ECOWAS Nijer'e müdahale eder mi?

ECOWAS'ın 30 Temmuz'da askeri cuntaya Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum'un serbest bırakılması ve yeniden görevine dönmesi için verdiği 7 günlük süre, yerel saat ile 00.00'da doldu.

Bu sürede taleplerinin karşılanmaması durumunda askeri müdahale dahil her seçeneği değerlendireceklerini bildiren ECOWAS beklenenin aksine sürenin dolmasıyla askeri bir operasyon başlatmadı.

Sürenin dolmasına birkaç saat kala askeri cunta Vatanı Koruma Ulusal Konseyi (CNSP), muhtemel bir saldırıya karşı Nijer hava sahasını ikinci bir emre kadar kapattı.

Konsey, yabancı bir ülkenin ECOWAS iş birliğinde Nijer'e operasyon hazırlığında olduğu iddia ederken, ECOWAS'ın halihazırda 2 Orta Afrika ülkesine asker konuşlandırdığını duyurdu.

Amerikan Wall Street Journal gazetesi ise ECOWAS'ın askeri operasyon için daha fazla zamana ihtiyacı olduğunu yazdı.

Haberde, ECOWAS ülkelerinden birinde görev yapan üst düzey bir askeri yetkilinin "Şu an için böyle bir askeri harekata katılmadan önce birliklerimizin gücünü artırmamız gerekiyor. Herhangi bir askeri harekatın başarısı iyi bir hazırlığa bağlıdır" ifadesine yer verildi.

Askeri yetkiliye göre, ECOWAS'ın askeri müdahaleye hazırlanmak için daha fazla zamana ihtiyacı var ancak bu süreçte de ECOWAS, ekonomik yaptırımlar kanalıyla Nijer'e baskıya devam edecek ve daha geniş ticari ambargo için uluslararası kurumlardan destek arayacak.

Konuyla ilgili resmi bir açıklama yapılmazken, ECOWAS’ın cunta yönetimine bir hafta daha süre verebileceği konuşuluyor.

Peki, askeri müdahale seçeneğini masaya getiren ECOWAS daha önce bir yere müdahale etti mi?

Bu sorunun cevabı “Evet”. Zira örgütün 33 yıllık tarihinde birçok müdahale bulunuyor. Şimdi gelin o müdahalelere yakından bakalım.

Afrika'nın batısındaki krizlere müdahale için kurulan ve merkezi Nijerya'nın başkenti Abuja'da bulunan ECOWAS İhtiyat Kuvvetlerinin (ESF), Nijer'deki darbe yönetiminin son bulması için adım atabileceği açıklanırken, birliğin askeri kapasitesinin bunun için yeterli olup olmadığı tartışma konusu oldu.

2017'de Gambiya'ya asker sokarak yönetimi bırakmak istemeyen Yahya Jammeh'i indiren ECOWAS'ın benzer bir operasyonu Nijer'de yapabilecek hazır kuvveti bulunmuyor.

2003'te Fildişi Sahili ve Liberya, 2012'de Gine Bissau ve 2013'te Mali'ye barış gücü olarak giren ve istikrarı sağlamaya çalışan ECOWAS'ın ihtiyat kuvvetleri, kriz zamanlarında üye ülkelerin gönderdiği askerlerden oluşuyor.

15 üyeli örgüt, peş peşe yaşanan darbelerden ötürü Mali, Gine ve Burkina Faso yönetimleriyle uzlaşmazlık yaşarken, bu ülkelere sivil yönetime geçmesi için de baskı uyguluyor.

ECOWAS, 1990’da Liberya Devlet Başkanı Samuel Doe’nun güçleri ile iki isyancı grup arasındaki iç savaşa müdahale etmek için tarafsız bir askeri güç gönderdi.

Buradaki asker sayısı 12 bine ulaştı ve son askerler, eski isyancı lider Charles Taylor’ın cumhurbaşkanı seçilmesinden iki yıl sonra, 1999’da Liberya’dan ayrıldı.

Batı Afrika güçleri, 2003 yılında sona eren 14 yıllık acımasız çatışmanın sonunda tekrar konuşlandırıldı. Bu birliklerin yaklaşık 3 bin 600’ü daha sonra 2018’e kadar süren bir Birleşmiş Milletler (BM) barışı koruma operasyonunda görevlendirildi.

1998 yılında Nijerya liderliğindeki ECOWAS gücü, Sierra Leone’deki iç savaşa müdahale ederek, askeri bir cuntayı ve isyancı müttefiklerini başkent Freetown’dan çıkardı.

Bir yıl önce darbeyle devrilen Devlet Başkanı Ahmad Tejan Kabbah’ı görevine iade etti.

2000 yılında kuvvet geri çekilerek, barışı koruma operasyonlarını bir BM misyonuna devretti. On yıl süren savaş 2002 yılında sona erdi.

2012'de Gine Bissau'da Başbakan Carlos Gomes Junior'ın darbeyle görevden alınması sonrası bu ülkede görevlendirilen bin ECOWAS gücü, ülkeden 2020 sonunda ayrıldı.

Gine Bissau'da geçen yıl yaşanan darbe girişiminin ardından ise 600'den fazla asker, ülkeye yeniden gönderildi.

Batı Afrika gücü, Fransız birliklerinin, isyancılar ve sadıklar arasında yapılan ve ülkeyi sonraki sekiz yıl boyunca fiilen ikiye bölen sallantılı bir barış anlaşmasını denetlemesine yardımcı olmak üzere 2003 yılında Fildişi Sahili’ne gönderildi.

Bu güç, 2004 yılında BM barış gücüne entegre edildi.

ECOWAS, 2013 yılında El Kaide bağlantılı unsurları kuzeyden çıkarma misyonunun bir parçası olarak Mali’ye asker gönderdi.

Başka yerlerde olduğu gibi, bu güç de o yılın sonlarında BM barış gücü misyonuna devredildi. Mali’nin orta ve kuzey kesimleri, on yıldır süren isyanları komşu Burkina Faso ve Nijer’e de sıçrayan, El Kaide ve DEAŞ bağlantılı militanlar tarafından istila edilmiş durumda.

ECOWAS, 2017'de seçimlerin ardından devlet başkanlığı görevini devretmeyi reddeden Yahya Jammeh'i indirmek için bu ülkeye askerini soktu.

Sınırdaki bazı kentleri ele geçirerek ilerleyen ECOWAS'a Gambiya ordusu karşılık vermedi.

Adama Barrow'un başkanlık koltuğuna oturmasının ardından Gambiya'nın talebi üzerine ECOWAS birlikleri, ülkede kalmayı sürdürdü.