Bipolar bozukluk, ruh halindeki aşırı değişimlerle kendini gösteren bir akıl hastalığıdır. Semptomlar, mani adı verilen son derece yüksek bir ruh halini içerebilir. Ayrıca depresyon atakları da içerebilirler. Bipolar bozukluk, bipolar hastalık veya manik depresyon olarak da bilinir. Depresyonda olduğunuzda, kendinizi üzgün veya umutsuz hissedebilir ve çoğu aktiviteye ilgi veya zevk kaybedebilirsiniz. Ruh haliniz mani veya hipomaniye (maniden daha az aşırı) geçtiğinde, kendinizi coşkulu, enerji dolu veya alışılmadık şekilde huzursuz hissedebilirsiniz. Bu ruh hali değişimleri uykuyu, enerjiyi, aktiviteyi, yargılamayı, davranışı ve net düşünme yeteneğini etkileyebilir. Bipolar bozukluk ömür boyu süren bir durum olsa da, bir tedavi planını izleyerek ruh hali değişimlerinizi ve diğer semptomlarınızı yönetebilirsiniz. Çoğu durumda, bipolar bozukluk ilaçlar ve psikolojik danışmanlık (psikoterapi) ile tedavi edilir. Peki Bipolar bozukluk ( manik depresyon) etkileri nelerdir? Bipolar bozukluk ( manik depresyon) nasıl tedavi edilir? Detaylar haberimizde.
Bipolar bozukluk, nadir görülen bir beyin hastalığı değildir. Aslında, ABD'li yetişkinlerin - veya yaklaşık 5 milyon kişiye - yüzde 2,8'i bu hastalığa yakalandı. Bipolar bozukluğu olan kişilerin semptom göstermeye başladığı ortalama yaş 25'dir.
Bipolar bozukluğun neden olduğu depresyon en az iki hafta sürer. Yüksek (manik) bir bölüm birkaç gün veya hafta sürebilir. Bazı insanlar yılda birkaç kez duygudurum değişiklikleri yaşarken, diğerleri bunları yalnızca nadiren yaşayabilir.
Hepimizin iniş ve çıkışları vardır, ancak bipolar bozuklukta (bir zamanlar manik depresyon veya manik-depresif bozukluk olarak bilinir) bu iniş ve çıkışlar daha şiddetlidir. Bipolar bozukluk duygudurum, enerji, düşünce ve davranışta ciddi değişimlere neden olur - bir uçta yüksek maniden diğer uçta depresyonun en düşük seviyelerine. Geçici bir iyi veya kötü ruh halinden daha fazlası, bipolar bozukluğun döngüleri günler, haftalar veya aylar sürer. Sıradan ruh hali değişimlerinden farklı olarak, bipolar bozukluğun ruh hali değişiklikleri o kadar yoğundur ki, işinize veya okul performansınıza müdahale edebilir, ilişkilerinize zarar verebilir ve günlük yaşamda işlev görme yeteneğinizi bozabilir.
Manik bir dönem sırasında, dürtüsel olarak işinizi bırakabilir, kredi kartlarından büyük miktarlar yükleyebilir veya iki saat uyuduktan sonra dinlenmiş hissedebilirsiniz.
Bipolar bozukluk belirtileri nelerdir?
Depresif dönem:
üzgün, ümitsiz, huzursuz hissetmek
enerji eksikliği
konsantrasyon ve hatırlama zorluğu
günlük faaliyetlere ilgi kaybı
değersizlik duygusu
suçluluk ve umutsuzluk
kötümserlik
kendinden kuşku duyma
halüsünasyonlar, mantıksız düşünceler
uyumakta zorluk veya aşırı uyuma
intihar düşünceleri
Taşkınlık dönemi( manik evre):
Çok mutlu ve sevinçli hissetmek
çok hızlı konuşmak
çok enerjik hissetmek
kendini önemli hissetmek
yeni fikirler ve planlarla dolu olmak
kolayca dikkat dağılması
halüsünasyonlar ve mantıksız düşünceler
az uyumak
az yemek
faaliyetlerde aşırılığa kaçmak, örneğin aşırı para harcamak
riskli ve zararlı olan şeyleri yapma
Sıklıkla mani ve depresyon atakları birbirini takip eder. Arada normal dönemler olabildiği gibi bu iki durum arasında sürekli döngü olabilir.
