Irak işgalinin planlanması ve icrasında kritik rol oynayan iki general, Irak Savaşı sırasında koalisyon güçlerinin Kerkük Valiliğini yapan Emma Sky American Entrprise Institute adlı düşünce kuruluşunda, 20’nci yıl dönümünün ardından Irak savaşı üzerine bir panelde konuştu.
Eski ABD Kara Kuvvetleri Komutan Yardımcısı Keane 2001 Aralık ayında dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Dick Myers’ın kuvvet komutanlarını toplayarak Irak’a savaş açılması kararı alındığını ve kendisi başta olmak üzere herkesin şaşırdığını söyledi.
Keane, “Neden diye sordum. Bilmediğini söyledi. Ne zaman? diye sordum bilmediğini söyledi ve Kararın o gün alındığını, Merkez Kuvvetler Komutanlığına (CENTCOM) Saddam rejimini devirmek üzere Irak’a savaşa girmeye hazırlanması emri verildiğini söyledi. Plan hiçbir şekilde bize danışılmadı. Hiçbirimizin fikri sorulmadı.” dedi.
Irak’ın kendilerine verilmiş öncelikli direktif olduğunu belirten Keane, o günden sonra Afganistan’ın artık ikinci planda kaldığını dile getirdi.
Planlamada, Saddam Hüseyin’in teslim olmayabileceği ve bir direniş savaşına girişebileceğini hesap etmediklerini dile getiren Keane, planın en zayıf halkasının bu olduğunu söyledi.
Emekli general, işgalin tamamlanıp rejimin devrilmesinden sonra 2004’ün başlarında ABD ordusunun misyonunun değiştirilerek güvenlik komutasının yeni inşa edilen Irak ordusuna verilmesinin planlandığını ve bu kararın çok erken alındığını söyledi.
O sıralarda direnişçilerin direkt saldırılarının artmaya ve savaşın seyrinin karmaşık hale gelmeye başladığını anlatan Keane, ellerinde, 2004 Eylül’de direnişçilerin savaşı kazanmaya yakın oldukları kanaatine sahip olduklarına dair net bir istihbarat olduğunu dile getirdi.
Keane, dönemin Savunma Bakanı Donald Rumsfeld’e bu konuyu başkana çıkarması gerektiğini söylediğini ve aralık ayında Beyaz Saray’da artan direnişçi çatışmalarına ilişkin brifing verildiğini ancak dönemin ABD Başkanı George W. Bush’a direniş konusunun önemli olmadığına dair raporlar verildiği için Bush'un yapılan brifingi dikkate almadığını söyledi.
2005’te Irak’ta şiddetin dozunun iyice arttığını ifade eden Keane, 2005 Aralık ayında Bush’a bu konuda brifing verdiğini ve ABD liderini strateji değişikliğine gitmeye ikna ettiklerini söyledi.
Irak’taki komutayı devralması için Petraeus’u Bush’a önerdiğini belirten Keane, Irak operasyonlarının başındaki generaller, CENTCOM komutanı ve kuvvet komutanlarının çatışmanın şiddetlendiği dönemde askerlerin yorgun düştüğünü ve sonucu kabullenmeye hazır olduklarını ileri sürdü.
Petraeus, kurumların dağılmasının işleri karmaşıklaştırdığını söylediIrak savaşında isminden çokça söz ettiren emekli general ve eski CIA Başkanı Petraeus ise Irak’ı alıp rejimi devirdiklerinde kurumsal yapılarının yerinde kalacağını düşündüklerini ancak tüm yapıların işgalle birlikte dağılmasının işgali yönetme planlarını alt üst ettiğini söyledi.
Petraeus, diğer bir hatanın da “Koalisyon Vilayet Valilerinin” ilk aldığı kararın Irak ordusu ve güvenlik güçlerine bağlı birimlerin feshedilip askerlerin işten çıkarılması olduğunu söyledi.
Bunun yerine askerlerin silahsızlandırılıp yeniden eğitilip, orduya entegre edilmesi gerektiğini ifade eden emekli general “Bu karar direnişin tohumları oldu.” dedi.
ABD’li eski general, savaşa gidilmeden önce Irak’ın sosyolojik karmaşasını yeterince anlayamadıklarını, basite indirgenmiş bazı bölgesel ayrışmalar dışında Irak’taki Şii, Sunni ve Kürtler arasındaki ince çizgileri iyi hesap edemediklerini belirtti.
İngiltere tarafından Irak operasyonlarında askeri yetkililere danışmanlık göreviyle gönderilen ve Kerkük Vilayet Valiliği ile görevlendirilen Emma Sky ise panelde, “Daha önce İngiltere’de bir kasabaya bile belediye başkanlığı yapmamışken, kendimi başka bir ülkenin büyük bir ilinde (Kerkük) vali olarak buldum.” ifadelerini kullandı.
Emekli generallerin koalisyon valilerinin kararlarını eleştirmesine karşılık Sky ise Irak’ta işlerin karmaşık hale gelmesinden askerleri sorumlu tuttu.
Amerikan askerlerinin kentteki her şeye müdahale ederek birkaç sorunu çözmek için bir dizi soruna yol açtığını ifade eden Sky, sadece “Kürtler iyi Araplar kötü” gibi basit bir anlayışla işleri yönettiklerini ifade etti.
Sky, “Bir gün onlarla oturup notlar tutup, yaptıklarını eleştirip, kendilerini Lahey’e yargılatmakla tehdit ettiğimde, Amerikalıları Lahey’e götüremeyeceğimizi fark ettim.” dedi.
Eski diplomat, “İşgalden hemen sonra yüzbinlerce insanın gömüldüğü toplu mezarlar açılmıştı. Oldukça travmalı bir toplum vardı. Daha iyi bir gelecek umudu olan travmalı bir toplum vardı ama sonuç kanunsuzluk, kaos, sayısını net bilemeyeceğimiz kadar Iraklının, yarım milyondan fazla diyorlar, öldürülmesi oldu.” diye konuştu.