Fransa'da akaryakıt zamlarına tepki olarak 17 Kasım 2018'de başlayan sarı yelekliler hareketi yarın 6. yılına girecek.
Ülkedeki zorlu ekonomik şartlara karşı da eylemler yapan sarı yelekliler, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un politikalarına ve tartışmalı emeklilik reformuna karşı da tavır aldı.
Paris'te 100 binlerce kişinin katılımıyla başlayan sarı yelekli eylemleri, ağır polis şiddetine sahne oldu.
Gösteriler kapsamında polis şiddeti nedeniyle yüzlerce kişi yaralanırken çok sayıda kişi el ve göz gibi önemli uzuvlarını kaybetti. Gösterilerde, 11 kişi yaşamını yitirdi.
Vatandaşların alım gücünün iyileştirilmesini isteyen sarı yeleklilerin taleplerine yıllar geçtikçe yenileri eklendi.
Sarı yelekliler, daha fazla demokrasi arayışı kapsamında vatandaşların girişimiyle düzenlenecek bir referandum uygulanmasını ve siyasetçilerin bu tür bir referandumla görevden alınmasının yolunun açılmasını da istedi.
Hareket, Fransız hükümetinin, Kovid-19 salgınına karşı aldığı tedbirlere de tepki olarak gösteriler düzenledi.
Macron'un emeklilik yaşını 62'den 64'e çıkaran emeklilik reformunun yürürlüğe girmemesi için 2023'te yapılan eylemlere sarı yelekliler de katıldı.
Fransa'da başlayan sarı yelekliler hareketi, ülkenin sınırlarını aşıp, Belçika, Hollanda, İsveç gibi Avrupa ülkelerine de sıçradı.
Sarı yelekliler, hareketin 6. yılı için bugün ülke genelinde gösteriler düzenleme çağrısında bulundu.
Sarı yelekli Delli-Zotti, hareketin çıkış nedeni ve taleplerini AA muhabirine anlattı.
Müslüman olduktan sonra İsa adını aldığını söyleyen Delli-Zotti, hareketin başladığı andan itibaren sarı yeleklilere katıldığını belirtti.
"1. Emmanuel" olarak nitelendirdiği Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un ilk cumhurbaşkanlığı görev süresinde her cumartesi düzenlenen gösterilere eksiksiz katıldığını ifade eden Delli-Zotti, hareketin başlangıcında ülkede finans sorunları olduğunu kaydetti.
Delli-Zotti, akaryakıt fiyatının artışının, bardağı taşıran son damla olduğunu söyleyerek, sarı yelekliler hareketinin bununla başladığını anlattı.
- Sarı yeleklilerin "vatandaşların girişimiyle referandum" talebi
Gösterilerin asıl nedeninin başta vatandaşların alım gücüyle ilgili olduğunu belirten Delli-Zotti, şöyle devam etti:
"Sarı yelekliler, siyasetçiler bir şey yapmadan, bir şey yapamayacağını anladı. Bu, sarı yeleklileri siyasete, siyasetle ilgili soru sormaya yönlendirdi. Ve ardından, vatandaşların girişimiyle referandum gibi talepler oldu; bu bizim gücü elimize alma şeklimizdi çünkü sahte bir demokrasi olan Fransa'da, güç bizde değil."
Delli-Zotti, sarı yeleklilerin talebi olan referandumla, vatandaşların bir yasa oluşturulabileceğini veya siyasetçileri görevden alabilme yetkisi olacağını anlatarak, "Çok sayıda siyasetçi bize sözler verip ardından yerine getirmiyor." dedi.
Bu duruma, mevcut Fransa Cumhurbaşkanının görev süresinde de tanık olduklarına dikkati çeken Delli-Zotti, Macron'un "emekliliğe" dokunmayacağı sözünü verip, bunu yerine getirmediğini hatırlattı.
Fransız sarı yelekli Delli-Zotti, vatandaşların girişimiyle referandum sayesinde, farklı isimleri görevden aldıkları takdirde, siyasetçilerin halka söz verdikleri vaatleri yerine getirmesinin sağlanabileceği değerlendirmesinde bulundu.
