Hava tahmini; belirli bir bölgede görülebilecek meteorolojik olayların gözlemlenerek belirli analizler kapsamında öngörme çalışmalarına denir. Hava tahmini; gözlem, analiz ve tahmin aşamalarından oluşmaktadır. Hava tahmininin nasıl hazırlandığına dair her şey yazımızda.
Hava Tahmini; Belirli bir ülke, bölge veya merkezde, bir zaman dilimi içinde görülebilecek meteorolojik olayların gözlem ve analizlere dayanılarak subjektif veya objektif yöntemler kullanılarak önceden öngörülme çalışmaları hava tahmini olarak adlandırılır.
Hava Tahmini Üç Aşamalıdır:
Gözlemler Analiz TahminGözlem
Hava Tahminlerinde Gözlemler ve kullanılan ürünler aşağıdaki gibidir.
Yer Gözlemleri Gemi Gözlemleri Yüksek Atmosfer Gözlemleri Radar Ürünleri Uydu Görüntüleri Otomatik Meteoroloji İstasyonları VerileriYer Gözlemleri
Meteorolojide saatlik yer gözlemi (SİNOPTİK) ve iklimsel gözlem (KLİMATOLOJİK) olmak üzere iki çeşit yer gözlemi yapılmaktadır. Sinoptik gözlemler hava tahmininde kullanılan gözlemlerdir.
Sinoptik Gözlemler; bütün dünyada meteoroloji istasyonlarında GMT saatine göre aynı anda yapılır. Bu saate göre, İngiltere'deki Grinwich'ten geçen boylam derecesi başlangıç kabul edilir ve bu başlangıç boylamında 12.00 GMT'de yapılan bir sinoptik rasat mahalli olarak Türkiye'de öğleden sonra 15.00'de, Hindistan'da akşam 18.00'de, Avustralya'da gece 22.00'de ve Orta Amerika'da ise sabah 05.00'de yapılır. Bu gözlemlerin hepsi de 12.00 GMT gözlemi olarak isimlendirilir.
Sinoptik gözlemler; GMT saati ile her saat ve üçer saatlik aralıklarla yapılır. 00.00, 06.00, 12,00, 18.00 GMT'de yapılan gözlemler Ana Sinoptik; 03.00, 09.00, 15.00, 21.00 GMT'de yapılan gözlemler de Ara Sinoptik Gözlem olarak isimlendirilir. Havaalanlarında bulunan istasyonlarda ayrıca Havacılıkla ilgili METAR ve AERO gözlemleri de yapılmaktadır.
Yer gözlemlerinde;
Rüzgar; yönü, hızı ve hamlesi Hava sıcaklığı İşba sıcaklığı, ıslak termometre sıcaklığı, nispi nem ve su buharı basıncı, Toprak üstü minimum sıcaklığı Hava basıncı; aktüel basınç, deniz seviyesine indirgenmiş basınç ve tandans durumu ile miktarı. Hava hadiseleri; halihazır ve geçmiş hava Yatay görüş uzaklığı Bulutluluk; kapalılık miktarları, cinsleri ve taban yükseklikleri Yerin hali, toplam ve taze kar kalınlığı Günlük buharlaşma, güneşlenme ve radyasyon miktarları Yağış miktarı ve günlük toplam yağış miktarı Deniz; su sıcaklığı, Denizin hali ve denize doğru görüş uzaklığıÖlçülen bu değerler kodlanarak milli meteoroloji merkezlerine buradan da uluslararası toplama merkezlerine gönderilir. Uluslararası merkezde toplanan bilgiler tekrar bütün ülkelere dağıtılır.
Gemi Gözlemleri
Yer gözlem istasyonlarında ölçülen meteorolojik olaylar ve elemanlar gemilerde yapılan gözlemlerde de ölçülür. Tek fark gemilerin hareketli olmalarıdır. Ölçülen değerler geminin bulunduğu yerin enlem ve boylamı ile birlikte bildirilir.
