Emeklilikte yaşa takılanların sorunu 1999’dan beri devam ediyor. 8 Eylül 1999 öncesinde SSK’lı, Bağ-Kur’lu ve Emekli Sandığı (memur) mensubu olarak iş hayatına başlayanlar erkek ise 25 yıl ve 5000 gün, kadın ise 20 yıl ve 5000 gün şartıyla emekli olabiliyordu. Örneğin; 18 yaşında sigortalı olarak işe başlayan bir kadın, 5000 günlük primi tamamlarsa 38 yaşında, erkekler de 43 yaşında emekliliğe hak kazanabiliyordu.
KADEMELİ GEÇİŞ HAKKI
Ancak 1999’da emeklilik yaşı ve istenen prim şartı arttı. 1999’dan sonra işe girecekler için kadınlarda emeklilik yaşı 38’den 58’e, erkeklerde 43’ten 60’a çıkarıldı. SSK’ya tabi çalışanın emeklilik için gereken gün sayısı ise 7000’e yükseldi. 1976 ile 1999 yılları arasında işe girenlere ‘kademeli yaş’ şartı getirilirken, 5510 sayılı yasayla 30 Nisan 2008’den itibaren işe girenlerde emeklilik yaşı 65 oldu.
KISA BİR SÜRE KALA...
Uygulamaların kendilerini mağdur ettiğini belirten kişilere ‘emeklilikte yaşa takılanlar (EYT’li) deniliyor. EYT’lilerin ifade ettiğine göre; emekliliğine az bir süre kalanlar, düzenlemeden sonra yıllarca beklemek zorunda kaldı. Emeklilikte yaşa takılanlar sorunlarını çeşitli platformlarda dile getirmeye çalıştı.
UMUTLANDIRAN GELİŞME
Emeklilikte prim gün sayısını tamamlamış anacak yaş nedeniyle emekli olamayanları umutlandıran haber geldi. Başkan Erdoğan’ın EYT’lilerin durumuyla ilgili, Sosyal Politikalar Kurulu Üyesi Prof. Dr. Vedat Bilgin’i görevlendirdiği belirtilmişti. Tüketici Başvuru Merkezi (TBM) Sosyal Güvenlik Komisyonu Başkanı Ali Duman da, EYT’lilerin mağduriyetinin giderilmesi için masada olan 3 formülü anlattı.
İŞTE O ÜÇ TASARI
1- 3600 GÜNLÜK PRİM ŞARTI
Birinci formülde, kadında 50, erkekte 55 yaş şartı var. Prim gün sayısı alt sınırı ise 3600. 2019 yılı içinde kabul edilirse bu teklif, 1969 yılı ve öncesinde doğan 3600 günlük (10 yıl) hizmeti bulunan kadınlar ile 1964 yılı ve öncesinde doğmuş ve yine 3600 gün hizmeti olan erkek çalışanları kapsamış olacak. Buna göre, SGK ilk giriş tarihleri 08.09.1999 ve öncesinde olsa dahi bu tarihlerden sonra doğanlar faydalanamamış olacak.
2- 25 YIL ÇALIŞMIŞ OLMALI
İkinci formüle göre ise, yaş haddi dışındaki şartları yerine getirmiş çalışanlara emeklilik yolu açılacak. Bu tasarıda, 4447 sayılı yasada belirtilen ve emeklilik için gerekli olan 3 şart esas alınacak. Bu üç temel kural şöyle:
• İşe giriş tarihine göre belirlenen prim gün şartını tamamlamış olmak.
• Çalışma süresini tamamlamış olmak, yani ilk giriş tarihinin üzerinden kadınlarda 20 yıl, erkeklerde ise 25 yılın geçmiş olması.
• Yaş haddini tamamlamış olmak yani kadınlarda 40-58 yaş, erkeklerde ise 44-60 yaş arasında bulunmak.. Mevcut yasaya göre bu 3 şartı yerine getiren emekli olabiliyor. Ancak bu teklif kabul edilirse, prim günü ve çalışma süresi şartını yerine getirenler emekli olabilecek.Yani, SSK için 5975 güne kadar hizmetin dolmuş olması, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı için ise kadınlarda 7200 günün erkeklerde ise 9000 günlük hizmetin tamamlanmış olması gerekecek. Ancak erkek çalışanlardan 1994 yılından sonra ilk defa çalışmaya başlayanlar çalışma süresi açısından faydalanamamış olacaktır.
3- HERKES FAYDALANACAK
Üçüncü yöntemin tercih edilip, yasalaşması halinde ise 08.09.1999 ve öncesinde ilk kez SGK kapsamında çalışmaya başlayan herkes, kadın ya da erkek çalışan ayrımı yapılmadan 5000 günlük hizmetle emekli olabilecek. Böylelikle EYT kabul edilen herkesi kapsamış olacaktır. Fakat tekliflerin geçerlilik süresi incelendiğinde 3 ya da 6 ay yürürlükte kalmasının öngörüldüğü dikkat çekiyor. Ancak, 4447 sayılı yasaya göre hak kaybına uğramış herkesin yasadan faydalanabilmesi için kanunun 08.09.2024 tarihine kadar geçerli olması gerekiyor.
(Güneş)