Her gördüğün .com'a güvenme

Haber: Eylül Baysal

Her buluş, olanaklarının yanında birtakım sorunlarda getiriyor. İnternetten alışverişte hayatımızı kolaylaştıran fakat dolandırıcıları da hayatımıza musallat eden bir yenilik. Online dolandırıcılık suçu, internet kullanımın yaygınlaşması ve teknolojinin gelişmesiyle ortaya çıkan bir suç türü olarak karşımıza çıkıyor. Ticaret Bakanlığı E-Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS) verilerine göre e-ticaret 2023 yılını 1,5 trilyon seviyesinde tamamladı. Haliyle online alışveriş siteleri üzerinden yapılan alışveriş ve ödeme online dolandırıcılığın artmasına neden oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı internetten alışveriş oranı da, 2022 yılında yüzde 46,2 iken 2023 yılında yüzde 49,5 olarak kayıtlara geçti. Özellikle pandeminin başlamasıyla internetten alışveriş yapma durumu pik noktasına ulaştı. Biz de sanal dolandırıcılardan korunmanın yollarını ve dolandırıldığımızda nasıl bir yol izleyebiliriz? diye gazetemizin yazarlarından E-Ticaret Uzmanı ve Akademisyen Bedri Yandımkaldım’a ve Avukat Barış Kirşan’a sorduk.

“Günümüzde internet bankacılığı ve online alışverişlerde kullanılan kredi kartları içerisinde kişisel bilgileri barındırır ve bu kişisel bilgiler işlemler, elektronik ortamda iz bırakmaktadır” diyen Kirşan, “Bu izler, hacker diye tanımlanan kötü niyetli kişilerin saldırılarına maruz kalarak, banka bilgilerinin ele geçirilmesine neden olabilir. Bu bilgiler, internet üzerinden gerçekleştirilen dolandırıcılık eylemlerinin temelini oluşturur. Bir diğer dolandırıcılık yöntemi de online alışveriş siteleri gibi uygulamalar üzerinden yapılmaktadır” ifadesini kullandı.

Kirşan, “Mağdurlar bu gibi sitelerden ürün alırken ödemesini şahsın vermiş olduğu İBAN numarasına gönderiyor. Sonrasında mağdura sahte bir kargo fişi gönderiliyor. Bu şekilde mağdur kandırılıyor ve ortalama 1 hafta beklemesi sağlanıyor. Mağdur kargosu gelmediği için kargo şirketini aradığında böyle bir kargo olmadığını öğrendiğinde ve sonrasında ürünü aldığı kişiye de ulaşamayınca dolandırıldığını anlıyor. Bu tarz dolandırıcılık eylemlerinin artmasıyla birlikte, devlet hukuki düzenlemelerle önlem alıyor” diye konuştu.

İnternet dolandırıcılığı suçunun mağdurları kolluk kuvvetlerine (Polis, Jandarma) veya cumhuriyet savcılıklarına başvuru yaparak şikayetlerini gerçekleştirilebileceklerini söyleyen Kirşan, “İnternet dolandırıcılığı dolandırıcılık suçunun nitelikli hali olması yani suç tipinin nitelikli haliyle işlenmiş olması nedeniyle cumhuriyet savcılıkları tarafından re’sen takip edilebileceği gibi şikâyet dilekçesi ile de dava açılabilmesi mümkündür. İnternet dolandırıcılığı 15 yıllık zamanaşımı süresine tabidir” dedi.

Şikâyetten sonra mağduriyetin giderilmesinin zor olduğunu belirten Kirşan şunları söyledi: “Dolandırıcılar genelde kendi banka hesaplarını kullanmazlar. Bu yüzden onlara ulaşmak ve mağduriyetin giderilmesini beklemek mümkün değildir. Bu kişiler tespit edilse dahi online dolandırıcılık uzlaşma kapsamında olmayan bir suçtur. Dolandırıcılık eylemini işleyen kişi eğer isterse mağdurun zararını gidererek etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanır. Aksi takdirde mağdur olan kişilerin tazminat davası açması gerekecektir.”