Yüksek Hava Gözlemleri
Atmosferin üst tabakaları için gözlem yapan istasyonlarda radyo vericili gözlem aleti, hidrojen veya benzeri hafiflikte gazla doldurulmuş bir balona bağlanarak atmosfere bırakılır. Bu balonlarla 30-40 km yüksekliğe kadar çıkabilen ölçüm cihazı; Belirli basınç seviyelerinin yüksekliğini, Bu seviyelerdeki sıcaklık ve nemi, Rüzgar yön ve şiddetini; Ölçerek radyo sinyalleri ile yer istasyonuna gönderir. Bu işlem 00:00 ve 12:00 UTC’de olmak üzere günde iki kez tekrarlanır. Yurt genelinde 8 yerde (Ankara, Adana, Samsun, İstanbul, İzmir, Isparta, Diyarbakır, Erzurum) günde iki defa olmak üzere GPS teknolojisi destekli Yüksek Atmosfer Gözlemleri yapılmaktadır.
Meteoroloji Radarları
Ülkemizde toplam 10 adet bulunan Meteoroloji Radarları 3 şekilde kullanılmaktadır.
1. Uyarı: Şiddetli yağış, Dolu ve Kuvvetli yer rüzgara yol açan microburst-macroburst, rüzgar shearleri, türbülans, hortum, gibi hadiselerin yerlerinin ve şiddetlerinin tesbiti, 2. Kısa vadeli tahmin: Rüzgar alanlarının ve bunların vektörel bileşenleri, yağış tahmini, cephe konumu, hamle, fırtına tahminleri, 3. Sigorta, Tarım ve Adalet gibi sektörler için; Meteorolojik ölçüm yapılmayan alanlarda geçmişe dönük veri sağlanması amacıyla radar bilgileri kullanılmaktadır.Meteoroloji Uyduları
Uydular sensörleri vasıtasıyla kaydettikleri verileri belirli aralıklarla yer istasyonlarına göndererek, hava olaylarının küresel olarak incelenmesini kolaylaştırırlar.
Sabit Yörüngeli Uydular; Dünyanın dönüş hızıyla aynı hıza sahip bulunduğundan dünya ile göreceli olarak aynı konumda kalmaktadır. Sabit yörüngeli uydular bulunduğu yerde dünyanın görüntüsünü yaklaşık olarak 4-5 km çözünürlükte, kuzey ve güney yarım kürelerinde 65 enlem dereceleri arasında alırlar.
Kutupsal Yörüngeli Uydular; Güneşe göreceli olarak sabit bir pozisyonda bulunmaktadırlar ve sürekli olarak ekvator üzerinden yerel saatle aynı zamanda geçmektedirler. Kutupsal yörüngeli uydular dünya üzerindeki dönüşlerini 1 saat 42 dakikada tamamlamakta ve dünya üzerindeki herhangi bir noktadan 12 saatte bir geçmektedir. Sabit ve kutupsal yörüngeli uydular ile dünya üzerindeki herhangi bir noktanın 6 saatlik aralıklarla günde 4 defa görüntüsü alınabilmektedir.
Otomatik Gözlem İstasyonları
Tüm ülkeye yayılmış olan gözlem ağımızda toplam 861 olmak üzere;
755 OMGİ (Otomatik Meteoroloji Gözlem İstasyonu), 8 Yüksek Atmosfer Gözlem İstasyonu (İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Isparta, Samsun, Erzurum ve Diyarbakır) 56 Havaalanı OMGİ (Otomatik Meteoroloji Gözlem İstasyonu), 42 Deniz Gözlem İstasyonu,Meteoroloji istasyonlarında yapılan ölçümlerin tamamı otomatik olarak ölçülüp kodlanarak hata oranı en aza indirilmiş olarak ilgili yerlere iletilir.
