Ahirette haşr ve mahşer nasıl olacak?

Ahiret dünyadan sonra gidilecek son ve asıl mekanımızdır. Ebedi alemin adıdır. Ahiret hayatının 12 evresi vardır. Bunlar; Ba’s (Diriliş), Havz, Haşr ve mahşer, Peygamber Efendimiz’in şefaati, Semâ ehlinin yeryüzüne inmesi, Cenâb-ı Hakk’ın tecellî etmesi, Hesapsız cennete girecek olanlar, Hesapsız cehenneme girecek olanlar, Amel defterlerinin açılması, Hesap, Mizan, Sırat. Peki ahirette Haşr ve maheşer nasıl olacak? Haşr ve mahşer ne demek? Kuran'ı Kerim Haşr ve mahşer hakında ne söylüyor? İşte ayrıntılar...

HAŞR VE MAHŞER

Cenâb-ı Hak, ölümlerinden sonra dirilteceği bütün mahlûkâtı, hesap ve mîzân için Mahşer meydanında toplayacaktır. Nitekim bu hakîkat, âyet-i kerîmelerde şöyle ifâde buyrulmaktadır:

“Ey Rabbimiz! Gelmesinde şüphe edilmeyen bir günde, insanları mutlaka toplayacak olan Sen’sin. Allah aslâ sözünden dönmez.” (Âl-i İmrân, 9. Bkz. el-Kehf, 99)

“O günde Sûr’a üflenir ve Biz o zaman günahkârları, gözleri (korkudan) gömgök bir hâlde Mahşer’de toplarız.” (Tâhâ, 102)

“Rabbine andolsun ki, muhakkak sûrette onları (o insanları) şeytanlarla birlikte Mahşer’de toplayacağız; sonra onları diz üstü çökmüş vaziyette Cehennem’in çevresinde hazır bulunduracağız.” (Meryem, 68)

“O gün insanlar amellerini görmeleri (karşılığını almaları) için darmadağınık geri dönüp gelirler.” (ez-Zilzâl, 6)

Mahşer Yeri Nasıl Olacak?

Bir hadîs-i şerîflerinde Peygamber Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-, insanların toplanacağı Mahşer meydanını şöyle tasvir etmişlerdir:

“Kıyâmet günü insanlar; beyaz, du­ru ve kepekten arınmış undan yapılan çörek gibi bir saha üzerinde toplanırlar.”

Hadîsin râvîlerinden biri, şu açıklamayı yapmıştır:

“O sahada, hiç kimse için bir şeye delâlet edecek, yol gösterecek (dağ-taş gibi) herhangi bir alâ­met yoktur!” (Buhârî, Rikāk, 44)

Nitekim Kur’ân-ı Kerîm’de, Sûr’a üflendiği zaman dağların un ufak olup savrulacağı, yerlerinin dümdüz ve bomboş kalacağı, herhangi bir iniş veya yokuşun bulunmayacağı bildirilmektedir.[13]

Mahşer meydanına toplanacak insanlar, dünyadaki mânevî durumlarına göre farklı hâllerde oraya geleceklerdir. Bu hususta da Peygamber Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-:

“Kıyâmet günü sizler yaya olarak, binitli olarak ve yüzüstü sürünerek Mahşer yerine toplanacaksınız.”[14] buyurmuşlardır.

Mahşer meydanına yüzüstü sürünerek gelecek olanlar, İslâm’ın hidâyet nûrundan uzak duran gâfillerdir.

Bu hakîkat, âyet-i kerîmelerde şöyle bildirilmektedir:

“Allah kime hidâyet verirse, işte doğru yolu bulan odur. Kimi de hidâyetten uzak tutarsa, artık onlara, Allah’tan başka dostlar bulamazsın. Kıyâmet gününde onları kör, dilsiz ve sağır bir hâlde yüzükoyun haşrederiz. Onların varacağı ve kalacağı yer Cehennem’dir ki, ateşi yavaşladıkça onun alevini artırırız.” (el-İsrâ, 97)

“Yüzükoyun Cehennem’e (sürülüp) toplanacak olanlar; işte onlar, yerleri en kötü, yolları en sapık olanlardır.” (el-Furkân, 34)

Enes bin Mâlik -radıyallâhu anh- şöyle anlatır:

“Bir kişi gelip:

«‒Ey Allâh’ın Rasûlü! Kâfir kıyâmet günü yüzü üzerinde nasıl haşrolunur?» diye sordu.

Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz:

«‒Dünyada onu iki ayağı üzerinde yürüten Allah, kıyâmet gü­nünde yüzü üzerinde yürütmeye kâdir değil midir?» diye cevap ver­diler.”

