İngiltere Başbakanı Theresa May, Avrupa Birliği ile Brexit sürecinin nasıl işleyeceğine dair sonunda bir anlaşmaya vardı. May, 13 Kasım Salı akşamı Başbakanlık konutunda teker teker ağırladığı kabine üyelerine anlaşmanın detaylarını sundu. Bakanların yanlarına Brexit anlaşmasının metnini almasına izin verilmezken, en az 500 sayfa olan anlaşmaya şimdiden yüksek sesli itirazlar yöneltiliyor.
Sterlin değer kazandı
Bugün TSİ 17:00'de May kabinesi ile bir araya gelecek; Brexit anlaşmasının kaderi, bu toplantının ardından biraz daha netleşecek. Diğer yandan İngiltere'nin para birimi sterlin, Brexit konusunun kesinliğe kavuştuğuna dair piyasa beklentileriyle dolara ve euroya karşı değer kazandı. Haberlerin ardından sterlin dolar karşısında yüzde 1,4 yükseldi.
Anlaşma neleri içeriyor?
İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden çıkış tarihi olarak belirlenen 29 Mart 2019 tarihinin ardından nasıl bir geçiş döneminin olacağı ve geçiş döneminin ne kadar süreceği, bunun ardından İngiltere ve AB arasındaki ilişkilerin nasıl şekilleneceği bu anlaşma sayesinde belirlenecek.
Henüz May ve AB arasında mutabakata varılan anlaşmanın detayları belli değil. Ancak Brüksel'e dayandırılan ve basına sızdırılan birtakım bilgiler var. BBC'nin haberine göre şimdiye kadar May'in üzerinde çalıştığı taslağa en büyük tepki, Brexit yanlısı isimlerden geliyordu. May'in Avrupa Birliği ile serbest ticaret koşullarını sürdürme arzusu en çok eleştirilen noktaydı.
İrlanda sınırı
Sürdürülen müzakerelerde bir diğer anlaşmazlık noktası ise İrlanda ve Kuzey İrlanda sınırına fiziksel sınır kontrolleri getirilmeden ilişkilerin nasıl sürdürüleceğine dairdi. İngiltere'nin bir anlaşma olmadan AB'yi terk etmesi durumunda, Kuzey İrlanda için 'backstop' denen uygulamanın devreye girmesi konusunda daha önce mutabakat sağlanmıştı. May ve AB arasında varılan anlaşmada, bu backstop denen sürecin ve işlemin nasıl işleyeceği yer alıyor.
Guardian gazetesine göre, İngiltere ve AB'den eşit sayıda üyelerin olacağı bir kurul, 'backstop' denen sürecin ne zaman sona ereceğine karar verecek. Yine Guardian'a göre Temmuz 2019'da İngiltere'nin ticari olarak geçiş sürecinde mi kalması gerektiği yoksa serbest ticaret koşullarına tamamen geçmeye hazır mı olduğu gözden geçirilecek. Gazeteye göre, backstop sürecinin işlemesi takdirinde kabine kaynakları Kuzey İrlanda'ya özel bir statü verilmeyeceğini öne sürüyor; ancak Brüksel'deki kaynaklar ise gümrük birliği ve tek pazar cephesinde bölgenin özel bir statüsü olacağını belirtiyor.
Anlaşmaya da en çok bu açıdan karşı çıkılıyor. Brexit yanlısı isimler, Kuzey İrlanda'yı AB'ye daha çok yakınlaştıracak bir anlaşmaya karşı. Anlaşmada ticaret ve Kuzey İrlanda dışında da başlıklar yer alıyor. 29 Mart 2019'dan sonra AB ve İngiltere vatandaşları için hakların nasıl düzenleneceği ve İngiltere'nin AB'den ayrılmak için ödemesi planlanan 39 milyar sterlinlik bütçenin de detayları belli olacak.
Anlaşma parlamentodan geçmezse...
Bu noktada İngiltere'nin AB'den anlaşmasız ayrılması gündeme gelir. Bu da özellikle piyasalar ve iş dünyası için büyük bir belirsizlik anlamına geliyor. Brexit kapsamında yürürlüğe konan kanunlara göre 21 Ocak 2019, AB ile anlaşmanın yapılması için belirlenen son tarih. Eğer bu tarihe kadar Brexit cephesinde ne yapılacağı konusunda bir kesinlik sağlanamazsa, hükümetin 5 gün içinde sonraki planının ne olduğunu açıklaması gerekiyor. Ancak olayların bu aşamaya gelmesi, May'in başbakanlığının sona ermesi ve ülkede yeni seçimlerin yapılması anlamına gelebilir. 29 Mart'a kadar AB ile yeni bir anlaşmanın yapılması, İngiltere'nin AB'den anlaşmasız ayrılması ya da yeni bir referandumun yapılması bile söz konusu olabilir.
AB'nin durumu
Brüksel bu aşamada Londra'dan gelecek haberleri bekliyor. Eğer Londra'da kabine onay verirse anlaşmaya sonlandırılmış gözüyle bakılacak. Financial Times, Brüksel'deki kaynaklarına dayandırdığı haberinde bugün Avrupa Birliği büyükelçilerinin bir toplantı yapacağını yazdı. Londra'dan yeşil ışığın gelmesi takdirinde ise Pazartesi günü AB bakanlarının katılacağı bir toplantı düzenlenecek.. Eğer olur da Londra'da işler anlaşma lehine giderse 25 Kasım'da Avrupa liderleri düzeyinde özel bir zirvenin yapılması planlanıyor.