SÖYLEŞİ: ÖZLEM DOĞAN
YARIN Kurban Bayramı. İslam Dünyası Hz. İbrahim ve Hz. İsmail'den bu yana gerçekleştirilen bir ibadeti ve bayramı kutlayacak. Hem bir ibadeti yerine getirmenin sevincini hem de durumu olmayanlara yardım etmenin huzurunu yaşayacağız. Bununla birlikte her yıl olduğu gibi eleştiri ve tartışmalar da sosyal medyada dillendirilmeye devam ediyor. Prof. Dr. Muhammet Nur Doğan'la Kurban Bayramı'ndan toplumda İslam algısına kadar birçok konuyu konuştuk.
Kurban tevhit bayramıdır
-Kurban ibadeti insanlığa nasıl bir mesaj veriyor?
Kurban, insanlığın en eski geleneklerin birisi. İslam bu kadim geleneği tamamen Allah'a yönelterek sadece ona sığınılması gerektiğini insanlara bildirmek suretiyle dinin ana omurgası olan tevhidi gerçekleştirmiş oluyor. Kurban bir tevhit bayramıdır.
-Kurban Bayramı'nın toplum üzerindeki etkisi nedir?
Bu bayramların toplumsal hayatımız üzerinde birleştirici, bütünleştirici bizi millet ve tek cemaat haline getirebilecek bir gücü var. Milyonlarca kişinin birlikte hissederek gerçekleştirdiği bir duygudur kurban.
Allah uğruna feda etmek
-Kurban ibadetini sadece dini bir ritüel olarak görmeyip ruhunu nasıl hissedebiliriz?
Hz. İbrahim ve Hz. İsmail'in yaşadıklarını yaşamadan o kurbanın ruhunu anlayıp içselleştirmek mümkün değil. Sadece para vererek bunu hissedemezsiniz. Onun bir sembolü olarak Allah uğruna feda etmek ayrı, para yardımı yapmak ayrı. Maksat kan akıtmak değil. Sahibi olduğunuz kıymetli bir şeyi Allah uğruna feda edip bağışlamaktır.
-Bazı kesimler tarafından her kurban bayramı öncesi oluşturulan polemikler doğrultusunda kurban kesmeye neden karşı çıkıyorlar?
Topluca kurban kesiliyor her yere kan akıyor diyorlar. Hiç ihtiyaç olmaksızın ihdas edilmiş bir kesme işi değil. Dört ayda kesilecek hayvanı üç güne sığdırıyorsunuz ama zaten dört ayda tüketiyorsunuz. Nasıl kesebiliyorsunuz diyen insanlar hiç et yemiyorlar mı? Yılbaşında hindi kesenler kurbanı eleştiriyor.
Kurban kesin, para bağışlamayın
-Kurban kesmek yerine parasını hayır kurumlarına bağışlamak da aynı ibadet yerine geçer mi?
Kurban parasını bağışlamayı doğru bulmuyorum. Zira çocuklar bu yardımlaşmanın içinde olacak. Çocukların kurban kesilirken izlemesinin hiçbir sakıncası yok. Hepimiz çocukken buna şahit olduk. Üstelik sosyopsikolojik olarak insanda kan dökme eğilimi var. Bir anlamda bu ibadet bu eğilimimize topraklama yapıyor.
-İslam dünyasında İslami kurallar ve inanç sistemi hususunda neden bir hem fikirlilik yok?
Müslümanların İslam algısında son derece zayıf olduğunu gösteriyor. İslam'ın ana kavramlarını Kuran'ın içeriğinden kopartarak ona yoz anlamlar yükledik. Kuran'daki dinamik kavramların içi boşaltılmış durumda. İslam'dan önceki toplumların kültürel ve dünya görüşü Kuran'daki kavramlarla yer değişikliğine uğramış. Böylelikle İslam algısı Kuran akıl ve fıtrat çizgisinden kopartılarak Allah'ın peygambere tebliğ ettiği din olgusundan kopartılarak üretilmiş din olgusuyla karşı karşıyayız.