Bu hadîsi rivâyet eden Katâde -radıyallâhu anh- sonunda şöyle der:

“‒Evet, Rabbimiz’in izzetine yemin ederim ki, kâdirdir!” (Buhârî, Rikāk, 45; Müslim, Münâfikûn, 54)

Mahşer meydanında vukū bulacak hâdiselerden biri de Güneş’in insanlara yaklaştırılmasıdır. Nitekim Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz bu husustaki hadîs-i şerîflerinde şöyle buyurmuşlardır:

“Güneş, kıyâmet günü insanlara bir mil[15] mesâfe kalıncaya kadar yaklaştırılır. İnsanlar, işledikleri kötü amelleri kadar tere batarlar. Kimi topuklarına, kimi dizlerine, kimi de kuşak yerlerine kadar ter içinde kalır; bazılarının da ter âdeta ağızlarına gem vurur.” (Müslim, Cennet, 62; Tirmizî, Kıyâmet, 2/2421)

“Kıyâmet günü insanlar Mahşer yerinde (sıkışma, şiddet ve Güneş’in yaklaşması sebebiyle) terleyecektir. Öyle ki; dökülen ter, yetmiş zirâʻ derinliğinde yere geçe­cek, daha sonra yükselerek ağızlarını gemleyecek ve hattâ kulaklarına ula­şacaktır.” (Buhârî, Rikāk, 47)

“«O gün insanlar Âlemlerin Rabbi için ayağa kalka­caklar!»[16] Onlardan biri, kulaklarının yarısına kadar ulaşmış olan teri içinde ayağa kalkacaktır.” (Buhârî, Rikāk, 47; Müslim, Cennet, 60)

Yeri gelmişken, berzah ve âhiret hayatının kendine has şart ve imkânlarının, bu dünyadaki hayat şartlarından çok farklı olacağını ifâde etmek lâzımdır. Meselâ bu dünyada Güneş yeryüzüne yaklaştırılacak olsa bütün her şey yanar ve kül olur. Yine büyük bir tûfan sebebiyle bu cihânın her tarafı sular altında kalsa, bütün insanlar ölür. Lâkin âhirette ise bu gibi şeyler, herkesin kendi hâline göre tecellî edeceğinden, kıyâmet günü Güneş’in yaklaştırılmasıyla bir günahkâr çok büyük azap hissedecek, fakat aslâ ölmeyecektir. Çünkü orada ölüm yoktur.

Yine Güneş’in harâretinden Mahşer ahâlisi terlediğinde, herkes kendi teri içine gark olacak, fakat kendi teri yanındakilere aslâ zarar vermeyecektir. Bu aynen, kıyâmet gününde herkesin kendi ışığında yürüyeceği hakîkati gibidir.

Nitekim Kur’ân-ı Kerîm’de şöyle buyrulmaktadır:

“Mü’min erkeklerle mü’min kadınları, önlerinden ve sağlarından, (amellerinin) nurları aydınlatıp giderken gördüğün günde (onlara);

«‒Bugün müjdeniz, zemininden ırmaklar akan ve içlerinde ebedî kalacağınız Cennetlerdir.» denilir. İşte büyük kurtuluş budur.

Münâfık erkeklerle münâfık kadınların, mü’minlere;

«‒Bizi bekleyin, nûrunuzdan bir parça ışık alalım!» diyeceği günde kendilerine;

«‒Arkanıza dönün de bir ışık arayın!» denilir. Nihayet onların arasına; içinde rahmet, dışında (münâfıklar tarafında) azap bulunan ve kapısı olan bir sur çekilir.” (el-Hadîd, 12-13)

O dehşetli günde her insanın nûru, ancak kendine yetecek kadar olup başkasına fayda vermeyecektir. İşte bu husus, kıyâmet gününün farklı ve hârikulâde hâllerinden biridir.

Dünyada bunun misâli, şuna benzemektedir:

Mü’min bir kimse, îmânının ışığında yürür, yanındaki kâfir de küfrünün karanlığı içinde kalır ve îman nûrundan hiç istifâde edemez. Kezâ, âmâ biri de gözü gören birinin yanında yürür, ancak o gören kimsenin gözünün nûrundan istifâde edemez.

İmâm Şârânî Hazretleri, Mahşer günü insanların dökeceği müthiş ter hususunda şöyle demektedir:

“Şu muhakkaktır ki o gün terleyen insanlar, dünyada iken Aziz ve Celil olan Allâh’ın rızâsı uğrunda cihâd etmek, hacca gitmek, oruç tutmak, namaz kılmak, müslümanların işlerini görmek, insanlar suyundan içsinler diye kuyular kazmak gibi amel-i sâlihlerde ve hayır işlerinde ter dökmemişlerdir. (Bunlardan uzak kalmışlardır.) Bu sebeple Mahşer meydanında terlere batarlar. Bunun yanında Mahşer meydanında beklerken hissettikleri hayâ, korku ve endişe sebebiyle de ter dökerler.” (İmâm Şârânî, Ölüm Kıyâmet Âhiret, sf. 159)

Velhâsıl, Mahşer gününün o kadar dehşet verici korkuları vardır ki, kabrinde Cennet’e gideceği müjdelenen insanlara dahî, bu ilâhî rahmet ve mağfireti unutturacak hâllerin yaşanacağı haber verilmiştir. Bütün bu korkulardan Cenâb-ı Hakk’a sığınırız…