Vatandaşların doğru bilgi, yeterli dikkat ve bilinçli kullanım ile bu tür olumsuz olayların önüne geçmesinin imkânsız olmadığını ifade eden Kirşan, “Sosyal medyada reklam ve sponsorlu olarak yayınlanan veya bilinirliği fazla olan internet sitelerini taklit eden, sahte web sitelerinde ve sahte mobil uygulamalarda herhangi bir işlem yapılmamalı. Çoğu zaman sahte adresler, orijinallerinden bir harf, bir karakter veya bir sayı farkı ile dolaşıma sokuluyor. Bu yüzden bir linke tıklamadan önce adresin doğru olup olmadığı incelenmeli” dedi.

Avukat Kirşan şöyle konuştu: “Kurumsal firmalardan alışveriş yapmayanlar ürünü görmeden ödemesini yapmamalı. Önce ürünü görmeyi sonra ödeme yapmayı teklif etmeli kabul edilmez ise o ürünü almaktan sakınmaları gerekmektedir. Kimlik hırsızlığı, dolandırıcılık, bilgi güvenliğine yönelik tehdit oluşturan içerikler Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu bünyesinde çalışmalarını sürdüren Ulusal Siber Olaylara Müdahale Merkezi internet sitesine (USOM, TR-CERT) https://www.usom.gov.tr/ihbar-bildir.html ihbar edilebilir.”

Alışveriş yapılan sitelerin güvenilir olduğunu nasıl anlarız? sorusunu cevaplayan Gazetemizin yazarlarından, E-ticaret Uzmanı Akademisyen Bedri Yandımkaldım, “Bunun birkaç yolu var. Öncelikle sitenin SSL sertifikasının olup olmadığına bakılır. Bunu da anlamak için sitenin adres çubuğunda URL’sine bakmak gerekir. URL’nin başında ‘https’ yazısı varsa o site şifrelidir ve kırılması çok zordur. Özellikle ödeme sayfasına gelindiğinde ‘https’ yazısına çok dikkat edilmeli. Bu yazı yoksa ya da üzeri çiziliyse güvensiz sitedir” şeklinde konuştu

Diğer dikkat edilmesi gereken bir hususta firma bilgilerinin olduğuna işaret eden Yandımkaldım, “Alışveriş yapılacak sitenin firma bilgilerine bakmak önemlidir. Açık adres, telefon ve sosyal medya hesaplarının olup olmadığına bakmak gerekiyor ve telefon edilerek kolay ulaşılabilir olduğu kontrol edilmelidir. Sosyal medya hesaplarına girerek ya da Google’da site aratılarak müşteri yorumlarına bakılması yerinde olur. Ayrıca gizlilik, iade ve garanti politikalarına bakılması lazım” beyanında bulundu.

“Alakasız, şüpheli e-postalar geliyorsa, banka hareketlerinizde haberiniz dışında bir alışveriş yapılmışsa, eposta ve şifreniz bilginiz dışında değiştiyse bilgileriniz ele geçirilmiştir” açıklamasını yapan Yandımkaldım şu tavsiyelerde bulundu:

- “Alışverişlerde sanal kart kullanılmalı.

- Gelen şüpheli e-postalarda şüpheli bir link tıklanılması isteniyorsa, link tıklanılmamalı ve siteye telefon ile ulaşılarak teyit edilmeli.

- Bir siteye ulaşmak için Google’da arama yapıldığında önünüze ilk önce sponsor bağlantılar gelir. Bunlar para karşılında reklam verilerek oluşturulan bağlantılardır. Dolandırıcılar genellikle bu yolu denerler. Bu sebeple sponsorlu bağlantıyı değil, sitenin kendi adı görüldüğü link tıklanmalı.”