İnsanların son zamanlarda sosyolojik ve psikolojik sorunları artmaya başladı. Bu sorunların artmasıyla birlikte antidepresan ilaçlarını kullanma oranlarında da son 30-40 yılda büyük bir artış yaşandı. İnsanların bu denli bunalım ve ruh hastalığı yaşanmasındaki sebepler çok yönlüdür.Türkiye açısından bakacak olursak insanların ilaca bu denli rağbet etmesinde ekonomik sebepler de oldukça etkilidir. Peki bu kadar çok sayıda kullanılan bu antidepresan ilaçları tam olarak nedir?
Antidepresanlar Nasıl İşler? Çoğu anidepresan beyindeki nörotransmiterlerin dengesini değiştirerek çalışır. Depresyondaki insanlarda bu kimyasallar beyin tarafından düzenli olarak kullanılamaz. Antidepresanlar beyindeki bu kimyasalları aktifleştirerek kullanılabilir hale getirirler. Antidepresanlar, birinci basamak hekimler tarafından reçete edilebilir, ancak ciddi semptomları olan insanlara reçete genellikle bir psikiyatrist tarafından yazılabilir.
Gerçekçi Beklentiler Genel olarak, antidepresanlar, özellikle psikoterapi ile birlikte kullanıldığında son derece etkili olur. (Birlikte kullanıldığında, depresyon için en etkili tedavi olduğu kanıtlanmıştır.). Antidepresan kullanan hastaların çoğunda üzüntü, ilgi kaybı ve umutsuzluk gibi semptomlarda azalma görülmüştür. Fakat bu ilaçlar etkisini ilk kullanımda göstermez. Kendinizi tamamen iyi hissetmeniz için bir veya üç hafta geçmesi gerekir.
Değiştirmeye mi ihtiyaç duyuyorsunuz? Belirtilerde üç hafta sonra iyileşme görülmüyorsa, doktorunuza danışın. Doz ayarının veya rejiminin değiştirilmesi gerekebilir. Çoğu insan ilk kullandığı antidepresanlara cevap veremez. Aynı zamanda bazı antidepresanlar bazı bünyelerde etkisini gösteremeyebilir. Unutmayın ki, antidepresan ilaçların tam olarak yarar sağlaması 3 ay kadar sürebilir.
Yan Etkilerle Başa Çıkmak: Doktorunuza yan etkileri söylemekten kesinlikle çekinmeyin. Etkileri azaltmanın, yok etmenin elbette bir yolu vardır. Örneğin; antidepresanları yemekle almak bulantı yapabilir ya da cinsel sorunlar yaşıyorsanız ilaç değiştirmek işe yarayabilir. Eğer kendinizi yorgun hissediyorsanız ilacı yatmadan 1-2 saat kadar once almanız size yardımcı olabilir. Eğer antidepresan uykusuzluk yapıyorsa sabah kullanın. Bu tür yan etkiler birkaç hafta içinde kendiliğinden azalacaktır.
İlaç Etkileşimleri: Günümüzde antidepresanlar eskiye göre daha az yan etkiye sahip ve ilaçlarla etkileşime girme durumu da eskiye nazaran daha azdır. Fakat hala bazı antidepresanlar bazı ilaçlarla etkileşime girebiliyor. Bu etkileşimler ilacın etkisini azaltacağı gibi daha ciddi yan etkilere de sebep olabilir. Bu nedenle doktorunuza kullandığınız bütün ilaçları bildirin.
Antidepresanlarla İlgili Bazı İnanışlar: Bazı insanlar antidepresanların kendilerini robotlaştıracaklarına inanıyorlar. Fakat gerçekte,antidepresanlar üzüntünüzü hafifletir, bu hislerinizi azalttığı anlamına gelmez. Diğer bir inanış ise antidepresanların bir ömür boyu kullanılması gerektiği. Ancak antidepresanlar 6 ila 12 ay arası kullanılır, bağımlılık yapmazlar.
Psikoterapi Faydaları Antidepresan kullanırken psikoterapi tedavisini uygulamak, depresyon tedavisinde en etkili yoldur. Davranışçı terapi ve kişiler arası terapi psikoterapi çeşitlerindendir. Davranışçı terapi kişinin başkaları ile olan ilişkileri üzerinde odaklanmaktadır. Kişilerarası terapi ise bilişsel olumsuz düşünce ve davranışları değiştirmeyi hedefler.
Depresyon ve Egzersiz: Egzersiz ruh halini düzelten ve depresyonu azaltan kimyasal madde olan endorfin salınımını artırır.
Çeşitli çalışmalar düzenli egzersizin, hafif ve orta şiddette depresyon için etkili bir tedavi olduğunu göstermektedir. Özellikle grup oturumları veya bir partnerle birlikte egzersiz daha da yararlı olabilir.
Antidepresanları Hayatınızdan Çıkarmak: Doktorunuz antidepresan kullanımını durdurmak için doğru zamanı belirlemenize yardımcı olur. Aniden hayatınızdan çıkarmak yan etkilerin görülmesine, daha da kötüsü bir atağa neden olabilir.
Birçok antidepresan, doktor rehberliğinde doz yavaş yavaş azaltılarak bırakılır. Bu yöntem hasta için en iyi yöntemdir.