Analiz
Toplanan yer seviyesi ve yüksek atmosfer gözlem verileri haritalara işlenir. Yer haritaları, yer seviyesinde belirli saatlerde yapılan gözlemlerin harita üzerine işlenmesi ve izobarların (eş basınç eğrileri) çizilmesiyle elde edilir. Yer haritaları basınç, sıcaklık, havanın kapalılık miktarı ve bulut türleri, görüş uzaklığı, rüzgar yön ve hızı ile yağış ve diğer meteorolojik olayların bilgilerini içermektedir.
Yüksek Seviye haritalarında ise 850, 700, 500 ve 300 hPa gibi basıç seviyelerinde atmosferin Meteorolojik görünümü analiz edilmektedir.
Yüksek Seviye haritalarında analiz edilen parametreler;
Rüzgar, Sıcaklık, Nem, Yükseklik, Basınç, Kontur, İzoterm, İzoteks, Jet AkışlarıYapılan bütün analizler; atmosferin durumunu gösteren değişkenlerin (sıcaklık, rüzgar, nem ve basınç) zamana ve yere bağlı değişimlerini ifade eden denklemlerin (hareket, termodinamik, süreklilik, hidrostatik eşitlik) matematik çözümleri yapılarak gelecekteki durumunu tahmin etme işlemi olan sayısal hava tahmini ile de mukayese edilir.
Atmosferin durumunu gösteren değişkenlerin (sıcaklık, rüzgar, nem ve basınç) zamana ve yere bağlı değişimlerini ifade eden denklemlerin (hareket, termodinamik, süreklilik, hidrostatik eşitlik) matematik çözümleri yapılarak gelecekteki durumunu tahmin etme işlemine "Sayısal Hava Tahmini" denir.
Türkiye'de Kullanılan Sayısal Hava Tahmin Modelleri
Kısa Vadeli Hava Tahminine Yönelik Kullanılan Modeller Mm5 Modeli (5 th Generation Mesoscale Model) ALADIN (Aire Limite Adaptation dynamique Developpement International) WRF Modeli (Weather Research Forecasting)Orta Vadeli Hava Tahminine Yönelik Kullanılan Modeller
ECMWF Deterministik Model ECMWF'nin Operasyonel Demet Yöntemi (Clustering) Grup Ortalaması (Ensemble mean) ve Farklar Meteogramlar, Tüp Yöntemi, EPS Olasılık Haritaları.Denizlerimize Yönelik Tahmin Modelleri
ECMWF Dalga Modeli METU3 Yerel Dalga Tahmin Modeli: Model Sonuçlarına Uygulanan İstatistiksel İşlemler (Kalman Filtresi) VerifikasyonBölgesel İklim Modelleri
RegCM3 Bölgesel İklim Modeli, PRECIS Bölgesel İklim Modeli Toz Taşınım ve Hava Kalitesi Modelleri ETAToz Modeli, EURAD Modeli, HYSPLIT ModelTahmin
Yapılan yer, yukarı seviye, uydu, radar ve sayısal tahmin analizleri son defa bütün uzman ve tecrübeli personelin katıldığı brifingde tekrar değerlendirilir ve hava tahmin raporları, denizlerimiz için Deniz Tahmin Raporları oluşturularak varsa meteorolojik uyarılara karar verilir.
Buna ilaveten; Kuvvetli Meteorolojik hadiselere bağlı can ve mal kayıplarını azaltmak amacı ile Meteoroloji Genel Müdürlüğünün hazırladığı uyarılara ek olarak Bölge Müdürlükleri merkezlerinde 24 saat esasına göre çalışan Bölge Tahmin ve Erken Uyarı Merkezleri, sorumluluk sahasındaki il ve ilçeler için günlük ve beş günlük hava tahminleri yapmakta, gerektiğinde Meteorolojik verilere göre Meteorolojik Uyarılar yayınlanmaktadır.