Avustralya Savunma Bakanlığınca yapılan yazılı açıklamada, 3 ülke arasında nükleer denizaltı teknolojisi alanında işbirliğini öngören AUKUS anlaşmasının yenilenmiş hali olarak betimlenen "Avustralya, İngiltere ve ABD Hükümetler Arası Deniz Nükleer Yürütme İşbirliği Anlaşması"na ilişkin detaylar paylaşıldı.
Açıklamada, "Yenilenen haliyle anlaşma, İngiltere ve ABD'nin Avustralya'nın gelecekteki nükleer denizaltıları için özgün malzeme ve ekipman transferine olanak sağlayacak. AUKUS ortakları arasında nükleer denizaltılarla ilgili gizli bilgi iletişiminin ve değişimin devam etmesine olanak tanıyacak." ifadelerine yer verildi.
Avustralya Savunma Bakanı Richard Marles da anlaşmanın Avustralya donanmasının nükleer denizaltı edinmesine yönelik önemli bir adım olduğunu söyledi.
- Radyoaktif atık yönetiminden Avustralya sorumlu olacak
Bu arada, yenilenen anlaşma çerçevesinde nükleer yakıt, radyoaktif atık yönetimi, elden çıkarılması ve depolanması Avustralya'nın sorumluluğunda olacak.
ABC News, Avustralya'nın, olası bir nükleer riske karşı ABD ve İngiltere'den zararını talep etme hakkına sahip olduğunu ancak ABD ve İngiltere'nin de "kendi nükleer denizaltı programlarını zayıflattığı" gerekçesiyle anlaşmadan çekilebileceğine vurgu yaptı.
Avustralyalı senatör David Shoebridge de anlaşmanın "bir kumar oyunu" olduğunu savunarak, "Bu anlaşmanın açıkça ortaya koyduğu şey şudur: ABD herhangi bir noktada kendisi için yeterli denizaltıya sahip olmadığını düşünürse AUKUS'tan çekilebilir." değerlendirmesinde bulundu.
- AUKUS endişelere yol açtı
Avustralya, Ekim 2021'de ABD ve İngiltere ile nükleer denizaltı teknolojisi alanında işbirliğini öngören AUKUS anlaşmasını imzalamıştı.
AUKUS anlaşması, Avustralya'yı "nükleer güce ulaşmadan önce nükleer denizaltılara sahip ilk ülke" konumuna getirmesi nedeniyle gelecekte bölgedeki gerilimi artırabileceği yönünde endişelere yol açıyor.
Nükleer teknolojinin, nükleer silahlı bir devletten silahsız bir devlete aktarılacak olması, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesine İlişkin Antlaşma'daki (NPT) "boşluk" olarak değerlendirilirken, Avustralya'nın bu alanda emsal teşkil edeceğine inanılıyor.
Avustralya Başbakanı Anthony Albanese, anlaşmaya getirilen eleştirilere, Çin'in bölgedeki askeri gücünü ciddi şekilde artırdığı ve bu yüzden de anlaşmanın gerekli olduğu savunmasını yapmıştı.
Eski Avustralya Başbakanı Paul Keating ise "AUKUS'un asıl amacı Avustralya üzerinde askeri kontrol oluşturmak. Sonunda ne olacak biliyor musunuz? Avustralya, ABD'nin 51'inci eyaleti haline gelecek." ifadelerini kullanmıştı.