Fas'ta 3 Haziran 2022'de kenevirin tıbbi ve endüstriyel amaçlar için kullanımına yönelik bir "eylem planı" duyurularak, aynı yılın temmuz ayında kenevirin kullanımını meşrulaştıran bir yasa yürürlüğe konuldu.
Fas Kralı 6. Muhammed, geçen ay kenevir ekimiyle ilgili davalardan hüküm giyen, yargılanan veya aranan 4 bin 831 kişiye af çıkardı.
Söz konusu af, kenevir yetiştirilen sosyal açıdan kırılgan olan bölgelerdeki halkın çekincelerini gidererek Fas hükümetinin "eylem planına" entegre olmasına olanak sağladı.
Fas Adalet Bakanlığından yapılan açıklamada, "ülkenin ekonomik ve sosyal açıdan kırılgan olan bölgelerini geliştirmek için yürüttüğü 2 yıllık stratejinin ardından söz konusu affın bu kişilerin keneviri yasallaştırma programına entegre olmalarını sağlayacağı" belirtildi.
Ülkede kenevirin tıbbi ve endüstriyel kullanımı için yetiştirilmesi amacıyla verilen lisans sayısında bu yıl ciddi artış yaşandı.
Fas'ta geçen yıl 721 lisans verilirken yılbaşından bu yana kenevir ekimi, üretimi, pazarlaması, tohum ithalat ve ihracatı konusunda 3 bin 29 lisans verildi.
- Af, halkın hükümet programına katılımını kolaylaştırdı
Fas'ta tıbbi ve endüstriyel amaçla kenevirin yetiştirildiği kırsal bölgelerdeki halkın, hükümet programı ilk çıktığında binlerce kişi hakkında devam eden davalar nedeniyle çekinceleri bulunuyordu.
Sivil toplum kuruluşu "Fas Kenevirin Yasallaştırılması Gözlemevi" Başkanı Şerif Edardak, AA muhabirine yaptığı açıklamada, adli kovuşturmaların birçok gencin yasallaştırma programına dahil olmasını engellediğini söyledi.
Edardak, Kraliyet affına işaret ederek "Hukukçular yıllardır bu affı talep ediyordu. Bu bölgelerdeki vatandaşlarla genel bir uzlaşıya varmak için af, tüm çiftçileri kapsamalı, uyuşturucu kaçakçıları ise af kapsamına alınmamalıdır." değerlendirmesinde bulundu.
Af sayesinde çiftçilerin hükümet programına katılmaktan çekinmeyeceğini belirten Edardak, bunun kenevir yetiştirilen bölgelerdeki halk için sevindirici olduğunu aktardı.
Edardak, halihazırdaki kooperatiflerin ham kenevirin kilogramını 7 ila 8 dolar arasında satmak için çalıştığını belirtti.
Mevcut programın Fas'ın yalnızca El-Huseyme, Eş-Şavan ve Tavnat olmak üzere 3 bölgesini kapsadığına dikkati çeken Edardak, kenevirin yasallaştırılmasına yönelik eylem planının El-Araiş ve Vizan bölgelerini de kapsaması gerektiğini ifade etti.
Edardak, bölgenin geliştirilmesinin yanı sıra iş fırsatları yaratacak, yatırımcıları bölgeye çekecek büyük bir program başlatılması çağrısında bulundu.
2013'te Uruguay, 2018'de Kanada, önceki yıllarda Malta ve Lüksemburg gibi bazı ülkelerde kenevirin yasallaştığına dikkati çeken Edardak, ülkesinin sadece birkaç yıl önce yasallaştırdığını ve bu alandaki yatırım temposunun hızlandırılması gerektiğini savundu.
- 60 bin aile kenevir ekimiyle geçiniyor
Hükümete bağlı Ekonomik ve Sosyal Kurul, bölgedeki ekonomik hareketliliği sağlamak amacıyla yollar ve hizmetler dahil olmak üzere altyapının geliştirilmesine yönelik acil program geliştirilerek uygulanması çağrısında bulundu.
Kurulun 2020'de yayımladığı rapora göre, yaklaşık bir asırdır kenevir Fas'ta yalnızca ülkenin kuzeyinde, Tatvan, Eş-Şavan, El-Araiş, El-Huseyme ve Tavnat kentlerinde yetiştiriliyor. Bu bölgenin özellikle sosyal hizmetler, eğitim ve sağlık açısından iyileştirilmesi gerekiyor.
Kenevirin önemli bir kısmı, ülkede mülkiyet belgesi ve emlak ücreti olmadan, kullanılan tohumun kalitesine göre değişen verimle küçük arazilerde yetiştiriliyor. Bu durum kaçınılmaz olarak çiftçilerin ve ailelerinin mali açıdan kırılgan bir durumda kalmasına, toplumsal olarak dışlanmasına ve uyguladıkları kaçak tarım nedeniyle adli kovuşturma riskiyle karşılaşmasına yol açıyor.
Bölgede 400 bin kişi yani yaklaşık 60 bin aile kenevir ekimiyle geçimini sağlıyor.
Kenevirin belli alanlarda kullanımının meşrulaştırılması konusu, bir süredir Fas'ta tartışmalara neden oluyor. Bazı gruplar, kenevirin diğer mahsuller gibi ekilebileceğini savunurken bazıları ise ekim yapılan yerlerde kaçakçılığın artabileceği uyarısında bulunuyor.