***
Azerbaycan yaklaşık 30 yıl Ermenistan işgalinde kalan topraklarını 44 günlük Vatan Savaşı sonucunda işgalden kurtarmıştır. 10 Kasım 2020 tarihinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan arasında imzalanmış Üçlü Bildiri uyarınca bütün askeri operasyonlar durduruldu. Bu bildiri tarihi bir belgedir ve taraflara belli yükümlülükler getirir. Ermenistan’dan farklı olarak Azerbaycan kendi üzerine düşen yükümlülüklere titizlikle uyuyor ve Ermenistan’dan vatandaşların, yüklerin ve araçların Rusya Barış Gücü’nün geçici olarak konumlandığı Azerbaycan topraklarına geçişini sağlıyor.
-Ermenistan yükümlülüklerini yerine getirmiyor
Maalesef, Ermenistan Üçlü Bildiri ile üzerine düşen yükümlülüklerinden ısrarla kaçınıyor. Ermenistan-Azerbaycan sınırından yasal ve şeffaf geçişe karşı sürekli provokasyonlar yapmakla engeller oluşturmuştur. Laçın-Hankendi yolunu illegal askeri ve diğer amaçları için kullanmaya çalışan Ermenistan’ın bu faaliyetlerinin önlenmesi için, 23 Nisan 2023 tarihinde Laçın sınır kontrol noktasının tesisi Azerbaycan’ın egemenliğinden ileri gelen, uluslararası hukuka uygun bir hakkıdır. Her bağımsız ve egemen ülke gibi Azerbaycan’ın da kendi sınırlarını koruma hakkı ve zorunluluğu var.
Ayrıca sınır kontrol noktası, Ermenistan’ın sadece insani amaçlara yönelik olan bu güzergahı Azerbaycan topraklarında yasadışı olarak bulunan yaklaşık 10.000 kişilik silahlı grubun rotasyonu, oraya silah, mühimmat ve mayın transferi yapılması, bu bölgedeki doğal kaynakların yasa dışı yollarla sömürülmesi ve ihraç edilmesi gibi illegal askeri ve ekonomik faaliyetler için sürekli ve açık bir şekilde suiistimal etmesini önlemek amacıyla kurulmuştur. Bu sınır kontrol noktasının hukuka aykırı olması ve geçişin engellendiğine ilişkin Ermenistan’ın iddiaları tamamen asılsız ve iftira niteliğindedir. Hatırlatmak gerekir ki, Uluslararası Adalet Divanı 6 Haziran 2023 tarihli kararında Ermenistan’ın sınır kontrol noktasının illegal olmasına yönelik iddialarını oy birliğiyle reddetmiştir.
-“İnsani Felaket” manipülasyonu
Ermenistan, Üçlü Bildiri’nin imzalanmasından sonra Azerbaycan topraklarında kalmaya devam eden yasa dışı birliklerini silahla temin etmekten ve Azerbaycan’ın doğal kaynaklarını yağmalamak imkanlarından mahrum olduğu gerçeğini kabullenemiyor ve çeşitli manipülasyonlarla uluslararası kamuoyunun kafasını karıştırma çabalarına devam ediyor.
Ermenistan olmayan “insani felaket” tezini uluslararası kamuoyuna kabul ettirmek amacıyla askeri provokasyonlar yapıyor, sınırdan legal ve şeffaf geçişe engeller yaratıyor. Azerbaycan zaten sivillerin, insani yüklerin ve araçların legal ve şeffaf geçişini sağlıyor. Üstelik Azerbaycan, Karabağ’daki Ermeni asıllı ahalinin insani ihtiyaçları için alternatif yol olarak Ağdam - Hankendi yolunu da resmi olarak Uluslararası Kızılhaç Komitesi’ne teklif etti. Azerbaycan’ın bu teklifi Avrupa Konseyi Başkanı dahil olmak üzere bütün uluslararası aktörler tarafından olumlu karşılandı. Şu anda bu güzergahtan geçiş için hiçbir engel yoktur. Bir kaç gün önce Azerbaycan’daki diplomatik misyonların temsilcileri, yerli ve yabancı gazeteciler bölgeyi ziyaret ederek bunun doğruluğunu gözleri ile gördüler.
