Doğuda yaşayan biri olarak başkanlık sistemini desteklediğini ifade eden OHAK-DER Başkanı Burhan Hedbi, "Bölgemizde ve ülkenin diğer bölgelerinde başkanlık sistemine karşı çıkanlar, birileri tarafından oluşturulan algı üzerinden başkan olacağı kesin gözüken başkan üzerinden sisteme karşı çıkıyorlar" dedi.
ÖZLEM DOĞAN
Türkiye, kangrenleşen ve tıkanan birçok sorununu sırtından attı. Her alanda yaşanan yenilikler ve atılımlarla ülkenin duruşu değişti, misyon ve vizyonu yükseldi. Doksanlı yılların kamburlaşmış Türkiye'si son on üç yıldır başı dik bir ülke olarak dünya devletleriyle boy ölçüşen ve yarışan bir seviyede adım adım zirveye doğru yürüyor. Bu minvalde artık sistemde de değişiklikler yapılması kaçınılmaz.
BAŞKANLIK SİSTEMİYLE BİRLİKTE ÇÖZÜME KARŞI ÇIKMAK
Başkanlık ya da yarı başkanlık sistemiyle yönetilen ülkelerde sistemler elbette belli bir oranda nevi şahsına münhasır olabilir. Türk tipi başkanlık modelini eleştirenler herhangi bir çözüm önermemekle birlikte, artık birçok ülke tarafından asla tercih edilmeyen koalisyonlardan kurtulmak istemiyor gibi hareket ediyorlar. Çünkü vesayetçi ve statükocu zihniyet, sorunların çözümünü adeta istemiyor. Seni başkan yaptırmayacağız zihniyeti de bu statükocu ve soruncu kafanın tezahürü olarak karşımıza çıkıyor.
Gazeteci-Yazar Rasim Ozan Kütahyalı:
Şu anki sistem amorf ve anlamsız bir sistemdir. Şu anki rejimimize parlamenter sistem bile denemez. Hem Cumhurbaşkanı Erdoğan hem de Başbakan Davutoğlu ısrarla bu gerçeği ifade ediyorlar. Muhalefet partileri de sağduyulu olmalı ve Türkiye artık nasıl bir başkanlık sistemi'ne geçeceğini tartışmalıdır. Hep yazdığım gibi ben dar bölge iki turlu başkanlık sistemi modelinin Türkiye'nin vücuduna uygun elbise olduğu kanaatindeyim.
Gazeteci-Yazar Mahmut Övür:
Dünyada, ne tek tip bir başkanlık ne de tek tip bir parlamenter sistem var. Hepsi birbirinden farklı...Bizdeki de bu nedenle farklıydı bundan sonra da farklı olacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan, tam da bu yüzden sistemin adını koydu; "Türk tipi başkanlık..." Yine bildik çevrelerden itirazlar geldi; "Ne demek Türk tipi başkanlık?" Sorunun cevabı farklı biçimlerde verilse de ortada bir model olmadığı için sistem bütün boyutlarıyla tartışılamıyordu. Bunu aşmak için farklı çalışmaların yapıldığını biliyorum.
Ak Parti Kars Milletvekili Mehmet Uçum:
Türkiye tipi başkanlık sistemi; Türkiye'nin siyasal, hukuki, kültürel ve sosyal tarihi ile geleneklerine dayanan, şimdiye kadar oluşturduğu kurumları dikkate alan, radikal bir metotla (yani kopuş yöntemiyle) değil süreklilik içinde yenilenme anlayışıyla yapılandırılacak bir modelin adıdır. İlkesel olarak hem yürütme hem parlamento, yerelden merkeze doğru yükselen piramit yapılara sahip olacak ve Türkiye Milleti'nin ortak iradesini temsil edecek.
OHAK-DER Başkanı Burhan Hedbi'yle Başkanlık sistemi üzerine söyleşimiz:
PARLAMENTER SİSTEM ÇİFT BAŞLILIKTIR
Parlamenter sistemin dezavantajları nelerdir?