Delli-Zotti, Paris'teki havalimanlarının özelleştirilmesi gündemdeyken, sarı yeleklilerin, başkente yakın Champigny-sur-Marne kentindeki pazara bilgisayarlarla gittiğini ve vatandaşların referandum yapılması için oy kullanmasına yardımcı olduklarını dile getirdi.
2020'de konuyla ilgili referandum talebiyle 1 milyon oya ulaşıldığını kaydeden Delli-Zotti, Kovid-19 salgınının ardından özelleştirme projesinden vazgeçildiğini aktardı.
Delli-Zotti, "Eğer biz vatandaşlar harekete geçersek kendi kaderimizi elimize alabileceğimizi ve her 5 yılda bir oy vererek kaderimizi belli kişilere bırakamayacağımızı anladılar." diyerek, Macron'un görevi süresince düzenlenen seçimlerde katılımın düşük olmasına dikkati çekti.
Sarı yeleklileri, "öfkeli vatandaşlar" olarak nitelendiren Delli-Zotti, tüm vatandaşları, sarı yelekliler olarak gördüğünü söyledi.
Delli-Zotti, sarı yeleklilerin Paris'in ünlü Şanzelize Caddesi'nde yaptığı bir gösteride, "Ayda 12 bin ila 14 bin avro kazanıyorum. Vergilerimi bana iade edin" yazan bir gösterici olduğunu anımsatarak "Bu kişi çok iyi bir maaşı olduğunun farkındaydı, vergilerini ödemek istiyordu ancak siyasetçileri zenginleştirmek için değil, demokrasinin çalışması için bunu yapmak istiyordu." diye konuştu.
Sarı yeleklilerin gösterilerinde, memurların, evsizlerin ve tüm siyasi arenadan insanların olduğuna işaret eden Delli-Zotti, "Beni gördüklerinde 'Sen bir sarı yeleklisin' diyorlar, ben de 'Sen de öfkeli misin?' diyorum. 'Evet' diye cevap verince, 'Sen de o zaman sarı yeleklisin' diyorum." ifadesini kullandı.
- "Artık sokaklarda rastgele durduruyoruz insanları"
Delli-Zotti, sarı yeleklilerin gösterilerinde Fransız polisinin eylemcilere kullandığı şiddet hakkında, şunları kaydetti:
"Gösteriye korkarak gidiyorduk, bir gözümüzü kaybetmekten korkuyorduk, darbedilmekten korkuyorduk. Her gittiğimde, (yakınlarıma) 'Akşam'a belki görüşürüz' diyordum. Ve bir akşam eve dönmedim. Gözaltına alındık, sokakta 4 kişiydik, üzerimizde sarı yelekler yoktu, bir şey yoktu, gösteri yapmıyorduk. Pek hoş olmayan koşullarda boşu boşuna 24 saat kaldık, çünkü bize herhangi bir yasal uyarı yapılmadı, ceza verilmedi ve gözaltı bittikten sonra bize 'Bir daha gelmeyin, çünkü artık sokaklarda rastgele durduruyoruz insanları.' denildi."
1968 Fransa Mayıs Olayları kapsamında dönemin Paris Emniyet Müdürü Maurice Grimaud'nun polislere karşılarındaki göstericilerin "vatandaş" olduğunu unutmamalarını söylediğini aktaran Delli-Zotti, polisin gösterilerde, sarı yeleklileri, "vatandaş" gibi değil de "azılı suçlular" gibi gördüğünü vurguladı.
Delli-Zotti, "(Fransız polisi için) Azılı suçlular gibiydik, bize karşı gaz kullandılar, etrafımızı çember altına aldılar, bize gerçekten kötü muamele ettiler." diyerek her defasında, eylemden sonra evlerine sapasağlam gitmeyi umduklarını kaydetti.
Görünür oldukları için Paris'te gösteri yapmanın önemli olduğunun altını çizen Delli-Zotti, gösterilerde yer aldığı sırada daima başında bulunan fese benzeyen kırmızı şapkasının, aslında Cezayirli ve Senegalli Nişancıların anısına taktığını belirtti.
Delli-Zotti, Cezayirli ve Senegalli Nişancılar hakkında "Onlar Fransa tarihinin bir parçası, Fransa için kanlarını döktüler ve bunu çok çabuk unutuyoruz. Bu nedenle ben bu nişancı şapkasını takıyorum." dedi.