-Mesele insani değil siyasi
Bütün bu gelişmelere rağmen Ermenistan ve onun Hankendi’nde kurduğu ve desteklediği kukla rejim Ağdam-Hankendi yolunun kullanımına kasıtlı şekilde engel oluyor. Nitekim, Uluslararası Kızıl Haç Komitesi aracılığıyla yüklerin bu yol üzerinden taşınması konusunda varılmış anlaşmayı da reddetti. Bu tutumdan da anlaşılacağı üzere, durum iddia edildiği gibi insani değil, siyasi niteliklidir. Ermenistan’ın ana amacı ilişkilerin normalleşmesi konusunda ön alınması, Karabağ’daki Ermeni asıllı nüfusun eşit vatandaşlar olarak Azerbaycan’a yeniden entegrasyonuna izin verilmemesidir. Bunun için de her türlü politik manipülasyon ve şantaj yolunu kullanmaktan çekinmeyen Ermenistan “abluka”, “insani kriz” gibi ifadeleri bol bol kullanmaktadır. Ermenistan’ın iddiası Hankendi’nde insanların açlık çektiği yönünde. Oysa bu iddianın doğru olmadığını kanıtlamak çok kolay. Hankendi’nde bulunan Ermenilerin sosyal medya hesaplarına bakarsanız, insanların nasıl günlük hayatlarını normal bir şekilde sürdürdüğünü, ihtişamlı düğünler, davetler düzenlediklerini görürsünüz. Ayrıca, aç kalan insanların olduğu yerde Ağdam-Hankendi güzergahının kullanılmasının reddedilmesi de mantığa sığmaz. Azerbaycanlılara karşı akıl almaz vahşilikler yapan, onları yalnızca Türk oldukları için çeşitli işkencelere maruz bırakan Ermenistan’dan farklı olarak Azerbaycan asla iyi niyetli yaklaşımdan vazgeçmemiştir. Ülkemizin insani yaklaşımının bir göstergesi olarak daha geçtiğimiz günlerde Azerbaycan Kızılayı aracılığıyla Karabağ bölgesindeki Ermenilere 40 ton insani yardım gönderildi. Ancak bu yardım tırları günlerdir Ağdam-Hankendi yolunun başlangıcında bekletilmektedir ve kukla rejim yardımı kabul etmiyor.
Azerbaycan’ın iyi niyetine, barış çabalarına karşılık Ermenistan devamlı askeri ve politik provokasyonlar yapıyor, kendi yaptıklarını Azerbaycan yapmış gibi göstermek için çabalıyor. 15 Haziran 2023 tarihinde Ermenistan Silahlı Kuvvetlerinin, Azerbaycan sınır muhafızlarına ve onlara eşlik eden Rus barış güçlerine düzenlediği saldırı sonucunda Azerbaycan’ın bir sınır muhafızının ağır yaralandığı baskın bunlardan yalnızca biridir. Azerbaycan hava sahasını kullanan Azerbaycan ve diğer ülkelerin sivil uçaklarının GPS sistemlerine frekans bozucu ile müdahale etmesi ve bu uçaklar için ciddi tehditler oluşturması da terörü devlet düzeyinde destekleyen Ermenistan’ın gerçek yüzünü göstermektedir.
-Kızıl Haç Komitesi kullanılıyor
Ermenistan insani görev yapan Uluslararası Kızıl Haç Komitesi gibi bir kuruluşu bile kendi hırslarına, amaçlarına alet etmekten çekinmiyor. Uluslararası Kızıl Haç Komitesi’nin insani yardım konvoylarını çift kullanımlı ürünlerin kaçakçılığı için kullanmaya çalışıyor. Azerbaycan tarafı ile anlaşmadan, insani yardım olduğunu iddia ettikleri yükleri Laçın sınır kontrol noktasına getirmek Azerbaycan’ın iç işlerine alenen müdahaledir ve kabul edilemez.
