Çin'in Vuhan kentinde ortaya çıkan ve salgına dönüşen yeni tip koronavirüs (2019-nVoC) nedeniyle can kaybı 100'e, virüse bulaşan kişi sayısı ise 2 bin 744’e yükseldi. Virüs, Çin ana karası dışında Hong Kong ve Makao özel idari bölgeleri ile Tayvan'da görülürken, bölge ülkeleri Tayland, Güney Kore, Japonya, Singapur, Vietnam ve Malezya buralarda virüsü taşıyan vakaların olduğunu doğruladı - Yeni tip koronavirüs çoğunlukla Çin'den bu ülkelere giden kişiler yoluyla Nepal, Fransa, Kanada, ABD ve Avustralya'ya da sıçradı. Kimyasal ve Biyolojik Savunma Uzmanı Prof. Dr. Levent Kenar, virüs hakkında merak edilenleri Milat’a yazdı.
SARS ve MERS’ten sonra 2019-nCoV
31 Aralık 2019'da Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Çin'in Wuhan Şehrinde nedeni bilinmeyen 200’e yakın pnömoni (zatürre) –grip vakalarından 3’ünün ölümle sonuçlandığını, etken olarak da koronavirüs ailesinin yeni bir üyesini belirlediklerini bildirdiler.
Daha önceki yıllarda görülen salgınlarda Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) ve Middle East Respiratory Syndrome (MERS) aynı aileye ait koronavirüslerce oluşmuştu. Ancak bu yeni virüs, bu ailenin en son tanımlanmış üyesi olarak ortaya çıktı. SARS; Kasım 2002 ve Temmuz 2003 arasında, Güney Çin'de 8087 vakada 774 ölümle sonuçlanan salgınları yaparken MERS; belli dönemlerde salgın oluşturmuş ve 4 Nisan 2017 itibariyle 2000'e yakın vaka bildirilmiştir. 2015 yılında ise Kore Cumhuriyeti'nde büyük bir salgın meydana getiren bu virüs koronavirüs ailesinden MERS-CoV olarak bilinmektedir.
Kaynağı tam belli olmadı
2019-nCoV; Wuhan coronavirüs salgını olarak dünyada bilinmektedir. Salgın Aralık 2019 tarihinde ay ortalarında Wuhan’da başlamıştır. Nedeni bilinmeyen bir çeşit zatürre ile gelen hastalardan şüphelenilerek etken belirleme çalışmaları yapılmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda genetik yapısı itibariyle SARS virüsüne en az yüzde 70 benzer olduğu tespit edilen yeni tür 2019-nCoV'yi ortaya konmuş. Daha sonra etken Çin dışındaki laboratuvarlarda da tespit edilerek kesinleştirilmiştir. Ancak insandan insana bulaşın olması en önemli nokta olarak değerlendirilmiştir. Salgının kaynağı henüz tam olarak belirlenmemiştir. Ancak ön araştırmalar, Wuhan Şehrindeki Huanan Deniz Ürünleri Toptan Satış Pazarında aldıkları çevresel örneklerde virüsü pozitif olarak belirlemişlerdir. Bugüne kadarki bilgiler insandan insana bulaşmanın meydana geldiğini göstermektedir. Diğer koronavirüsler gibi esas olarak solunum damlacıkları ve enfekte salgılarla doğrudan veya dolaylı temas yoluyla bulaşır.
Hangi hayvanlar sebep oluyor
Biraz bu virüsün özelliğinden bahsedecek olursak; genellikle küresel veya bazen farklı şekillerde, tek sarmallı, zarflı bir RNA virüsüdür. Koronavirüsün, alfa, beta, gama ve delta alt türleri ve her alt türün de birçok serotipi bulunmaktadır. İnsanlara ek olarak, koronavirüsler yarasalar, balinalar, domuzlar, kuşlar, kediler, köpekler ve farelerde de bulunmaktadır.
Nasıl hastalık yapıyor
Viral hücre yüzeyinde bir glikoprotein yapıda olan S proteini, virüsün tutunması ve konak hücreye girişinde önemli yapısal bir protein olup aynı zamanda konak seçiminde de rol oynamaktadır. S proteinlerinin genetik farklılığı, korona virüslerin virülanslığı üzerine de etkisi bulunmakta aynı zamanda vücudun ürettiği antikor ve anti viral moleküllerin ortadan kaldırılmasında da ana etken konumunda yer almaktadır. Korona virüsleri havadaki damlacıklar yoluyla bulaşır ve solunum yollarındaki tüysü epitelde viral çoğalma yaptıktan sonra enfeksiyon bölgesinde hücresel hasar ve inflamatuar reaksiyonlar oluşturmaktadır.