Parlamenter sistemin çift başlılık, yoruma bağlı yetki ve sorumluluk karmaşası ve daha birçok dezavantajları vardır. İstikrarsızlığın ve ekonomik bağımlılığın başat sebeplerinden biri olan koalisyonlara gebe olmakla beraber, temsildeki adaletsizliğin temelinde de yine mevcut haliyle bu parlamenter sistem yatmaktadır.
Başkanlık sistemi hangi ülkelerde nasıl uygulanıyor?
Birbirinden farklı da olsa Amerika Birleşik Devletleri, Afganistan, Azerbaycan, Türkmenistan, Kazakistan, Endonezya, Ermenistan, Kosta Rika, Uganda, Uruguay gibi ülkeler başkanlıkla yönetiliyorlar. Belki halk tarafından pek bilinmez ama içerik olarak birebir örtüşmese de İran ve Güney Kore bile ABD gibi 'başkanlık' sistemiyle yönetilmektedir. ABD'de yürütme organı başkan, yasama organı ise Temsilciler Meclisi ve Senato'dan oluşan Kongre'dir. Tabi bizde de kendi değerlerimizin izlerini de taşıyacak ve modern çağın ihtiyaçlarına da cevap verebilecek 'melez' bir sistem de geliştirilebilir.
ÇÖZÜME KATKI SAĞLAR
Başkanlık sisteminin ülke yönetiminde sağladığı kolaylıklar nelerdir?
En azından merkeziyetçilikten ötürü oluşan problemler ve bölgesel sorunlar gibi tüm topluma sorun üretebilen meselelerin çözümüne katkı sunabilecektir ki bu da demokratikleşememe ve insan hakları ihlali konusunda ön açıcı olabilecektir.
Başkanlık sistemi iddia edildiği gibi diktatörlük ya da tek adamlık mıdır? Başkanlık sistemi ülke yönetimini çıkmaza sokan koalisyonlar devrini bitirecek bir çözüm olarak da görülebilir mi?
Bahsettiğim ülkelerin demokrasisine aşık olan bir halkın, kendi ülkelerinde hayata geçirilmek istenen başkanlık sistemini 'diktatörlük' olarak değerlendirmesini anlamak mümkün değil. Ayrıca samimi bir yaklaşım olarak da gelmiyor. Zira samimiyseniz hayat geçirilmek istenen başkanlık sisteminde tespit ettiğiniz yanlışları eleştirebilir, öneriler sunarak daha iyi bir yaşam ve özgürlükler getirebilmesi için katkı sunarsınız. Evet, şayet samimi bir şekilde oluşturulursa bence, koalisyonlardan doğan sorunları ve daha birçok çıkmazı da çözebilecek.
ALGI OPERASYONU YAPILIYOR
Doğu'da başkanlık sistemine nasıl bakılıyor?
Bölgede yaşayan biri olarak elbette ki destekliyor ve arzuluyorum. Ve hükümetin, birçok sorunu kendiliğinden çözebilecek başkanlık sistemini bölgede yeterince anlatamadığını düşünüyorum. Şuan bölgemizde ve ülkenin diğer bölgelerinde başkanlık sistemine karşı çıkanlar, birileri tarafından oluşturulan bir algı üzerinden başkanlık sistemine geçildiğinde başkan olacağı kesin gözüken başkan üzerinden karşı çıkıyorlar.
Yararlanılan kaynaklar
***SETA raporları
***Başkanlık Sistemi/Doç. Dr. Yusuf Tekin
***Her Yönü ile Başkanlık Sistemi/Prof. Dr. Burhan Kuzu
*** Türkiye'de hükümet sistemi tartışmaları çerçevesinde başkanlık sistemi ve Türkiye'de uygulanabilirliği/ Doç. Dr. Haydar Efe
***Atılım Üniversitesi Siyasi ve Ekonomik Araştırmalar Laboratuvarı
*** Prof. Dr. Hasan Tahsin Fendoğlu makale