Ülkedeki siyasi ve askeri bölünmüşlüğün sona ermesi, seçimlere giden sürecin hızlandırılması ve kurumların birleştirilmesi amacıyla başta Birleşmiş Milletler (BM) olmak üzere uluslararası kuruluşlar çeşitli girişimlerde bulunuyor.
Uluslararası çabalarının ülkede seçimlerin yapılmasıyla sonuçlanacağı ve bölünmüşlüğün son bulup bulmayacağı konusu belirsizliğini koruyor.
AA muhabiri, BM, Afrika Birliği, Türkiye, ABD ve Mısır'ın ülkede seçimlerin yapılmasına yönelik, 17 Şubat Devrimi'nin yıl dönümünün hemen öncesinde sıklaşan çabalarını derledi.
- BM'nin Libya'daki bölünmüşlüğü sonlandırma çabaları
BM Libya Özel Temsilcisi Abdoulaye Bathily, ülkede yapılması beklenen seçimler için uzlaşıya dayalı bir çözüm bulunmasına yönelik son dönemde taraflarla çeşitli görüşmeler yaptı.
Bathily'nin çağrısı üzerine en son Mısır'ın başkenti Kahire'de Aralık 2023'te Libya'daki tarafların önemli bir kısmının katıldığı bir toplantı düzenlendi.
Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi, Tobruk kentindeki Temsilciler Meclisi (TM) Başkanı Akile Salih ve ülkenin doğusundaki silahlı güçlerin lideri Halife Hafter'in katıldığı toplantıda taraflar, halkın başkanlık ve parlamento seçimlerinin yapılması yönündeki arzusunu gerçekleştirecek dengeli bir çözümü desteklediklerini teyit etti.
Tarafların katılmaktan memnuniyet duyduklarını ifade ettikleri toplantıdan seçimlerin yapılması ve bölünmüşlüğün son bulmasına ilişkin somut bir sonuç çıkmadı.
Bathily, Salih, Hafter ve Menfi ile 2024 başında yeni bir toplantı düzenlenmesi çağrısında bulundu ancak TM, 24 Kasım'da yaptığı açıklamada, atadığı Usame Hammad hükümetinin toplantılara davet edilmemesinden duyduğu rahatsızlığı dile getirildi.
BM Özel Temsilcisi, 31 Ocak'ta TM Başkanı Salih ve Libya Ulusal Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı İmad es-Sayih ile ayrı ayrı yaptığı görüşmelerde Libya'da seçimlerin düzenlenmesi konusu yeniden ele alındı.
- Taraflara ön koşulsuz diyalog çağrısı
BM Güvenlik Konseyinde (BMGK) düzenlenen Libya oturumunda 15 Şubat'ta üye ülkelere son gelişmeler hakkında bilgi veren Batilhy, Libya'daki tarafların seçim sürecine giden yolda farklılıklarını giderme konusunda isteksiz davrandığını, tüm taraflarla görüşmelere devam ettiğini ancak hepsinin kendi çıkarlarına uygun şekilde diyalog için ön koşul sunduğunu bildirdi.
Bathiliy, BMGK'da yaptığı konuşmada Libya'nın bölünmesini engellemek için ülkeyi seçimlere götürecek birleştirilmiş bir hükümet oluşturmak adına siyasi anlaşmaya acilen ihtiyaç olduğunu belirterek, tüm taraflara ön koşulsuz diyalog çağrısında yeniledi.
- ABD Libya Temsilcisi Norland'ın taraflarla temasları
ABD'nin Libya Özel Temsilcisi Richard Norland da ülkede siyasi sürecin ilerletilmesi için taraflarla görüşmelerini son dönemde hızlandırdı.
Norland, Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe ile 21 Aralık 2023'de bir araya geldi. Toplantının ardından Dibeybe, BM gözetiminde taraflar arasında "seçimlere adil bir anayasal temel oluşturmak amacıyla" yapılması planlanan toplantılara katılacağını söyledi.
ABD Temsilcisi en son 24 Ocak'ta Libyalı taraflardan Salih, Hafter ve Menfi ile de görüşerek, seçimlerin düzenlenmesi ve siyasi süreci ilerletmesi konularını değerlendirdi.
- Afrika Birliğinde Libya Ulusal Uzlaşı Konferansı'na hazırlık toplantısı
Afrika Birliği Libya Komitesi Başkanı Denis Sassou'nun davetiyle 5 Şubat'ta Kongo'nun başkenti Brazzaville'de Libya Üst Düzey Komitesi toplantısı düzenlendi.
