daha az) ancak eşsiz dönüşü, bize onun puro gibi uzamış olduğunu ve genişliğine göre 10 kat daha uzun olduğunu düşündürtüyor. Onu hiçbir zaman göremeyiz. Sanatçıların tasvirleri de neye benzediği konusundaki tahminlere dayanıyor.
5) Çok az bir hız artışına sahip olduğunu biliyoruz.
Bu cismi gözlemleme kampanyasına gelen hızlı cevaplardan sonra, Oumuamua’nın umulmadık bir hız artışına sahip olduğunu gördük. Ancak daha önceki tahminlere göre bu hızlanma, rotası boyunca çok az değişmektedir.
NASA’nin Jet İtki Laboratuarı’nda bulunan Dünya’ya Yakın Nesneler Çalışmaları Merkezi’nde (CNEOS) görevli olan Davide Farnocchia, Oumuamua’nın üzerindeki bu zor tespit edilen gücün muhtemelen yüzeyinden çıkan gaz püskürmeleri yüzünden ortaya çıktığını belirtti. Ayrıca bu tarz bir gaz püskürtmenin, Güneş sistemimizdeki bir çok kuyruklu yıldızın hareketine etki ettiğini de ekledi.
6) Takla attığını biliyoruz.
Nesnenin parlaklığındaki sıra dışı çeşitlilikler, onun birden fazla eksen üzerinde döndüğü izlenimini uyandırmaktadır.
Bu görsel, Oumuamua’nın güneş sistemimizin dış bölgelerinde hızla hareket etmesini gösteriyor. Nesnenin yaptığı karmaşık dönüşler, onun şeklinin tam olarak belirlenmesini zorlaştırdığı için onun neye benzediğini gösteren bir çok model mevcuttur (Telif: NASA/ESA/STScI).
7) Hangi maddelerden oluştuğunu bilmiyoruz.
Güneş sistemimizdeki kuyruklu yıldızlar, Güneş’e yaklaştıklarında çok fazla toz ve gaz ortaya çıkarırlar fakat Oumuamua bunu yapmadı. Bu da, gözlemcilerin onu asteroit olarak tanımlamayı düşünmelerine sebep oldu.
Hawaii Üniversitesi Astronomi Enstitüsü’nde astronom olan Karen Meech, bir çok kuyruklu yıldızın yüzeyinde var olan küçük toz parçacıklarının Oumuamua’nin yıldızlararası uzaydaki yolculuğu boyunca aşınmış olabileceğini söyledi. Onu ne kadar daha fazla araştırırsak, daha fazla heyecan verici şeyler öğrenebileceğimizi de ekledi. Belki de tozdan daha zor görülen gazlar çıkarıyor olabilir ancak bu noktada bunu bilmemiz imkansız.
8) Onu beklememiz gerektiğini biliyoruz.
Sadece ne zaman olacağını bilmiyorduk. Yıldızlararası bir nesnenin keşfi, on yıllardır tahmin ediliyordu. Yıldızlar arasındaki mesafelerd,e muhtemelen milyarlarca ve milyarlarca asteroit ve kuyruklu yıldız bağımsız bir şekilde dolanmaktadır. Bilim insanları, Güneş sistemimize girebilecek bunun gibi küçük cisimlerin olmasının kaçınılmaz olduğunu anladılar. Oumuamua’nın bu ziyareti, gezegen sistemlerinin nasıl oluştuğu konusundaki modellerimizi güçlendirmektedir.
9) Şu an ne yaptığını bilmiyoruz.
2018 yılının Ocak ayından sonra Oumuamua, artık teleskoplarla görülemez kadar uzaklaştı. Ancak bilim insanları, uluslararası gözlem kampanyasında toplanan bilgileri analiz etmeye devam ediyorlar ve bu eşsiz yıldızlararası ziyaretçi hakkında daha fazla gizemi ortaya çıkarmaya çalışıyorlar.
10) Önünde sonunda bir başkasını daha görme şansına sahip olduğumuzu biliyoruz.
Oumuamua’nın Güneş sistemimizde gözlemlediğimiz ilk yıldızlararası nesne olmasından dolayı araştırmacılar, bunun gibi yeni keşfedilen gök cisimleri ile ilgili genel sonuçlara varmamızın zor olduğuna dikkat çekiyorlar. Gözlemler, diğer yıldız sistemlerinin düzenli bir şekilde bu tarz kuyruklu yıldız benzeri nesneleri dışarı atma olasılığına işaret etmektedir ve buna göre yıldızlar arasında sürüklenen bir çok böyle nesne olması gerekir. Gelecek temelli ve uzaya dayanan araştırmalar, daha fazla yıldızlararası serserileri belirleyebilir ve bilim insanlarına analiz etmek için daha fazla örnek sağlayabilirler.