İran-Afganistan gerginliği devam ediyor

Taliban yönetimi ve sınır dışı edilen Afgan göçmenler İranlı yetkililerin "kötü muamelesinden" şikayet ederken, 23 Nisan'da Herat vilayetinde bulunan İslam Kale Sınır Kapısı'nda yaşanan bir sınır anlaşmazlığı iki tarafın askeri güçlerini karşı karşıya getirdi.

Afgan ve İran basınına göre, Taliban güçlerinin sınırda yapmak istediği bir yol çalışması gerilime neden oldu. Afgan tarafı bölgenin Afganistan sınırında olduğunu savunurken, İran da bölgenin kendi topraklarını içinde yer aldığı görüşünü paylaşıyor. Bu nedenle İran Sınır Koruma Birliklerinin yol çalışmasını engellemesiyle iki ülkenin güvenlik güçleri karşı karşıya geldi.

Sosyal medyaya yansıyan görüntülerde İran ve Taliban sınır güçlerinin birbirlerine metrelerce yakınlıkta alarm durumunda konumlandığı görüldü. Ancak taraflar arasında herhangi bir çatışma çıkmadı.

Gerilimle eş zamanlı olarak İslam Kale Sınır Kapısı iki ülke tarafından da bir süre kapatıldıktan sonra yeniden açıldı.

İran'ın Afganistan Özel Temsilcisi Hasan Kazımi Kumi, yaptığı açıklamada, Taliban'ın sınır birliklerinin İranlı makamlara önceden haber vermeden, koordinasyonsuz şekilde yol yapmaya başladığını ve buna İran güçlerince tepki verildiğini söyledi.

İran'da yayın yapan Haberonline sitesi olayın ardından yayımladığı görüntülerde, İran ordusunun Zahedan'daki 88'inci Zırhlı Tümeni gerilimin olduğu bölgeye gönderdiği kaydedilirken, sosyal medyada yayımlanan ve Taliban mensuplarının paylaştığı iddia edilen bir başka görüntüde ise Taliban güçlerinin de sınıra askeri güç takviyesi yaptığı görüldü.

Söz konusu görüntüler uluslararası basında ve sosyal medyada geniş yankı uyandırdı.

Öte yandan İran'ın resmi haber ajansı IRNA, İran'ın İçişleri Bakanlığındaki bir kaynağa dayandırdığı haberinde asker sevkiyatına yönelik iddiaları yalanladı.

Haberde, "Sosyal medyada yayımlanan askeri birlik ve silah sevkiyatını gösteren video, sınırlarda güvenlik ve barışa karşı olanlar tarafından psikolojik savaş amacıyla oluşturulmuştur." ifadesi kullanıldı.

Ayrıca haberde olayın nedenine ilişkin de şunlar aktarıldı:

"Birkaç gün önce, Afganistan ve İran sınır hattındaki Dugarun (İslam Kale) bölgesinde yerel Taliban güçlerinden bazıları tarafından bir yanlış anlaşılma meydana geldi. Bunun neticesinde, hareketlenmeye başladılar. Ardından kısa sürede, üst ve yerel yetkililerce sorunun çözülmesi için gerekli girişimler başlatıldı."

Taliban yönetiminin Savunma Bakanlığı Sözcüsü İnayetullah Havarezmi de yaptığı açıklamada, "Savunma Bakanlığının politikası açıktır. Sınırlarımıza kayıtsız kalamayız ve daha ileriye de gitmeyiz. Dün meydana gelen gerilim, bir yanlış anlaşılmadan kaynaklanıyor ve şu an çözülmüş durumda." görüşünü paylaştı.

Herat Kültür ve Enformasyon Müdürü ve Taliban'ın Herat Sözcüsü Mevlevi Naimullah Hakkani, AA muhabirine, olay sıcakken İran'a ait bir zırhlı aracın alıkonulduğunu ancak daha sonra serbest bırakıldığını kaydederek İran güvenlik güçlerinden 8 kişinin gözaltına alındığı yönündeki iddiaları ise yalanladı.

Gerilimin sınır anlaşmazlığından çıktığını ifade eden Hakkani, şu an endişelenecek bir durum olmadığını ve sorunun diyalog yoluyla çözüleceğini kaydetti.

