KORAY TAŞDEMİR
Birleşmiş Milletler’in (BM) yapısındaki adaletsizliği dünya gündeme getiren Başkan Erdoğan’ın “Dünya beşten büyüktür” sözleri adeta adaletsizliğe karşı bir başkaldırı parolası oldu. Erdoğan’ın her fırsatta BM’nin yapısındaki bozukluğu ifade etmesine rağmen örgütü kendi amaçları doğrultusunda kullanan beş ülke sessizliğini koruyor. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump’ın dünya barışını tehdit eden çıkışları ve icraatları karşısında da dipsiz bir kuyu gibi sessizliğe gömülen BM, üzerine aldığı sorumluluğu da yerine getirmiyor.
BM, Müslümanlara müdahalede anlaşmayı biliyor
Önceki gün BM Genel Kurulu’nda konuşan Trump’ın “Benim yönetimim altında ABD, tarihinde en fazla gelişmeyi kaydetti” sözü üzerine dünya liderlerinin yüksek sesle gülmeye başlaması da BM beş ülkenin tahakkümü altında ABD’ye karşı acizliğinin ifadesi olarak değerlendiriliyor. Milat’a konuşan Sakarya Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kemal İnat, mevcut BM sisteminde BM’nin diğer daimi üyelerinin ABD’ye karşı bir denge oluşturamayacağını daha doğrusu hiçbirinin birbirine denge kuramayacağını ifade ederek güvenlik konseyi üyelerini anlaştıkları tek konunun İslam dünyasına müdahale olduğunu dile getirdi.
Avrupa ABD’yi dengeleyemez
Prof. Dr. İnat, BM sisteminin ana kurucu aktörünün ABD olduğunu kaydederek “ABD, şimdiye kadar BM’yi dünyada kendi etkinliğini pekiştirmek için kullandı. Türkiye de işte bu noktada BM’nin ABD liderliğini pekiştiren ve beş daimi üyenin kendisine veto hakkı vermesinin oluşturduğu dengesizliğe karşı çıkıyor. Erdoğan’ın ‘Dünya beşten büyüktür’ söylemi de tam anlamıyla bunu ifade ediyor” diye konuştu.
Dünya barışına engel
Bu haliyle BM’nin gerçekten etkili bir şekilde ABD’ye karşı etkili bir karar alamayacağını sözlerine ekleyen İnat, “Güvenlik Konseyi’nde beş daimi üyenin veto hakkının bulunması dünya barışını tehdit eden faaliyetlerde bulunan bir ülkeye karşı yaptırım uygulanmasını engelliyor. Çünkü oradaki beş daimi üyenin sahada çıkarları var. Mesela İsrail konusunda ABD’nin engeliyle bir tülü yaptırım kararı alınamıyor. Suriye örneği önümüzde. Beş daimi üyenin uzlaştığı dünya sorunu çok az. O yüzden bu sistemde Avrupa’nın ABD’yi dengeleme gibi bir şey söz konusu olamaz. Çünkü ABD, kendisini rahatsız edecek herhangi bir kararı veto edecektir” dedi.
Türkiye’nin talebi farklı
İnat, dünyadaki güç dengelerinin artık değiştiğini ve bu yüzden BM’nin yapısında Türkiye’nin dışında reform talep eden başka ülkelerin de olduğunu dile getirerek söz konusu ülkelerin taleplerinin içeri ile Türkiye’nin isteği arasında ciddi anlamda farklar olduğunu dile getirdi. İnat, “Almanya ve Japonya, İtalya ve Brezilya gibi ülkeler güvenlik konseyindeki veto mekanizmasına karşı çıkmıyorlar. Türkiye’nin talebi ise bu veto mekanizmasının kaldırılması yönünde” diye konuştu.