Fırat İpek
11 Mart 2020 gece 01:00 sularında Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın “Türkiye’de de ilk koronavirüs vakası görüldü” açıklaması ülkemiz adına değişimin başlangıcı oldu. Hükümetin “#EvdeKalTürkiye” çağrısına büyük oranda uyan vatandaşlar her türlü alış verişini online yapmaya başladı. Sadece ilk 10 günde e-ticarete yönelen bireysel müşteri sayısı yüzde 350 oranında arttı. Online alış verişte tekstil ve teknoloji ürünlerinin satışında azalma olurken, gıda, kozmetik, temizlik, oyun ve kitap satışları da patladı.
Vatandaşların yoğun bir şekilde online alış verişe yönelmesi, e-ticaret sitelerinin de kendini güncellemesine neden oldu. Kimi istihdamı artırırken, kimi ‘kapıya bırak git’ seçeneği getirirken, kimi de iade alma sürelerini uzattı. Hatta giyim sektörünün önemli bir markası bile gıda malzemeleri satmaya başladı.
E-ticarete koronavirüsün etkisini artıları ve eksileriyle Arel Üniversitesi Öğretim Görevlisi e-ticaret uzmanı Bedri Yandımkaldım ile konuştuk.
KAĞIT PARA KULLANIMI AZALDI
Koronavirüsün ülkemizde görülmesiyle birlikte dijital dönüşümünde hızlandığını belirten Bedri Yaldımkaldım, “Sosyal izolasyonu sağlamak amacıyla evlerine kapanan insanlar, yaşamını devam ettirmek için hemen hemen her alanda dijital platformlar kullanılarak çıkış yolu aradı. Arkadaşlar arası sohbetler, iş toplantıları, çocukların eğitimi bile internet üzerinden yapılır oldu. Dijital dönüşümün en çok hissedildiği alanlardan biri de e-ticarettir” dedi. “Sağlık Bakanlığının uyarılarını dinleyip dışarı çıkmayan, marketlerde kalabalık bir kitleyle yan yana gelmek istemeyen insanlar, alışverişlerini internet üzerinden yapmaya başladılar” diyen Yandımkaldım, “Böylece virüsün kolayca yayıldığı kağıt paralar da kullanılmamış oldu” ifadesini kullandı.
İADE ALMA SÜRELERİ UZADI
E-ticaret uzmanı Yandımkaldım, “Koronavirüsün yayılmasıyla sadece tüketicilerin alış veriş alışkanlıkları değişmedi. E-ticaret de kendi içinde hızlıca şekillendi. Bazı alış veriş siteleri temassız teslimat özelliği ile “kapıya bırak git” seçeneği getirirken, bazıları ise iade alma sürelerini 14 günden 3 ila 12 aya çıkardı” diye konuştu.
Vatandaşların e-ticarete olan talebini karşılamak isteyen firmalar istihdamını artırdığını söyleyen Yandımkaldım, “Migros siparişlere yetişebilmek için 1000 saha elemanı alacağını açıkladı. Dünyaya baktığımızda ise Amazon 100 bin kişiyi, Walmart ise 150 bin kişiyi işe almayı planladığını bildirdi. Şok marketler zinciri de e-ticaret uygulamasına geçerek siparişleri kapıya kadar teslim eder hale geldi” değerlendirmesinde bulundu.
65 YAŞ ÜSTÜ NASIL E-TİCARET YAPACAK?
“Bu salgın günlerini geride bıraktığımızda, internetten alışveriş yapmak alternatif değil alışkanlık olacaktır” ifadesini kullanan Yandımkaldım, “Burada gözden kaçan bir şey var. Bilindiği üzere risk grubunun en üst düzeyinde bulunan 65 yaş üzeri ve kronik rahatsızlığı olan kişilerin sokağa çıkması haklı sebeplerle yasaklandı. Peki bu insanlar nasıl e-ticaret yapacak? Market siparişlerini nasıl verecek? Belediyeler ve gönüllü insanlar bunu çözüyorlar ama asıl e-ticaret sitelerinin buna bir çözüm bulması gerekiyor” şeklinde konuştu.
SORU-CEVAP
İnternet sitesinden alışveriş yaparken güvenilirlik için nelere dikkat etmeliyiz?
N11, Gittigidiyor, Hepsiburada gibi pazaryerleri oldukça güvenlidir. Burada güveni sağlayan pazaryerinin kendisidir.
Eğer bilindik olmayan bir e-ticaret sitesinden alışveriş yapıyorsak şunlara dikkat etmeliyiz:
- Sitenin ulaşılabilir bir telefon numarası, kurumsal mail adresi ve açık adresi olmalıdır. Telefonla arayarak ve mail atarak teyit edilebilir.
- Siteden kapıda ödeme seçenekli isteyebiliriz.
- Alınan ürünleri şeffaf paket içerisinde isteyip, kapıya gelince henüz teslim almadan kargo görevlisinin elindeyken görüp öyle alabiliriz.
Migros 1000 saha elemanı işe alıyor, yeterli mi ?
Şu an için Migros'un internet sitesinden verilen siparişler en iyi ihtimalle 4 günde geliyor, veya yoğunluktan hiç sipariş verilemiyor. Bu sebeple 1000 kişi alsa bile şuan ki talebi karşılayacağı zor görünüyor.
Kiğilı market ürünleri satmaya başladı bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz ?
Eğer bu proje geçici bir süre halkın yararı için bu şekilde kalır ve pandemi sonrası biterse tarihe geçerler. Ama yılların güvenilir markası olduğu için çeşitli kategorilerde de satış yaparsa, buna 'yatay e-ticaret" denir, yine de başarılı olur. Bunun dünyadaki örneği Amazon'dur. Amazon ilk olarak kitap satarak e-ticarete başlamıştır. Bugün ise hemen hemen tüm kategorilerde satış yapmaktadır. Ülkemizde de Çiçek Sepeti ve Trendyol’u örnek verebiliriz. Biri çiçek satarak, diğeri kadın giyim ürünleri satarak e-ticarete başladı. Şimdi, her şeyi satıyorlar.