Olayın takip edildiğini ve olumsuz bir durumun bulunmadığını belirten Hakkani, "Her iki taraf da profesyonel teknik ekiplerini sorunun diyalog yoluyla çözülmesi için seferber edecek. Kimsenin bir karış toprağını Afganistan'a vermeyeceği gibi Afganistan da bir karış toprağını kimseye vermez. Karşılıklı saygı çerçevesinde komşuluk ilişkilerine sahip olduktan sonra Taliban'ın her zamanki vurgusu komşularla barış içinde, iyi ilişkiler sürdürmek yönündedir." dedi.

Hakkani, sosyal medyada olayın büyütüldüğünü vurgulayarak Taliban güçlerinin sınır hattında güç takviyesi yaptığı yönündeki iddialara ilişkin, bunun rutin bir askeri hareketlilik olduğunu söyledi.

Afganistan ve İran arasında yaşanan gerilimin bir nedeni de Tahran yönetimince sınır dışı edilen Afganlara karşı uygulanan "kötü muamele" iddiaları.

Taliban yetkilileri ve sınır dışı edilen Afgan göçmenler, İranlı görevlilerin kendilerine kötü muamelede bulunduklarını belirtiyor.

Kötü muamele konusu özellikle son haftalarda iki ülkenin önemli ortak gündem maddesi haline geldi.

Sınır anlaşmazlığı ve göçmenler konusu şu an iki ülke arasındaki gerilimin ana kaynağı durumunda. Bu nedenle taraflar diplomatik görüşmeleri artırmak istiyor.

İslam Kale'de yaşanan gerilimin ardından ilk olarak İran'ın Kabil Büyükelçi Yardımcısı Hasan Murtazavi, başkent Kabil'de Taliban'ın askeri yetkilileri ile görüşme gerçekleştirdi.

Afganistan'da yayın yapan TOLO TV'ye göre, söz konusu problemlerin çözümü için oluşturulan bir Taliban heyeti gelecek günlerde İran'ın başkenti Tahran'a ziyarette bulunacak.

Göçmenler ve Geri Dönüşler Bakanı Vekili Halilulrahman Hakkani'nin başkanlık edeceği heyet, İranlı yetkililerle görüşüp sınırda artan tansiyon ve sınır dışı edilen Afgan göçmenlerle ilgili problemlere çözüm arayacak.

Hakkani konu ile ilgili, "Afganların orada maruz kaldığı tüm sorunları konuşmak için İran'ı ziyaret etmeye çalışıyoruz. Umarım konuşur ve sorunları çözeriz." açıklamasında bulundu.

İslam Kale Sınır Kapısı'ndaki Afganlar, İranlı yetkililerin kendilerini dövdüğünü ve hakaret ettiğini ileri sürmüştü.

Taliban yönetiminin Göçmenler ve Geri Dönüşler Bakanlığı Sözcüsü Abdulmuttalib Hakkani ve Herat Göç Müdürü Molla Abdulhay Munib de İran'a yaptıkları çağrıda "kötü muameleyi" sonlandırmalarını istemişti.

Taliban Sözcüsü Zabihullah Mücahid de "İran hükümetinden Afgan göçmenlere kötü davranmamasını istiyoruz." ifadesini kullanmıştı.

Sosyal medyada bu ay yer alan ve İran'daki Afgan sığınmacılara yönelik işkence ve kötü muamele görüntüleri Afgan halkının tepkisine neden olmuştu.

Görüntülerin yayılması üzerine İran'ın Kabil Büyükelçiliği ve Herat Başkonsolosluğu önünde gösteriler yapılmıştı.

Herat'taki gösteriler sırasında bir grup protestocu başkonsolosluğa taşlı saldırı düzenlemişti.

İran Dışişleri Bakanlığı, Afgan mültecilere kötü muamelede bulunulduğuna dair iddialar "iki ülke halklarını kışkırtmaya yönelik komplo" açıklamasında bulunmuştu.

Taliban'ın yönetime gelmesinin ardından, İran ile daha önce de sınır anlaşmazlıkları olmuştu.