Özellikle kış aylarında tüketilen boza bilinen en eski Türk içeceğidir. Peki Boza nedir ne ile yapılır, faydaları nelerdir? Boza kaç kaloridir? Kimler boza tüketebilir? Besin değeri nedir? İşte boza çeşitleri ve faydaları...
Bozayı tanımlamak gerekirse; darı irmiği su ve şekerden üretilen alkolsüz, mayalı bir kış içeceğidir. Bağışıklık sisteminin kuvvetlendiren boza darı, mısır veya bulgurla hazırlanabilen geleneksel bir Türk içeceğidir. Başka hiçbir içeceğe benzemeyen bozanın tarihi 8-9 bin yıl öncesine, Mezopotamya'ya dayanır. Osmanlı döneminde sıkça tüketilen boza “Bozahane” adı verilen yerlerde üretilirken sonrasında Ortadoğu, Orta Asya, Balkan ve Afrika ülkelerinde de üretilmeye başladı. Evliya Çelebi, seyahatnamesinde 17. yüzyıl ortalarında İstanbul'da 300'den fazla bozacı dükkânının bulunduğundan, bu dükkânlarda 1100 kadar bozacının çalıştığından bahsediyor. Geçmişte boza, içine pekmez, tarçın, karanfil, zencefil ve hindistan cevizi eklenerek içilirken, günümüzde çoğunlukla tarçın ve sarı leblebiyle tüketiliyor.
Boza çeşitleri
Yapıldığı tahıl türlerine göre boza çeşitleri bulunmaktadır. Türkiye’de genellikle darıdan yapılan boza, başka ülkelerde yapıldığı yerin başlıca ürününe göre mısır, arpa, çavdar,yulaf, buğday, kara buğday, arnavut darısı, gernik gibi tahılların unu, bazen da pirinç ve ekmek, nadir olarak da kenevir unu ve karamuk mayalandırılarak yapılır. Bozanın mevsimi Eylül – Mayıs ayları arasıdır.
Bozanın kalori içeriği
200 ml (1 su bardağı ) boza ortalama 350 kalori enerji verir.
Besleyici değeri yüksek olan bozanın; içeriğinde fosfor, çinko gibi mineraller, B1 ve B2 vitamini gibi vitaminler bulunur.
Sindirim sistemi üzerinde etkisi
Aktif mayalar sayesinde sindirim sistemi üzerinde olumlu etkileri bulunur; yani bozanın probiyotik etkisi vardır. Mayalanması sırasında oluşan laktik asit de sindirim sistemi için oldukça önemlidir.
Kimler tüketebilir?
Bozayı; zengin karbonhidrat, protein ve B vitamini içeriği nedeniyle çocuklar, gelişme dönemindeki gençler, gebeler, emziren bayanlar, sporcular, ve kilo almak isteyenler için iyi bir enerji kaynağı oluşturur. Fazla kilosu olan kişilerin boza tüketirken 1 çay bardağını geçmemeleri ve ara öğün yerine tüketmelerini tavsiye ederim.
Saklama koşulları
Boza, serin bir ortamda; tercihen buzdolabında 3-5 gün saklanabilmektedir. 3-5 günden fazla beklemiş olan bozanın tüketimi sonucunda besin zehirlenmeleri oluşabileceğinden dikkat edilmelidir.