Kurdeşen nedir? Kurdeşen neden olur? Kurdeşen nasıl anlaşılır? Kurdeşen belirtileri nelerdir? Kurdeşen nasıl geçer? Kurdeşene ürtiker olarak da adlandırılır. İşte kurdeşen belirtileri ve tedavisi...
KURDEŞEN
Ciltte kırmızı ve bazen kaşıntılı yamalardır. Bir ilaca veya yiyeceğe alerjik reaksiyon genellikle bunlara neden olur. Başka alerjileri olan kişilerin, diğer insanlardan daha fazla kurdeşen olma olasılığı daha yüksektir. Diğer nedenler arasında enfeksiyonlar ve stres bulunur. Kurdeşen çok yaygındır. Genelde kendi başlarına giderler, ancak ciddi bir vakanız varsa, tıbbi yardıma ihtiyacınız olabilir.
KURDEŞEN (ÜRTİKER) NEDİR?
Kurdeşen, bazen bir alerjen tarafından tetiklenen kırmızı, kabarık, kaşıntılı bir deri döküntüsüdür. Kurdeşen, vücut bir alerjene tepki gösterdiğinde oluşur ve histamini ve diğer kimyasalları deri yüzeyinin altından serbest bırakır. Histamin ve kimyasallar deri altında inflamasyona ve sıvı birikmesine bu da ve bu da kurdeşene neden olur.
KURDEŞENİN NEDENLERİ
Kurdeşene neden olabilecek çok sayıda etken vardır. Soğuk hava, güneş ışınları, stres, çeşitli ilaçlar, kimyasal madde içeren besinler hastalığı tetikleyen en genel nedenlerdir. Bu etkenlerden kolayca etkilenen alerjik bünye de hastalığın nedenlerinden biri olarak kabul edilebilir. Bunun dışındaki nedenler hastalığın çeşidine göre farklılık gösterebilmektedir.
KURDEŞEN HASTALIĞININ ÇEŞİTLERİ
Akut Kurdeşen: Hastalığın bu türü en fazla 6 hafta kadar devam etmektedir. Akut kurdeşenin en önemli nedenleri gıda, ilaç ve enfeksiyonlardır. Özellikle balık, yumurta, çilek, çikolata, süt, soya gibi alerjik ihtimali yüksek gıdalar akut kurdeşeni tetikleyebilir. Hastalığın bu türüne böcek sokmaları, çeşitli iç hastalıklar da neden olabilmektedir.
Kronik Kurdeşen: Kronik kurdeşen, akuttan farklı olmak üzere 6 haftadan daha uzun sürebilmektedir. Hastalığın nedenleri akut kurdeşen ile hemen hemen aynıdır. Ancak kronik kurdeşene ayrıca hormonal hastalıklar, otoimmünite, güneş ve sıcak da neden olabilmektedir.
Dermatolojik Kurdeşen: Cildin sert hareketlere maruz kalması neticesinde oluşur. Derinin sert ve sıkı bir şekilde kaşınması, deri üzerinde çizik oluşması hastalığa neden olabilir.
Fiziksel Kurdeşen: Hastalığın bu türünde cildin doğrudan etkilenmesi söz konusudur. Aşırı sıcağa ya da soğuğa maruz kalmak, yanlış saatlerde güneş ışınlarını almak, basınç ve terleme gibi birçok nedenden fiziksel kurdeşen oluşabilir. Etkene maruz kaldıktan yaklaşık bir saat sonra hastalık belirtileri görülmeye başlanır.
Genetik Kurdeşen: Aile aracılığıyla yayılma gösteren bu türde aile bireyinden birinde kurdeşen görülmüşse genetik olarak diğer aile bireylerinde de risk vardır. Bu tür kurdeşende ağrı ve şişlik söz konusudur.
KURDEŞEN BELİRTİLERİ
Akut yani geçici kurdeşen ve belirtileri birkaç gün ya da birkaç hafta içerisinde kendiliğinden geçer ancak kronik kurdeşende;
– Vücudun her yerinde ten rengi ya da kırmızı renkte kabarcıklar – Kronik kurdeşene sebep olan faktörle paralel ilerleyen ve çeşitli şekillerde oluşan şişlikler – Sürekli kaşınma isteği – Dudaklarda, göz kapaklarında ya da yutakta ağrıya neden olan şişme belirtileri gözlemlenir.
Bu semptomlar, kronik kurdeşene neden olan faktör ortadan kaldırılmadığı sürece haftalarca, aylarca hatta yıllarca görülebilir.
KURDEŞEN TETİKLİYECİLERİ NELERDİR?
– Bazı yiyecekler (özellikle fıstık, yumurta, fındık ve kabuklu deniz ürünleri) – Antibiyotikler (özellikle penisilin ve sülfa), aspirin ve ibuprofen gibi ilaçlar – Böcek ısırıkları ve sokmaları – Basınç, soğuk, ısı, egzersiz veya güneşe maruz kalma gibi fiziksel uyarılar – Lateks – Kan nakilleri – İdrar yolu enfeksiyonları ve strep boğazını içeren bakteriyel enfeksiyonlar – Soğuk algınlığı, enfeksiyöz mononükleoz ve hepatit gibi viral enfeksiyonlar – Evde beslenen hayvanlar – Polenler – Isırgan otu, zehirli sarmaşık ve zehirli meşe gibi bazı bitkiler – Toz akarları – Bağırsak parazitleri – Aşırı sıcaklıklar veya sıcaklıktaki değişiklikler – Bazı kimyasallar – Tiroid veya lupus gibi kronik hastalıklar
KURDEŞEN TEDAVİSİ
Akut ürtiker tedavisi, birkaç hafta boyunca düzenli olarak alınan sedatif olmayan antihistaminikler içerir. Setirizin veya feksofenadin gibi antihistaminikler, histaminlerin etkilerini bloke ederek ve döküntüleri azaltarak kaşıntıyı durdurmaya yardımcı olur.
Çeşitli antihistaminikler, eczanelerden reçetesiz olarak satın alınabilir.
Bazı antihistaminikler, özellikle de kullanıcı alkol tüketiyorsa, uyuşukluğa neden olur. Bazı doktorlar tarafından reçete edilmediği sürece hamilelik sırasında uygun değildir.
Anjioödem olan hastaların bir alerji uzmanı, bir immünolog veya bir dermatoloğa görünmesi gerekebilir. Anjiyoödem potansiyel olarak ciddi solunum güçlüklerine neden olabilir. Dilde veya dudaklarda şişme varsa veya nefes almak zorlaşırsa, doktor acil durumlarda bir epinefrin oto-enjektörü, örneğin EpiPen reçete edebilir. Mümkünse hastalar bilinen tetikleyicileri önlemelidir.
Kronik ürtiker tedavisi akut ürtikerden farklıdır. Kronik ürtiker uzun süreli rahatsızlığa ve bazen komplikasyonlara neden olabilir. Antibiyotikler, örneğin, Dapsone, kızarıklığı ve şişmeyi azaltabilir. Omalizumab veya Xolair, alerjik yanıtlarda rol oynayan immünoglobin E’yi bloke eden enjekte edilebilir bir ilaçtır. Şiddetli semptomları olanların bir uzmanı görmesi gerekebilir.
Akupunktur, kurdeşenin semptomlarını hafifletmede yardımcı olabilir.
Kronik kurdeşen ciddi rahatsızlıklara, sıkıntılara ve muhtemelen depresyona yol açabilir. Stres de kurdeşeni kötüleştirebilir, kısır bir döngü yaratır. Depresyon belirtileri yaşayan hastalar mutlaka bir doktora görünüp konuşmalıdır.