Düşünmek kitabımızda var
-Gerektiği kadar düşünmüyor olmamızdan kaynaklanıyor olabilir mi?
Düşünmek farzların en büyüğüdür. Ama şu an hiçbir ilmihal ve fıkıh kitabında farzların içinde düşünmenin girdiğini göremezsiniz. Oysa Kuran'da var. Çünkü en büyük haram cehalettir.
-Çeşitli gruplar ve cemaatlere ayrılarak hoca ve şeyhlerin sözünü sorgulanmaz olarak kabul etmenin zihin dünyasına verdiği zararlar nelerdir?
İnsanların zihinleri Kuran'daki tertemiz caddelerden çıkmak sokaklara sokuluyor. Müslümanların Kuran ekseninden kopmaları en büyük sıkıntıdır. Bu eksenden kopmak Müslümanları gruplaşmalara, bölünmeye sürükler. Kuran kendi kendini tefsir eden bir kitap, başka bir müfessire gerek yok. Maalesef biz toplum olarak sadece sevap kazanmak için okuyoruz. Oysa kitabımız okuyup anlamak ve hayatımızda tatbik etmek içindir.
Tek bir ümmetiz
-İnsana sadece Müslüman kimliği yetmez mi?
Allah bizi sadece Müslüman olarak isimlendirdiğini söylüyor. Ama şimdi bakıyorsunuz ki; şucu, bucu, sünni, şii gibi birçok fırkaya ayrılmışlar. Ahmetçi, Mahmutçu, Menzilci, Nurcu, diye bu dini parçalamaya kimsenin hakkı yok. Biz tek bir ümmetiz.
-Bir cemaat hocasının kestiği saçı tırnağı saklamak ya da istediğini sorgulamadan gerçekleştirmenin altında hangi sebep yatıyor?
Fatiha suresinde "Biz ancak senden yardım dileriz" diyorlar ama falanca adamın ayağını öpüyorlar, tırnağını cüzdanlarında saklıyorlar. Bunun tek sebebi Kuran dışı kaynaklarla dini algımızı allak bullak etmekten kaynaklanıyor.
-Toplum olarak Kuran'ı nereden öğreniyoruz?
Rabbimiz 'Allah'ın ipine yani Kur'an'a sımsıkı sarılın' diyor. Fakat şu an Allah'ın ipinden başka herşeye sarılıyoruz.Kuran'ı şiirlerden, takvim yapraklarından, cemaat esprilerinden, gazete köşelerinden okuyoruz bir tek Kuran'dan okumuyoruz. Bu yüzden algımız yozlaştı. Bu İslam bu yüzden bizi birleştirmiyor.
Aklınızı kiraya vermeyin
-Sizce içimizde FETÖ terör örgütü gibi tehlikeli bir yapılaşmaya evrilecek gruplar var mı?
Toplumu paramparça eden cemaatlerin hangisi holdingleşmemiştir? FETÖ terör örgütü gibi toplumun iliğini yıllardır sömürüyorlar. Kuran'ı özellikle okutmuyorlar zira Kuran insanı düşünmeye sevk eder. Eğer aklınızı kullanarak bir daire içine girmez ve aklınızı kiraya verirseniz nereye gideceğinizi kestiremezsiniz.
İnsanlık tarihine örnek
-İslam dünyasının en güçlü ülkesi Türkiye'ye karşı gerçekleştirilmeye çalışılan 15 Temmuz'da halkımız destan yazdı. Milletimizin kahramanca tutumunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
ABD, İngiltere, Almanya ve İsrail'in projesi olan 15 Temmuz darbe kalkışmasını milletimiz yüreğiyle paramparça etti. Milletimizin 15 Temmuz destanı, 1979 İran İslam inkılabından da, 1789 Fransız inkılabından da üstün olan ve büyük mesajlar içeren bütün bir insanlık tarihine inanılmaz bir örnektir.