Azerbaycan defalarca Ermenistan'ı, sınır ve gümrük kurumları aracılığıyla şahısların, malların ve hizmetlerin engelsiz ve güvenli bir şekilde taşınmasını teşvik etme konusunda işbirliği yapmaya çağırdı. Ağdam - Hankendi yolunun açılması sonrası gümrük ve sınır kontrolü kuralları uygulanmakla Laçın-Hankendi yolunun açılabileceğini dillendirdi. Maalesef, bu çağrılar bugüne kadar Ermenistan tarafından cevapsız kaldı.
-Uzlaşı çabaları karşılıksız kaldı
Defalarca Azerbaycan’ın özel temsilcisi ile yerli Ermeni asıllı sakinlerin temsilcileri arasında yeniden entegrasyon konularının görüşülmesi amacıyla bir buluşma gerçekleşmesi için çabalar gösterildi, onlar Bakü ve Azerbaycan’ın diğer şehirlerine davet edildiler. Ne var ki, Ermenistan ve onun kukla rejimi her defasında bir bahane ile bu buluşmanın gerçekleşmesine engel oldu. Azerbaycan Karabağdaki Ermeni asıllı sakinleri kendi vatandaşları olarak kabul ediyor ve Anayasamızla, taraf olduğumuz uluslararası mekanizmalarla tespit edilen tüm hak ve özgürlükleri sağlamaya hazır. Ama bu çaba, Ermenistan’ın barış sürecini provoke etme politikalarına ters olduğu için Ermenistan tarafından devamlı olarak engellenmektedir.
Başı her sıkıştığında siyasi manipülasyon için “soykırım” yalanına başvuran Ermenistan şu anda bu taktiğini Azerbaycan’a karşı uygulamaya çalışmaktadır. Yıllardır eli binlerce masum Azerbaycanlının kanına bulanmış Ermenistan kendi emellerini Azerbaycan’a mal etmek için yabancı “vasilerinin” de yardımıyla yoğun çaba sarf ediyor. Bu gibi faaliyetler barış sürecine zarar veriyor. Ama Azerbaycan barış ve adaleti isteyen bir ülke olarak her zaman normalleşme gündemine bağlı kalıyor ve bu konudaki bütün yapıcı bölgesel ve uluslararası girişimleri destekliyor. Diğer taraftan, Azerbaycan Ermenistan’ın onu maşa olarak kullanan patronlarının hayallerinin gerçekleşmesine, kendi toprak bütünlüğünün ihlal edilmesine izin vermeyecektir. Sayın Cumhurbaşkanımız İlham Aliyev’in de ifade ettiği gibi, Laçın sınır kontrol noktasının kuruluşu toprak bütünlüğümüzün tam tesisi anlamına geliyor ve bu uluslararası hukuka tamamen uygun bir şekilde yapılmıştır. Umuyoruz ki, uluslararası kuruluşlar ve kamuoyu Ermenistan’ın yalanlarına kanmayacak ve bunun için araç olmayacaktır. Azerbaycan barış istiyor, Ermenistan tarafından topraklarından kovulmuş vatandaşlarının güvenle kendi evlerine dönmesini istiyor ve bunun için elinden geleni yapmaya kararlı. Topraklarımızı işgal ettiği 30 yıllık süreçte her yeri yakıp yıkan, tahrip eden Ermenistan’dan farklı olarak biz bu toprakları yeniden kuruyoruz, bu topraklara hayat veriyoruz. İşte bu Azerbaycan farkıdır.
[Reşad Memmedov, Azerbaycan'ın Türkiye Büyükelçisidir.]
*Makalelerdeki fikirler, yazarına aittir ve Anadolu Ajansının editöryal politikasını yansıtmayabilir.