Bipolar bozukluğun nedenleri nelerdir?
Bipolar bozukluğun kesin nedeni bilinmemektedir. Bu konuda bazı teoriler vardır:
Genetik faktörler
Beyinde kimyasal dengesizlik
Tetikleyici faktörler: Bir ilişkinin bozulması; fiziksel, duygusal veya cinsel istismar; bir aile üyesinin veya sevdiğin birinin ölümü; fiziksel hastalık; uykusuzluk; günlük hayatta karşılaşılan ezici ve üzücü olaylar(boşanma, iflas, işten çıkarılma, itibar kaybı vb.)
Bipolar bozukluk kadın ve erkeklerde eşit oranda görülür. Ortalama başlangıç yaşı 20-25 dir. Hastalık büyük oranda mevsimsellik gösterir. Hastalar ilkbahar ve yaz aylarında manik atak yaşarken, kış ve sonbaharda depresif tablo daha sık görülür. Hastalığın ilk yıllarında iki bozukluk arasındaki süre uzun iken ilerleyen yıllarda bu süre kısalmaktadır. Tedavi almayan hastalarda bozukluğun süresi uzamaktadır.
Bipolar bozukluk tedavisi nasıl olur?
Bipolar bozuklukta atakların tedavisi kadar, atakların ortaya çıkmasını engellemeye yönelik koruyucu tedavi de yapılmaktadır. Bipolar bozukluğun belli bir tedavi planı yoktur. Hekim hastaya göre tedaviyi planlar. İlaç tedavisinin yanında hastanın hastalığı hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamak; günlük hayatını düzene sokmak; alkoden ve madde kullanımından uzak durmasını sağlamak; stresle başetme becerisinin kazandırılması da çok önemlidir. İlaç tedavisinde başlıca kullanılan ilaç Lityum olmakla birlikte Valproat ve Karbamezapin gibi epilepsi ve psikoz ilaçları kullanılabilir. Aynı zamanda hastanın tekrar hastalanmasını önleyecek koruyucu tedavi planlanır.
Bipolar bozukluğu olan hastalar için öneriler
Düzenli hekim ziyareti yapınız.
İlaçlarınızı düzenli kullanınız.
Alkol ve madde kullanımından uzak durunuz.
Düzenli uyuyunuz
Hastalığınız hakkında aileniz ve arkadaşlarınıza bilgi veriniz.
Evde ve işte stresi azaltınız.
Düzenli beslenin
Düzenli egzersiz yapın
Öfke ve depresif duygularla başa çıkmayı öğrenin.
Bipolar bozukluk nasıl teşhis edilir?
Yukarıda depresif dönem veya manik dönem belirtilerinden birkaçı siz veya yakınınızda varsa, bulguların dönemsellik gösterdiğini fark ettiyseniz hemen en yakınınızdaki ruh sağlığı uzmanına( psikiyatrist) başvurmalısınız. Psikiyatrist hastayı ve yakınlarını dikkatle dinleyerek tanı koyar. Hastalığın tanısını koymak için başka bir test bulunmamaktadır. Bipolar bozukluk bazen yanlışlıkla depresyon tanısı alabilmektedir. Eğer bulgular gerektiriyor ise hastadan tiroid testleri istenebilir.
Bipolar bozuklukta atakların başlangıcına dair ipuçları
Az uyuma
Etrafı rahatsız edecek davranışlar ve konuşmalar yapmak
Sürekli fikir uçuşması
Aşırı konuşma
Aşırı heyacanlı veya huzursuz olma
Aşırı para harcama, gereksiz şeyler alma
İştahta değikilikler