Afrika ülkelerinden çeşitli düzeylerde temsilcilerin, BM Libya Özel Temsilcisi Bathily ve Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Menfi'nin katıldığı toplantının Libya'nın Sirte kentinde nisan ayı ortasında yapılması beklenen Ulusal Uzlaşı Konferansı'na hazırlık amacıyla gerçekleştirildiği aktarıldı.
- Cumhurbaşkanı Erdoğan: Türkiye Libya'nın birliği ve bütünlüğünü ön planda tutuyor
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, onur konuğu olarak katıldığı Birleşik Arap Emirlikleri'nde (BAE) düzenlenen Dünya Hükümetler Zirvesi'ndeki temasları kapsamında, 13 Şubat'ta Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Dibeybe'yi kabul etti.
Erdoğan görüşmede, Türkiye'nin, Libya'nın birliği ve bütünlüğünü ön planda tuttuğunu, Ulusal Birlik Hükümeti'nin meşruiyetine zarar vermeden Libya'daki diyalog sürecine destek vermeye hazır olduğunu kaydetti.
Libya'da sürdürülebilir ve kalıcı çözüm için Türkiye'nin gayretlerini sürdürmeye devam edeceğini belirten Erdoğan, Türkiye'nin, bölgede sükunetin sağlanmasına yönelik katkılarını sürdüreceğini ifade etti.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da 7 Şubat'ta Libya'nın başkenti Trablus'a düzenlediği ziyarette başta Başbakanı Dibeybe ve Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi olmak üzere çeşitli düzeylerdeki Libyalı yetkililerle temaslarda bulundu.
Fidan, Dibeybe ile gerçekleştirdiği görüşmenin ardından yaptığı açıklamada, "Türkiye'nin Libya'nın bütünlüğüne, istikrarına, refahına olan desteğini yineledim. Özellikle iki ülke arasında yapılmakta olan ve yapılması mümkün olan konuları ele aldık." dedi.
- Mısır Cumhurbaşkanı Sisi: Libya'da seçimlerin yapılması için Türkiye ile Mısır istişareleri güçlendirmeli
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 14 Şubat'ta Mısır'a düzenlediği ziyaret kapsamında Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi ile bir araya geldi ve görüşmede iki ülke ilişkilerinin yanı sıra Libya konusu da ele alındı.
Görüşmenin ardından yapılan ortak basın toplantısında Sisi, "Libya’da cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin yapılması ve askerlik kurumunun birliğinin sağlanmasına yardımcı olacak şekilde Türkiye ile Mısır arasındaki istişarenin güçlendirilmesinin gerekliğini teyit ettik." ifadelerini kullandı.
- Libya'daki siyasi bölünmüşlük
Libya'nın doğusu ve batısında Şubat 2022'den bu yana iki farklı hükümet bulunuyor ve bu durum ülkedeki siyasi sürecin yürümesinde tıkanıklığa neden oluyor. Ülkenin doğusunda, Tobruk'taki Temsilciler Meclisi'nin (TM) atadığı Usame Hammad hükümeti bulunurken batısında BM'nin de meşru kabul ettiği Abdulhamid Dibeybe liderliğindeki Ulusal Birlik Hükümeti görevini sürdürüyor.
BM öncülüğündeki Libya Siyasi Diyalog Forumu'nun çabalarıyla, ülkede devlet başkanlığı ve parlamento seçimlerinin 24 Aralık 2021'de yapılmasına karar verildi ancak seçimler planlanan tarihte yapılamadı. TM de mevcut Ulusal Birlik Hükümeti'nin görev süresinin dolduğunu gerekçe göstererek 10 Şubat 2022'de ülkenin batısındaki milletvekillerinin çoğunun katılmadığı oturumda yeni bir hükümeti görevlendirdi.
Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Dibeybe'nin TM'yi Cenevre Anlaşması'nda belirlenen yol haritasından ayrılmakla suçlayıp görevinin başında olduğunu, görevi ancak seçilmiş bir hükümete teslim edeceğini söylemesinin ardından ülkenin doğusunda ve batısında iki farklı hükümetin bulunduğu bir sürece girildi.
- Libya'nın 17 Şubat Devrimi
"Arap Baharı" adı verilen halk ayaklanmalarının 17 Şubat 2011'de Libya’ya ulaşmasıyla başlayan devrim süreciyle ülkede 42 yıl süren Muammer Kaddafi dönemini kapanmıştı.
Ülkede, 8 ay 6 gün devam eden devrim süreci, 23 Ekim 2011'de Libya Ulusal Geçiş Konseyi tarafından ilan edilen "23 Ekim Bağımsızlık Günü" ile resmen sona ermişti.