Yatırımcıların ellerinde olmayan bir varlığı (örneğin hisse senedi) ödünç alarak satmaları ve fiyatların düşeceği beklentisiyle bu varlığı daha düşük bir fiyattan geri alarak kâr elde etmeyi amaçlamaları işlemidir. Peki, açığa satış nasıl yapılır? Açığa satış kimler için uygundur? İşte bu yazımızda, açığa satışın ne olduğunu, nasıl yapıldığını ve dikkat edilmesi gereken noktaları detaylı bir şekilde inceleyeceğiz…
Açığa Satışın Tanımı Nedir?
Açığa satışın tanımı nedir sorusunu merak edenler için, Açığa satış, İngilizce’de “short selling” olarak bilinir ve bir yatırımcının sahip olmadığı bir finansal enstrümanı satması anlamına gelir. Bu işlemde, yatırımcı genellikle aracı kurumdan hisse senedini ödünç alır, bu hisseleri piyasada satar ve fiyatların düşmesini bekler. Fiyat düştüğünde ise aynı miktarda hisseyi daha ucuza geri alarak ödünç aldığı hisseleri iade eder. Aradaki fiyat farkı, yatırımcının kârını oluşturur.
Açığa Satış Nasıl Yapılır?
Açığa satış nasıl yapılır sorusu vatandaşların radarına girdi, Açığa satış işlemi yapabilmek için öncelikle bir aracı kurumda yatırım hesabınızın olması gerekir. Türkiye’de Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından belirlenen kurallar çerçevesinde açığa satış yapılabilir. İşte adım adım açığa satış süreci:
- Aracı kurum seçimi ve yetki: Açığa satış yapabilmek için aracı kurumunuzun bu işleme izin vermesi ve sizin bu yetkiyi hesabınızda aktif hale getirmeniz gerekir.
- Ödünç alınacak varlık: İşlem yapmadan önce, açığa satmak istediğiniz hisse senedini aracı kurumdan ödünç alırsınız. Bu hisseler genellikle kurumun portföyünde bulunur veya başka yatırımcılardan temin edilir.
- Satış işlemi: Ödünç aldığınız hisseleri piyasa fiyatından satarsınız. Bu noktada, elde ettiğiniz nakit sizin hesabınıza geçer.
- Geri alma (Kapatma): Hisse fiyatı düştüğünde, sattığınız miktarda hisseyi piyasadan geri alarak işlemi kapatırsınız. Ödünç aldığınız hisseleri aracı kuruma iade edersiniz.
- Kâr veya zarar hesaplama: Satış fiyatı ile geri alış fiyatı arasındaki fark, kârınızı ya da zararınızı belirler.
Açığa Satışın Avantajları Nelerdir?
Açığa satışın avantajları nelerdir sorusunun yanıtı ise, Açığa satış, piyasada fiyatların düşüşe geçtiği dönemlerde bile kâr elde etme fırsatı sunar. Bu nedenle, deneyimli yatırımcılar için önemli bir stratejidir. Başlıca avantajları şunlardır:
- Düşen piyasalarda kâr: Hisse senedi fiyatları yükseldiğinde değil, düştüğünde kazanç sağlama imkânı verir.
- Portföy koruma (Hedging): Yatırımcılar, ellerindeki varlıkların değer kaybına karşı korunmak için açığa satış yapabilir.
- Piyasa likiditesi: Açığa satış işlemleri, piyasada daha fazla işlem hacmi yaratarak likiditeyi artırır.
Açığa Satışın Riskleri Nelerdir?
Açığa satışın riskleri nelerdir sorusunun detaylarını öğrenmek isteyenelere, Açığa satış, yüksek kazanç potansiyeli taşısa da ciddi riskler barındırır. Bu riskleri göz ardı etmeden işlem yapmak önemlidir:
- Sınırsız kayıp riski: Hisse senedi fiyatları teorik olarak sınırsız şekilde yükselebilir. Eğer fiyat beklediğiniz gibi düşmez ve yükselirse, zararınız da o oranda artar.
- Ödünç alma maliyetleri: Ödünç alınan hisseler için aracı kuruma faiz veya komisyon ödenir, bu da maliyeti artırabilir.
- Zorunlu kapatma: Aracı kurum, ödünç verilen hisseleri geri isteyebilir ve bu durumda pozisyonunuzu kapatmak zorunda kalabilirsiniz.
Türkiye’de Açığa Satış Kuralları Neler?
Türkiye’de açığa satış kuralları neler sorusunu merak edenler için, Türkiye’de açığa satış işlemleri, SPK tarafından sıkı bir şekilde denetlenir. Borsa İstanbul’da (BİST) açığa satış yapılabilen hisse senetleri genellikle BİST 30 endeksinde yer alan büyük şirketlerdir. Ayrıca, “yukarı adım kuralı” (uptick rule) gibi düzenlemeler getirilerek piyasada aşırı volatilitenin önüne geçilmeye çalışılır. Bu kural, açığa satışın yalnızca hisse fiyatı yükseldiğinde yapılabilmesini sağlar.
Açığa Satış Kimler İçin Uygundur?
Açığa satış kimler için uygundur sorusunun yanıtı, Açığa satış, genellikle tecrübeli yatırımcılar ve piyasa analizine hâkim kişiler için uygundur. Çünkü bu strateji, piyasa trendlerini doğru tahmin etmeyi ve risk yönetimini gerektirir. Yeni başlayan yatırımcıların ise öncelikle borsa dinamiklerini öğrenmeleri ve düşük riskli stratejilerle deneyim kazanmaları önerilir.
