Afganistan'da görevli ABD ordusu düzenlediği son bir yıl boyunca yüzlerce hava saldırısı sonrası, Taliban'ın yılda 200 milyon dolarlık afyon ticaretini azaltmadığını görünce Afgan kırsallarındaki ilaç laboratuvarlarını ve ağlarını hedef alan saldırılarına sessizce son verdi.
Operasyonun sona ermesi, ABD'nin Donald Trump hükümet yetkililerinin Taliban liderleriyle 17 yıllık savaşı sona erdirebilecek doğrudan barış görüşmeleri başlatması dönemine denk geliyor.
ABD ordusu ilk olarak Afganistan'daki afyon üretiminin rekor seviyelere yükseldiği Kasım 2017'de Taliban narkotik tesislerine hava saldırıları düzenledi ve Özel Harekat saldırılarında hedef aldı. O zamanlar ABD komutanları Taliban'ın yaklaşık on yıl süren direnişine mali destek sağladığı 500 ilaç laboratuvarını işlettiğini tahmin ediyordu.
O zamandan beri, ABD ve Afgan savaş uçakları Taliban'ın narkotik üretim, işleme, ticaret ve ulaşım ağlarını devre dışı bırakma amaçlı 200'den fazla saldırı başlattı. Yine de ilaç ticareti büyüdü. Böylece, zamanla ABD, hava saldırıları sayısını durdurdu. En son Savunma Bakanlığı Genel Müfettişinin raporuna göre, operasyonun sonunu işaret eden 2018 yılının son üç ayında sadece iki saldırı gerçekleşti.
Ordunun stratejisi, Afganistan'da endemik haşhaş ekimi ve uyuşturucu kaçakçılığını yavaşlatma konusunda başarısız oldu. ABD, 2001'den bu yana ABD'ye karşı uyuşturucuyla mücadele çabalarına 8,9 milyar dolar harcadı, ancak savaştan zarar görmüş ülke, dünyanın yasadışı afyon arzının yaklaşık yüzde 85'ini üretti.
ABD'nin bölgeye gelişinden bu yana afyon üretimi iki kat arttı
Afganistan Yeniden Yapılanma Genel Müfettişi'nin (SIGAR) Ocak ayında yayınlanan rapora göre, Afganistan'daki afyon üretimi son iki yılda rekor seviyelere ulaştı. BM, 2018’de 1.015 mil kare net haşhaş ekimi rapor ederek 6 bin 400 ton afyon üretimine neden oldu. SIGAR, ABD’nin 2001’de istila ettiğinden beri iki kat daha fazla olduğunu gösteriyor. Narkotik ticareti, Afgan güvenlik liderlerinin ve il yetkililerinin sık sık ülkenin batı, güneybatı ve kuzey bölgelerinde uyuşturucu ağlarını kontrol etmesini sağlayacak kadar yaygın.
Uzun yıllar boyunca Afganistan'ın geniş haşhaş tarlalarından elde edilen afyon şurubu eroin veya morfine işlenmek üzere diğer ülkelere gizlice sokuldu. Şimdi bu arıtma işlemlerinin çoğu Afganistan çevresindeki hammadde tesislerinde gerçekleşiyor. 2001'de ABD'nin iktidarından devirilmeden önce haşhaş ekimini yasaklayan Taliban, ilaç pazarına el koydu. ABD yetkililerine göre afyon ticaretinin Taliban'ın gelirinin yüzde 65'ini oluşturduğu tahmin ediliyor.
Afyon üretimi, Taliban direnişinin geliştiği Helmand eyaletinin güneyindeki bölgelerin çoğunda yapılıyor çoğu. BM, Taliban'ın çiftçilerden afyon yetiştiriciliği konusunda yüzde 10'luk bir vergi toplayarak ve Afganistan'dan ham afyon ve eroinin kaçakçılığı için ana kefil olarak hareket ederek “narkotik ticaretinin her aşamasında tedarik zincirine” tam olarak girdiğini tespit etti.
Afganistan’ın eski üst düzey komutanı ABD'li Orgeneral John W. Nicholson, 20 Kasım 2017’de yeni narkotik karşıtı hava operasyonlarını başlattığında gelir akışını boğmaya hevesliydi. ABD Başkanı Donald Trump'ın Afganistan'daki daha agresif stratejisini ve Amerikan güçlerinin katılım kurallarını gevşeten bir unsuru temsil ettiğini söyledi.
Londra Ekonomi Okulu'nun kıdemli bir üyesi olan David Mansfield, ABD ordusunun iddialarına ilişkin 27 sayfalık bir inceleme yaptı. “Taliban'ın maliyesi üzerindeki hava saldırıları etkisiyle ilgili olarak, etkinin en iyi şekilde göz ardı edilebilir göründüğünü” belirtti.