Virüsün belirtileri
Genel anlamda nedeni bilinmeyen atipik pnömoni tablosu ile vakalar gelmektedir. Ateşin ve alt solunum yollarına ait yakınmaların olması araştırma ihtiyacı doğurmaktadır. Hastaların; % 90'ında ateş, % 80'inde kuru öksürük, % 20'sinde nefes darlığı, % 15'inde solunum güçlüğü görülmektedir.
Tanısında; 15 Ocak 2020'de WHO (Almanya'daki Charité Hastanesi'nden bir viroloji ekibi) tarafından geliştirilen 2019-nCoV için tanı testi üzerine bir protokol yayınlanmıştır.
Korunma; Üst ve alt solunum yolları ile bulaşan hastalıkları önlemek için alınacak önlemlerle aynı önlemler alınmaktadır.
Bol sıvı tüketilmeli
Tedavi; Yaklaşım olarak ana strateji destekleyici tedavilerin uygulanmasıdır. Ağrı kesiciler ve ateş düşürücüler ilk basamakta kullanılmaktadır. Ayrıca solunum desteğiyle birlikte bol sıvının verilmesi önemlidir. Eğer bakteriyel süper enfeksiyon gelişirse antibiyotik tedavisi uygulanmalıdır.
Alınacak önlemler
Bu tür salgınların bireysel veya toplumsal boyutlarda psikolojik bozukluklara neden olabileceği ve sağlık kurumlarını aşırı yüklenmeden çalışamaz duruma getirebilecekleri de unutulmamalı, bu durumlara karşı da tedbirler alınmalıdır. Bu vakalara hazırlık aşamasında, sağlık mensupları veya olası vakaların araştırılması veya yönetimi ve bakımı ile ilgili olabilecek tesislerde; hastane afet planları gözden geçirilmeli, personelin bu konulara farkındalığı arttırılmalı, koruyucu malzemelerin depolanması ve kullanımına yönelik bilgilendirmeler yapılmalıdır. İlgili vaka yönetimi ve enfeksiyon kontrol politikaları gözden geçirilmelidir. Mümkünse referans sağlık merkezlerinde izolasyon veya varsa negatif basınç odalarından yaralanma yoluna gidilmelidir.
Koordinasyon sağlanmalı
Virüsler gibi mikrobiyolojik ajanlar; tespitindeki güçlükler, erken tanının çoğu zaman mümkün olamaması, karantina önlemlerinin başlarda yetersiz kalması ve gerçek etkisinin çok üstünde bir şiddette toplumda yarattığı sosyal panik nedeniyle büyük öneme sahiptir. Etkenler genellikle aerosol yani damlacık yoluyla etkir ve solunum yolu ile alındıklarında çok küçük dozlarda bile ağır seyirli klinik vakalar oluştururlar. Globalleşen dünyada bir bölgede çıkan herhangi bir salgın artık kısa sürede tüm gezegene yayılabilmekte, vakaları sınırlayabilmek ve kontrol altında tutabilmek kolay olamamaktadır. Bu koronavirüs salgınının özellikle son iki yılda ABD ile Çin arasında gerginleşen ticaret ilişkisine nasıl bir etki yapacağı, Çin ekonomisine 2020 yılında oluşabilecek etkisinin de birlikte değerlendirilmesi sağlığın ekonomiye yansıması açısından takip edilmesi de faydalı olacaktır. Unutulmamalı ki, bu tür salgınlara verilecek cevap, doğal afetlerde olduğu gibi bölgesel ve ulusal sağlık merkezlerinin koordineli bir şekilde birbirleri ile çalışması suretiyle başarıya ulaşabilecektir.
-Sağlık personellerinin bulundurması gereken malzemeler;
✓ Solunum maskeleri,
✓ Uzun elleri sıkı saran eldivenler,
✓ Koruyucu önlük (mümkünse tek kullanımlık sıvıya dayanıklı olmalı),
✓ Göz koruması için örneğin tek kullanımlık gözlükler veya yüz siperliği,
✓ Klinik atık torbaları,
✓ El hijyeni malzemeleri,
✓ Genel amaçlı deterjan ve klor bazlı dezenfektan çözeltileri.